زعفران ایران یکی از مرغوب‌ترین تولیداتی است که مشتریان پر و پا قرصی در عرصه جهانی به‌ویژه در کشورهای امارات متحده عربی دارد اما متأسفانه باوجوداین استقبال اما کشاورزان ایرانی همه‌ساله برای فروش محصول باید خون‌دل بخورند.
سال گذشته تمام رسانه‌ها دیدند که برخی از کشاورزان اراضی زیر کشت زعفران خود را باوجوداینکه به‌گُل‌نشسته بود اما عطای برداشت آن را به لقایش بخشیدند و به نشانه اعتراض با تراکتور شخم زدند.
در طی سال‌های گذشته باوجود گرانی دستمزدها و هزینه کاشت اما قیمت زعفران هم چنان ثابت مانده است و کشاورزان پس از هر دوره برداشت محصول دغدغه فروش محصول دارند و همه‌ساله با ضرر و زیان‌های زیادی روبرو می‌شوند.
بسیاری از کشاورزان استان خراسان رضوی اذعان می‌کنند: در حالی هزینه‌های کشت افزایش‌یافته که قیمت زعفران تغییر چندانی نداشته است و لذا امسال هم معلوم نیست که کشاورزان با چه بازاری روبرو خواهند بود؟
در همین راستا با توجه به اینکه تا فصل پائیز و برداشت زعفران مدت زیادی باقی نمانده و احتمالاً همان گرفتاری‌های سال‌های گذشته تکرار خواهد شد با غلامرضا میری نائب رئیس شورای ملی زعفران به بحث و گفت‌وگو نشستیم.
* چرا بسیاری از کشاورزان هرسال با مشکلی به‌عنوان فروش محصول روبرو هستند؟
یکی از موارد تعیین‌کننده قیمت زعفران رابطه عرضه و تقاضا است که تعیین‌کننده قیمت بازار است لذا هرسال مقداری زعفران تولید می‌شود که این مقدار مازاد بر مصرف داخلی و خارجی است.
یعنی در پایان هرسال میزان قابل‌توجهی زعفران دست کشاورزان و صادرکنندگان باقیمانده و باعث می‌شود همیشه در بازار زعفران عرضه بیشتر از تقاضا باشد اما این دلیل بر این نمی‌شود که چون عرضه بیشتر است زحمات یک سال کشاورز را نادیده بگیریم و آن را رها کنیم.
* برای رفع این مشکل چه باید کرد؟
پیشنهاد من به دولت این است که با توجه به اینکه سه ماه و نیم دیگر تا پایان برداشت زعفران باقیمانده لذا از همین حالا به کشاورزان گفته شود که محصول آن‌ها چقدر خریداری می‌شود تا آن کشاورز انگیزه برای آب دادن، کود دادن و رسیدگی و برداشت زعفران داشته باشد .
با این توجه که از سال ۹۷ تاکنون قیمت زعفران یکسان باقیمانده است اما هزینه کشاورزان اعم از وسایل تولید محصول ،کود ،کارگران و... از سه سال پیش تا الآن حدوداً ۱۰ برابر شده است و این‌ها باعث می‌شود، انگیزه کشاورزان از بین برود.
برای سراپا نگه‌داشتن کشاورزان و حفظ کردن جایگاه زعفران نیاز است تا دولت و متولیان اقدامات لازم را انجام بدهند.
* فکر می‌کنید امسال وضعیت مانند سال گذشته باشد؟
با توجه به عوامل تأثیرگذاری مانند خشک‌سالی، کم‌آبی و کم انگیزه شدن کشاورزان و پایین بودن قیمت زعفران لذا پیش‌بینی می‌کنیم که امسال شاهد کاهش تولید زعفران باشیم.
* آیا کاهش محصول منجر به تنظیم بازار تقاضا و عرضه نخواهد شد؟
کاهش محصول درواقع زنگ خطر برای ما محسوب می‌شود زیرا سایر کشورهای دیگر که برای کشت زعفران دست‌به‌کار شده‌اند از این خلأ استفاده خواهند کرد و لذا اگر اقدامات لازم صورت نگیرد جایگاهی که ایران سال‌ها در تولید زعفران برای آن تلاش کرده است از دست خواهد رفت .
با توجه به اینکه سه ماه و نیم دیگر تا پایان برداشت زعفران باقیمانده لذا باید از همین حالا به کشاورزان گفته شود که محصول آن‌ها چقدر خریداری می‌شود تا آن کشاورز انگیزه برای آب دادن، کود دادن و رسیدگی و برداشت زعفران داشته باشد
*چگونه می‌توان حضور ایران را در بازار زعفران جهان پررنگ کرد؟
مسئله برگشت ارز حاصل از صادرات که درواقع مانعی است برای صادرات کشور، مسیری بازشده است که زعفران به‌صورت قاچاقی از کشور خارج می‌شود و در دنیا بانام برندهای مختلف به فروش می‌رسد. اگر مسئله برگشت ارز حاصل از صادرات برطرف شود ما می‌توانیم حضور پررنگ‌تری در بازار جهانی داشته باشیم.
*کرونا چه تأثیراتی بر بازار زعفران داشت؟
زعفران هم مثل بقیه کالاها و محصولات، در پی شیوع کرونا و محدودیت‌هایش، زیان و خسارت‌دیده است چنانچه که در سال ۹۹ فروش داخلی‌مان به نسبت سال ۹۸ تنها ۳۰ درصد بود!
در شرایط غیر از کرونا در مناسبت‌هایی که داشتیم، مثلاً اعیاد مختلف یا مراسم‌های متفاوت ازجمله عروسی، ترحیم و یا رستوران‌ها، درفروش زعفران و افزایش تولید آن بسیار مؤثر بودند اما متأسفانه بعد از جریان کرونا و محدودیت‌هایی که در اجرای مراسم‌های مختلف و تعطیلی‌هایی که به دنبال داشت، فروش زعفران نیز به طرز چشم‌گیری کاهش پیدا کرد.
به‌طورکلی می‌توانیم بگوییم فروش و مصرف زعفران سال گذشته در داخل کشور ۷۰ درصد کاهش داشته است.
*چه عوامل دیگری بر قیمت زعفران در بازار تأثیرگذار است؟
با توجه به کمبود بارش و شرایط خشک‌سالی، استمرار این روند منجر به کاهش تولید می‌شود،قیمت کنونی زعفران تابع عواملی همچون خشک‌سالی، کم‌آبی، گران بودن کود و کارگر است لذا قیمت پایین زعفران انگیزه کشاورزان برای کشت جدید یا به‌کارگیری برخی اقدامات برای افزایش تولید را کاهش داده است؛ چراکه باوجود گرانی هزینه‌های تولید و ثبات نرخ از سال ۹۸ به‌رغم دیگر کالاها، قیمت زعفران حداقل ۲۰ تا ۳۰ درصد باید رشد کند.
* برای حمایت از کشاورزان چه باید کرد؟
ارائه آموزش‌های کاربردی به کشاورزان یک امر ضروری است چون باعث می‌شود تا در مسیر فرآوری محصول، خسارتی رخ ندهد و بهره‌وری بیشتری ایجاد شود.
بسیاری از کشاورزان برای جداسازی کلاله هزینه‌های گزافی را پرداخت می‌کنند لذا که این هزینه به ازای هر کیلو زعفران افزون بر دو میلیون تومان خرج دارد و لذا این هزینه را با تهیه دستگاه جداسازی کلاله باید به حداقل رساند.
هم‌چنین ثبات قیمت یک مؤلفه مهم برای فعالیت کشاورزان و تاجران است که باید درباره آن اقدام شود زیرا فرازوفرود در بهای ارز باعث شده تا فعالیت صادرکنندگان زعفران در بازارهای جهانی به چالش کشیده شود.
رقبای ما در دیگر کشورها، زعفران را خریداری و انبار می‌کنند و در همه ایام سال محصولشان را با یک قیمت ثابت به مشتریان عرضه می‌نمایند؛ این‌همه در حالی است که ما حتی برای مدت یک هفته نیز نمی‌توانیم نرخ‌های خود را ثابت نگه‌داریم و این رویه باعث شده تا بازار به نفع رقبا از دست برود.
*چه انتظاراتی از دولت جدید می‌رود ؟
انتظار داریم باروی کار آمدن دولت جدید و رفع مشکلات پیمان‌سپاری، مشکل بازگشت ارز، یکسان‌سازی نرخ ارز و اختلاف قیمت ارز سامانه نیما با بازار آزاد ترتیبی اتخاذ شود تا صادرکننده ارز را به داخل کشور بیاورد.
شرایط باید به‌گونه‌ای باشد که بتوان ارز را در بازار آزاد به قیمت روز فروخت چراکه در شرایط فعلی صادرکننده ریسک قابل‌توجهی را متحمل می‌شود.