همدان جایگاه نخست کشور در تولید سیب‌زمینی را دارد؛ ظرفیتی مهم که با ایجاد صنایع تبدیلی می‌تواند به فرصتی بزرگ برای اشتغال‌زایی و تولید ثروت تبدیل شود.
کمی دقیق تر می شویم؛ همدان با برخورداری از دشت‌های پهناور و آب‌وهوای مطبوع از دیرباز مهد پرورش محصولات کشاورزی و باغی متعددی بوده و در تولید محصولاتی همچون سیر، انگور و گردو شهرت جهانی داشته تا آنجا که دسترنج بهره‌برداران همدانی در بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود.
سیب‌زمینی یکی از برندهای ویژه استان همدان است؛ محصولی مهم که نقش تعیین‌کننده‌ای در امنیت غذایی دارد و ایران جایگاه سیزدهم تولید این محصول در جهان و همدان جایگاه نخست را در ایران دارد ضمن اینکه بیشترین مقدار محصول نیز در شهرستان بهار برداشت می‌شود.
هرچند یک‌پنجم سیب‌زمینی کشور در همدان تولید می‌شود و سال‌ها از کشت این محصول در این استان می‌گذرد اما هنوز صنایع تبدیلی آن‌چنان‌که بایدوشاید در همدان وجود ندارد و بیشتر محصول تولیدی به مصرف تازه‌خوری رسیده و یا از همدان خارج می‌شود.
چندی پیش بود که مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان از برآورد تولید ۹۰۰ هزار تن سیب‌زمینی در این استان خبر داد و گفت: امسال ۲۰ هزار هکتار سیب‌زمینی در مزارع استان همدان کشت شده که برآورد می‌شود از این سطح ۹۰۰ هزار تن محصول برداشت شود.
علی بایگانه با بیان اینکه سال گذشته ۲۸ هزار و ۸۰ هکتار سیب‌زمینی در مزارع همدان کشت شده بود که ۹۱۳ هزار تن محصول از این سطح تولید شد، اظهار کرد: برداشت سیب‌زمینی تابستانه از نیمه تیرماه در استان آغاز شده و فعلاً به پیک برداشت نرسیده است.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در این راستا با بیان اینکه کشاورزان منتظرند تا قیمت افزایش یابد سپس محصول را برداشت کنند، عنوان کرد: در حال حاضر کشاورزانی که نیاز مالی دارند اقدام به برداشت کرده‌اند.
بررسی وضعیت ارزآوری سیب زمینی همدان مارا بر آن داشت تا گفت‌وگویی با خسرو طالبی‌رحیق؛ صادرکننده محصولات کشاورزی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی همدان و اتاق ایران، رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات استان همدان در اتاق بازرگانی و رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران و مدیرعامل شرکت زرخیز هگمتانه استان همدان و احمد مرادی‌دایم؛ مدیرعامل مجموعه کشاورزی مرادی‌دایم و عضو شرکت تعاونی کشاورزی سیب‌زمینی‌کاران بهار ترتیب دهد و وضعیت تولید، فروش و صادرات این محصول را در استان همدان به عنوان قطب تولید بارانداز سیب زمینی کشور جویا شود که در ادامه متن این صحبت ها را می خوانید:
صادرکننده سیب زمینی همدان: حمایت می خواهیم نه مانع تراشی
خسرو طالبی رحیق مهمترین چالش های صادرکنندگان در سال گذشته را تحریم های ظالمانه استکبار جهانی و شیوع ویروس کرونا دانست و گفت: گذشته از این موارد دستورالعمل ها و شیوه نامه های خلق الساعه مسئولان کشوری چالشی جدی بود.
این صادرکننده محصولات کشاورزی با بیان اینکه شیوع ویروس کرونا به ما نشان داد که تمام مواد غذایی بایستی از مبدا به صورت بهداشتی و بسته بندی و با رعایت پروتکل های بهداشتی توزیع و به فروش برسند، عنوان کرد: این وضعیت نشان داد که تولیدکنندگان نیز باید برای ورود به این مسیر تشویق شوند.
وی عنوان کرد: اگرچه این موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است اما متاسفانه در این عرصه بخش خصوصی نه تنها حمایت نمی شود بلکه مانع تراشی هم شاهدیم.
رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران با تصریح بر اینکه این درحالی است که این افراد علی رغم هزینه های گزاف، با سرمایه های خودشان آمده اند؛ گفت: در صدور مجوز و پروانه ها به هیچ عنوان با سرمایه گذاران همکاری و همراهی نمی کنند.
طالبی رحیق در ادامه صحبت های خود به پیگیری یک طرح اشاره و بابیان اینکه از جمله دستگاه های مانع تراش می توان نظام مهندسی، اداره ثبت و شهرداری را نام برد و افزود: این دستگاه ها به ما گیر داده اند و حال سرمایه ما را که دو سال است وارد کار شده و ۸ سال است که مجوز گرفته ایم به نتیجه ای نرسانده اند.
وی با بیان این موضوع یادآور شد: هم چنان درحال دویدن هستیم تا بتوانیم کارمان را آغاز کنیم و محصولات کشاورزی همدان را به صورت بسته بندی و مناسب در هایپرها و فروشگاه های زنجیره ای بزرگ به فروش برسانیم و بسته بندی همراه با پروتکل های بهداشتی را از مبدا در پیش گرفته و این سبک از زندگی را جا بیندازیم.
رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات استان همدان در اتاق بازرگانی در این خصوص تاکید کرد: با این روند است که می توان در مسیر صادرات نیز گام برداشت.
طالبی رحیق در ادامه این گفتگو با بیان اینکه فعلاً صادرات محصول سیب‌زمینی به آن صورت که باید پا نگرفته است، اظهار کرد: این روزها صادرات سیب‌زمینی از استان همدان کم است.
وی در تشریح علت این موضوع و پیامدهای آن نیز مطرح کرد: سیب‌زمینی‌ها به‌صورت کیسه‌های ۳۰ کیلویی به قطر می‌رود و در کشور قطر بسته‌بندی می‌شود یعنی سیب‌زمینی‌ها با نام و نشان کشور ما در فروشگاه‌ها و هایپرها به فروش نمی‌رسند که دلیل این مسئله نیز ضعف استان همدان در بسته‌بندی محصولات کشاورزی است.
احمد مرادی‌دایم نیز با بیان اینکه این روزها صادرات سیب زمینی همدان خیلی کم و ضعیف است، اظهار کرد: این موضوع از سویی به سبب این است که کشورهای مقصد سیب زمینی همدان در عرصه تولید این محصول وارد کار شده اند.
مدیرعامل مجموعه کشاورزی مرادی‌دایم با بیان اینکه صادرات سیب‌زمینی ما به افغانستان در حد مفت فروختن و مفت خریدن است، عنوان کرد: این روند فقط در حد انبار خالی کردن است.
وی ادامه داد: این موضوع نشان می دهد که باید بتوانیم در عرصه فراوری سیب زمینی و بسته بندی این محصول نیز گام برداریم.
این روزها صادرکنندگان بیچاره شده اند
مرادی دایم با بیان این موضوع یادآور شد: این روزها در همدان درخصوص بسته بندی سیب زمینی اقدامات خوبی صورت گرفته و سیب زمینی همدان هم به لحاظ کیفی مناسبتر شده اما متاسفانه، با بحث تحریم ها و برگشت ارز که در دولت روحانی صورت گرفته صادرکنندگان بیچاره شده اند.
وی با اشاره به اینکه من این روزها صادراتی ندارم چراکه حمایتی صورت نگرفته است و در حالی که کاری نکرده ایم باید برگشت ارز دهیم، اظهار کرد: با این وضعیت، نتوانستم دوام بیاورم و کار صادرات سیب زمینی همدان را ادامه دهم.
مرادی دایم در ادامه گفتگو در خصوص وضعیت صادرات سیب زمینی همدان نیز مطرح کرد: در حال حاضر، وضعیت صادرات سیب زمینی همدان به نوعی است که ۹۵ درصد آن در داخل کشور مصرف و تنها ۵ درصد آن صادر می شود.
عضو شرکت تعاونی کشاورزی سیب‌زمینی‌کاران بهار در تشریح مقاصد داخلی برای فروش سیب زمینی همدان نیز مطرح کرد: مقاصد فروش سیب زمینی همدان در داخل کشور را نیز شهرهای چون تهران، اراک و کرمانشاه شامل می شوند.
وی در این خصوص با بیان اینکه چندروز دیگر، همدان تامین کننده سیب زمینی کل کشور می شود اما نتوانسته در عرصه صادرات گام مناسبی بردارد، اظهار کرد: از جمله اصلی ترین مواردی که می تواند موجب برداشتن مانع تراشی ها شود این است که دولت، برگشت از ارز را بردارد.
خبری از حمایت نیست
مرادی دایم ادامه داد: از سویی، در این بین، اتاق بازرگانی نیز خیلی نقش کمرنگی را ایفا کرده است، قبلاً در بحث های صادراتی حمایت هایی را شاهد بودیم اما هم اکنون هیچ حمایتی صورت نمی گیرد.
مدیرعامل مجموعه کشاورزی مرادی‌دایم در بخش پایانی این گفتگو عنوان کرد: حتی برای تعرفه های صادراتی نیز حمایتی را شاهد نیستیم تا بتوانیم در بازارهای جهانی و کشورهای دیگر وارد عرصه رقابت شویم.
استان همدان در زمینه تولید سیب‌زمینی در کشور و وضعیت باراندازی آن می‌تواند حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته باشد و نه‌تنها بازارهای داخلی بلکه بازارهای صادراتی را نیز در دست بگیرد، اما این روند نیازمند ورود به عرصه صنایع تبدیلی و تکمیلی، فرآوری و بسته‌بندی است؛ موضوعی که همچنان چشم قطب تولید این محصول را به صادرات موفق خشک کرده است.
استان همدان به عنوان قطب تولید و بارانداز سیب زمینی کشور محسوب می شود اما این روزها، مانع تراشی ها و عدم حمایت از بخش خصوصی موجب از دست دادن بازارهای صادراتی این محصول شده است؛ این وضعیت در شرایطی در حال ادامه دادن است که این استان قابلیت ورود به عرصه سورت، بسته بندی، فرآوری و صنایع تبدیلی و تکمیلی سیب زمینی را دارد.
این وضعیت در شرایطی در حال ادامه یافتن است که صادرکنندگان در این عرصه یا گلایه مند هستند یا از این عرصه خارج شده اند چرا که عدم حمایت از بخش خصوصی و سرمایه گذاران موجب شده تا همدان هم چنان نتواند در زمینه های مذکور اعم از بسته بندی و صنایع تبدیلی و تکمیلی محصول سیب زمینی حرفی برای گفتن داشته باشد و سیب زمینی های صادراتی این استان نیز هم چنان بدون داشتن نام و نشانی از همدان صادر می شوند یعنی در این بین شاهدیم که قطب تولید و بارانداز سیب زمینی کشور، صادرات ناچیزی دارد که آن هم، نه به نام همدان است و نه به کام همدان!