برخی شالیکاران گلستان که از آب نسق برای تولید این محصول استفاده می کنند معتقدند که استمرار این رویه و بی توجهی به آسیب مالی مکرر کشاورزان، آنان را از ادامه کشت این محصول در سال های آینده رویگردان خواهد کرد.
با وجود خشکسالی شدید سال های اخیر و تاثیر آن بر کشاورزی، از مجموع سه میلیون تن نیاز برنج کشور حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن برنج سفید از مزارع ۱۹ استان کشور تولید شد که ۹۰ درصد آن مربوط به سه استان شمالی گلستان، گیلان و مازندران بوده است.
بررسی میدانی خبرنگار ایرنا در خصوص قیمت برنج در گلستان نشان می دهد قیمت این محصول در استان طی هفته گذشته حرکت سینوسی داشته به گونه ای که در برخی روزها به اوج رسیده و در روزهای دیگر با کاهش قیمت، موجب نگرانی شالیکاران شده است.
بر این اساس، قیمت شلتوک برنج (شالی و برنجی که هنوز از پوست برنیاورده باشد) هفته گذشته کاهش ۱۰ تا ۱۵ درصدی را تجربه کرد و این نوسانات قیمت در کمترین شوک بازار به دلایل مختلف وجود خواهد داشت.
به عنوان نمونه قیمت شلتوک فجر، فجر سوزنی، شیرودی و ندا به عنوان رقم‌های پرمحصول و از حدود ۱۶۵ هزار ریال به ۱۴۵ هزار ریال رسید و شلتوک برنج های با کیفیت تر مانند طارم هاشمی و طارمم کاهش حدود ۲۰ هزار ریالی را تجربه کرد.
کاهش قیمت برنج در شالیکوبی ها و بازار گلستان نیز محسوس شده و برنج های پرمحصول از محدوده ۳۹۰ تا ۴۰۰ هزار ریال به رقمی در حدود ۳۵۰ تا ۳۶۰ هزار ریال و برنج های با کیفیت تر از محدود ۴۶۰ تا ۴۷۰ هزار ریال به رقمی در حدود ۴۲۰ هزار ریال رسید.
بازاریان و فعالان حوزه برنج معتقدند که انتشار خبر واردات چند کشتی برنج به ایران سبب متعادل تر شدن قیمت شلتوک برنج و برنج در روزهای گذشته شد.
با وجود اینکه شهروندان از این رویه استقبال می کنند اما هزاران خانوار شالیکار گلستانی معتقدند که واردات برنج در اوج برداشت شالی زیان هنگفتی به آنان وارد خواهد کرد.
وضعیت پرتلاطم بازار برنج، نیازمند طراحی و تدبیر مناسب
مرتضی مومنی یکی از شالیکاران گرگانی گفت: واردات برنج در اوج فصل برداشت، خستگی را بر بدن رنجور کشاورزان باقی گذاشته و رغبت تولید این محصول در فصل زراعی بعد را از بین خواهد برد.
وی بیان کرد: قیمت ادوات و قطعات کشاورزی روز به روز گران شده و برای هزینه تعمیر این تجهیزات هم حد و اندازه ای وجود که این دشواری ها در کنار وارد کردن برنج های خارجی و کاهش قیمت برنج داخلی، خسارت زیادی به ما زده است.
محسن روشنی یکی از فعالان بازار برنج گلستان به ایرنا گفت: در روزهای اخیر قیمت شلتوک و برنج سفید در استان حدود ۱۰ درصد کمتر شده و برنجکاران با این افت محسوس در کنار کاهش شدید منابع آبی و دشواری در تهیه آن در کنار افزایش بی رویه قیمت سم و کود ، زمین‌گیر شدند.
روشنی گفت در سال گذشته یک قوطی سم را ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار ریال می خریدیم اما امسال قیمت همان محصول به ۶ میلیون ریال افزایش یافت. قیمت ادوات مکانیکی نشا و برداشت شالی هم برای هر هکتار حدود ۱۲ میلیون ریال بود که اما امسال به حداقل ۲۰ میلیون ریال رسید.
این شالیکار گلستانی ادامه داد: قیمت یک کیسه کود هم از یک میلیون و ۳۰۰ هزار ریال به ۲ میلیون ریال رسید در حالی که قیمت متوسط شالی نسبت به سال گذشته فقط حدود ۳۵ درصد بیشتر شد.
وی گفت: به طور متوسط قیمت شالی امسال به حدود ۱۶۰ هزار ریال رسید که این مبلغ با افزایش فراوان هزینه تولید تناسب ندارد.
روشنی گفت: شالیکاران انتظار دارند برنج هم مثل برخی محصولات به قیمت تضمینی برسد تا دغدغه آنان برای تولید به حداقل برسد که یکی از فواید آن، جلوگیری از افزایش یا کاهش قیمت برنج در بازار به دلخواه دلالان است.
به گفته وی در زمان حاضر بدون محاسبه هزینه های ثابت شالی مانند پول آب و اجاره زمین، هر شالیکار ۱۲۰ میلیون ریال در هر هکتار هزینه می کند و در مقابل حدود یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال درآمد کسب می کند.
نماینده مردم علی آباد کتول در مجلس شورای اسلامی هم معتقد است که واردات اخیر برنج برخلاف توافق سال گذشته مجلس با دولت است چرا که سال گذشته مقرر شده بود از ابتدای مرداد تا اواخر آبان واردات برنج انجام نشود.
رحمت اله نوروزی بیان کرد: شالیکاری در گلستان به صورت دستی و غیرمکانیزه با دشواری و هزینه فراوان انجام می شود و واردات برنج زحمت چند ماهه کشاورزان را به باد خواهد داد.
نماینده مردم علی آباد کتول در مجلس شورای اسلامی ادامه داد : گونه های مختلف برنج ایرانی مانند طارم هاشمی، فجر و ندا کیفیت بهتری در مقایسه با برنج های وارداتی چین، پاکستان و تایلند دارند.
وی گفت: مدیران بخش کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت باید راهکار مناسبی طراحی کنند تا هم بازار متعادل شود و هم حقی از کشاورزان ضایع نشود.
نماینده مردم گمیشان، بندرترکمن، بندرگز و کردکوی در مجلس شورای اسلامی هم وضعیت پرتلاطم بازار برنج را نگران کننده دانست و از دولت خواست با اتخاذ رویکرد مناسب مانع از وارد شدن خسارت به شالیکاران شود.
عبدالجلال ایری اظهار داشت: در اتخاذ تدابیر برای کنترل بازار باید رویکردهای دوسویه ترسیم شود به نحوی که علاوه بر حمایت از شالیکاران و حوزه تولید در حق مصرف کننده هم اجحاف نشود.
این نماینده مجلس تاکید کرد: متاسفانه در سال های اخیر رویه غلط واردات محصولات کشاورزی در زمان برداشت رواج یافته که باید از تکرار این کار اشتباه جلوگیری کرد.
ایری افزود: برنج جایگاه ویژه ای در سبد خانوار ایرانی دارد و هر تصمیم اشتباهی در این بخش، میلیون ها نفر را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
نماینده مردم گمیشان، بندرترکمن، بندرگز و کردکوی در مجلس شورای اسلامی ادامه داد : باید رویه ای انتخاب شود تا ضمن افزایش قیمت منطقی برنج به منظور حمایت از شالیکاران، جلوی دلال بازی و افزایش بی رویه قیمت گرفته شود.
نماینده مرم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی هم به خبرنگار ایرنا گفت : باید بپذیریم که برنج تولید داخل، کفاف نیاز بازار داخلی را نمی دهد و در این شرایط واردات این محصول در حد ضرورت و تامین نیاز بازار دچار اشکال نیست.
غلامرضا منتظری ادامه داد : قیمت زیاد برنج در بازار به نحوی است که قشر متوسط کشور توان خرید آن را ندارند و در این شرایط با واردات برنامه ریزی شده می توان مانع حذف این محصول از سبد خوراک این قشر شد.
وی گفت : اگر هدف گذاری واردات برنج برای تنظیم قیمت در بازار باشد در حد ضرورت قابل پذیرش است اما نباید تصمیماتی گرفته شود که انگیزه کاشت این محصول در کشاورزان از بین برود.
وی ادامه داد : در صورت نیاز باید ساز و کاری ترسیم شود تا دولت برنج را با قیمت مناسب از کشاورزان بخرد و با اعمال یارانه آن را برای جامعه کم برخوردار توزیع کند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان گفت که در سال جاری حدود ۶۷ هزار هکتار شالی در استان کشت شده است.
محمدرضا عباسی گفت : به دلیل کاهش ۴۰ درصدی بارندگی به کشاورزان توصیه شده بود که سطح زیر کشت شالی خود را تا ۵۰ درصد کاهش دهند و محصولاتی با نیاز آبی کمتر مانند سویا و کنجد بکارند اما این خواسته مورد قبول قرار نگرفت.
وی بیان کرد: از مجموع شالیزارهای گلستان، ۱۲ هزار هکتار که به صورت مستقیم از سردهنه رودخانه ها مشروب می‌شوند وضعیت مناسب تری برای کشت برنج دارند.
ده ها هزار خانوار گلستانی چشم انتظار تصمیم مدیران هستند تا جلوی توقف برنج به کشور گرفته شود.
هر چند واردات برنج به عنوان تنها اهرم مدیران برای کنترل قیمت این محصول در بازار است اما شالیکاران انتظار دارند که حداقل در زمان برداشت محصول این اتفاق نیفتد.
جو روانی ناشی از واردات برنج دست آویزی برای دلالان این محصول می شود تا دسترنج چند ماه کشاورزان را با حداقل قیمت خریداری کنند.
گلستان با بیش از یک میلیون و ۸۶۹ هزار نفر جمعیت در شمال کشور قرار دارد و اقتصاد اصلی ساکنان آن بر پایه کشاورزی استوار است.