خراسان رضوی رتبه اول در تولید و فرآوری خوراک دام و طیور کشور را در حالی در کارنامه خود جای داده است که حالا مشکلاتی از قبیل کمبود مواد اولیه منجر به کاهش ظرفیت های تولیدی آن شده است.
بنابر گفته کارشناسان از آن جا که ۷۰ درصد هزینه تمام شده تولید محصولات پروتئینی مربوط به خوراک دام و طیور است لذا تامین و کاهش هزینه ها در این بخش تاثیر مستقیم و آنی بر روی قیمت محصولات پروتئینی خواهد داشت.
به منظوربررسی مشکلات کارخانه های تولید خوراک دام و طیور در استان با مهدی لقمانی مدیر تحقیق و توسعه کارخانه های خوراک و طیور خراسان رضوی به بحث و گفت و گو نشستیم.
* خراسان رضوی در خصوص تهیه خوراک دام دارای چه ظرفیت‌هایی است؟
در این استان تعداد ۸۰ کارخانه خوراک دام و طیور با هزاران میلیارد تومان سرمایه‌گذاری ایجادشده که توانسته بیش از ۷ هزار نیروی بومی و تحصیل‌کرده را جذب و برای آن‌ها اشتغال ایجاد کند.
* ظرفیت تولید کارخانه‌های خوراک دام و طیور در استان چقدر است؟
این استان ظرفیت بسیاری در تولید خوراک دام دارد و با برخورداری از ۸۰ کارخانه خوراک دام با ظرفیت تولید بیش از سه میلیون و ۵۰۰ هزار تن عملکرد مطلوبی به ثبت رسانده است اما متأسفانه به دلیل کمبود مواد اولیه تخصیصی باقیمت مصوب با مشکل تولید روبرو هستند.
* در حال حاضر این کارخانه‌ها با چند درصد ظرفیت کار می‌کنند؟
متأسفانه در بهترین شرایط با ۲۵ درصد ظرفیت کار می‌کنند
*دلیل این فعالیت حداقلی چیست؟
کمبود مواد اولیه و نهاده به قیمت مصوب دولتی است. برای تولید ۳۵ هزار تن کنسانتره نهاده دامی در کارخانه‌ها خوراک دام خراسان رضوی به ۶۵ هزار تن مواد اولیه نیاز است اما کل سهمیه‌ای که به این استان تخصیص می یابد کمتر از نصف نیاز تولید کننده هاست.
* مواد اولیه از کجا تأمین می‌شود؟
تقریباً ۲۵ درصد از نهاده‌ها از بازار تولیدات داخلی و ۷۵ درصد از طریق واردات تأمین می شود.
* دولت چقدر در تأمین و یا گرانی نهاده‌ها نقش دارد؟
دولت اگر به وظایف حکومتی خود عمل کند و نظارت بر بازار و هماهنگی تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط را در دستور کار قرار دهد به‌طور حتم می‌تواند از این گرانی لجام‌گسیخته جلوگیری کند.
درگذشته، واردکننده نهاده دامی با تشکل‌ها ارتباط برقرار می‌کرد و با یکدیگر به توافق می‌رسیدند و درنهایت کالا ترخیص می‌شد اما اکنون‌که پای دولت در ورود نهاده‌ها در میان است، به مشکل تأمین ارز برخورده‌ایم و حجم زیادی از نهاده‌های دامی در بندرها معطل ترخیص مانده است.
* علت کمبود سبوس و کنستانتره در بازار در حال حاضر چیست؟
متأسفانه کارخانه‌ها آرد از تحویل سبوس به‌موقع و باقیمت مصوب به ازای هر کیلو ۱۴۰۰ تومان خودداری می‌کنند و لذا این موضوع موجب کاستی و کمبود در بازار شده است.
* به نظر شما بازار داخلی و حوزه کشاورزی ما توان تولید نهاده را ندارد یا واردات آن به‌صرفه‌تر است؟
به دلیل خشک‌سالی و کمبود منابع آبی لذا حوزه کشاورزی ما نتوانسته نهاده‌های لازم را تأمین کند و برنامه‌ای نیز برای تأمین آن دیده نمی‌شود از همین رو نیازمند واردات بخش زیادی از این نهاده‌ها از خارج کشور هستیم.
ازآنجاکه نهاده‌های دامی و طیور نقش و ارتباط مستقیمی با سلامت جامعه و هم‌چنین قیمت تمام‌شده مواد پروتئینی در کشور دارد می‌بایست برنامه‌ریزی بلندمدتی با توجه به استعدادهای کشاورزی در کشور برای تأمین این نهاده‌ها داشته باشیم.
* علت تأخیر در تأمین نهاده‌های دامی و طیور چیست؟
بخش عمده‌ای از کمبود نهاده‌های دامی و طیور در سطح کشور و هم‌چنین استان به همین تخصیص به‌موقع ارز بازمی‌گردد.
* در این راستا که با راه‌اندازی سامانه بازار گاه نباید مشکلی داشته باشیم؟
واردکنندگان به دلیل هزینه‌های سنگین و افزایش تبدیل ارزهای اختصاص‌یافته حاضر به عرضه نهاده‌های وارداتی خود در سامانه بازار گاه آن‌هم باقیمت مصوب نیستند زیرا قیمت نهاده‌های وارداتی به‌شدت افزایش‌یافته است.
این تأخیرها در حالی رخ می‌دهد که بندرها ورودی کشور مملو از نهاده‌های دامی و طیور است اما کارخانه‌ها و مصرف‌کننده ما در سطح استان به‌شدت چشم‌انتظار رسیدن این محموله‌ها برای تغذیه دام و طیور است.
یکی از مشکلاتی که همواره شاهد آن هستیم رطوبت بالا در بندرها امکان کپک‌زدگی را افزایش داده و لذا ممکن است این نهاده‌ها به دلیل همین موانع تضییع شوند.
* شما چه پیشنهاد و یا راهکاری برای حل این مشکل‌دارید؟
در این راستا پیشنهاد می‌شود دولت محترم با توجه به بحران‌های ایجادشده در این صنعت و به‌هم‌ریختگی قیمت‌ها اولاً که ارز موردنیاز را در زمان مقرر اختصاص دهد تا شاهد آشفتگی در بازار نباشیم.
دوم این‌که اگر به هر دلیلی دولت قادر به تأمین ارز ۴۲۰۰ تومانی نیست تکلیف را روشن و یا حداقل ارز نیمایی در اختیار واردکنندگان قرار دهد و در آزادسازی قیمت‌ها گام بردارد.متأسفانه باوجود اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی اما نهاده‌های دامی با ۵ برابر قیمت‌های مصوب در بازار به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
در حال حاضر یکی از مشکلاتی که در بازار شاهد آن هستیم و مصرف‌کننده را رنج می‌دهد این است که فاکتور خرید نهاده دامی توسط فروشندگان توزیع‌کنندگان به قیمت مصوب صادر می‌شود اما محصول فروخته شد به قیمت آزاد در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد لذا خریدار باید تفاوت وجه را به‌حساب دیگری واریز کند.
این موضوع برای تولیدکنندگان مشکلات عدیده‌ای را به جهت نپذیرفتن قیمت‌های بالا توسط سازمان امور مالیاتی و دستگاه‌های نظارتی به وجود آورده است.
* در حال حاضر با چه مشکلات دیگری روبرو هستید؟
افزایش سه تا پنج برابری قیمت نهاده‌های دامی و کمبود شدید این نهاده‌ها باقیمت‌های مصوب دواتی موجب شده تا کارخانه‌ها خوراک دام و طیور با کمبود شدید سرمایه در گردش و نقدینگی مواجه شوند به‌طوری‌که ظرفیت تولید آن‌ها همان‌طور که عرض کردم به حداقل ممکن برسد.
بهای حمل نهاده‌ها از بندرها جنوبی هم ناعادلانه تعیین می‌شود و گاه دو برابر نرخ تعیینی و در قالب هزینه پشت بارنامه اخذ می‌گردد. این نیمه فعال بودن کارخانه‌های تهیه خوراک دام دارای تبعات جبران‌ناپذیری ازجمله تعدیل نیروی کار و هم‌چنین تعطیلی خط تولید به همراه دارد که باید راه چاره‌ای برای آن اندیشید.