استان همدان در تولید محصولات باغی حرف های بسیاری برای گفتن دارد؛ چندی پیش بود که مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به جایگاه باغبانی استان همدان مطرح کرد: استان همدان ازنظر سطح، زیرکشت رتبه ۱۴ کشوری را با ۲.۶ درصد از باغات کشور و از نظر تولید رتبه ۱۱ کشوری را با ۲.۹ درصد از تولیدات باغی کشور به خود اختصاص داده است.
حجت‌اله شهبازی با بیان اینکه استان همدان در برخی از تولیدات باغی دارای رتبه‌های حائز اهمیتی است، تشریح کرد: استان همدان در تولید محصولات گردو، رازیانه و گشنیز رتبه نخست، در تولید کشمش رتبه دوم، در تولید گیاهان دارویی رتبه پنجم، در تولید بادام و آلو رتبه ششم، در تولید هلو، شلیل، شفتالو و سیب نیز رتبه نهم کشوری را دارد.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به وضعیت باغبانی و تولیدات باغی در استان همدان مطرح کرد: در سال ۹۹ میزان تولیدات باغی در استان همدان برابر ۷۷۶ هزار تُن بوده که این میزان در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۸۱۸ هزار تُن می‌رسد.
از سویی کدو حلوایی و تخمه آن که عمده تولیدش متعلق به همدان و خراسان است در برخی از شهرستان های استان همدان به نحو مناسبی کشت می شود به نوعی که سال ۹۸ بیرنگ؛ مدیر جهاد کشاورزی شهرستان اسدآباد از تولید بیش از ۲۰۰ تن کدو آجیلی در این شهرستان خبر داد و گفت: امسال بیش از ۲۲۰ هکتار از اراضی این شهرستان به کشت کدو آجیلی اختصاص داشت که از این میزان اراضی در سال جاری بیش از ۲۰۰ تا ۲۱۰ تن محصول برداشت و روانه بازار شده است.
اما به راستی آیا از رتبه اولی در تولید گردو، رتبه دومی در تولید کشمش، رتبه پنجمی در تولید بادام و تولید کدوهای خوشمزه در استان همدان تاکنون بهره ای برده ایم؟
از مباحث مختلف که بگذریم این روزها که بحث آجیل با توجه به نزدیکی به شب یلدا مطرح شده است؛ تصمیم گرفتیم تا سری به بازار همدان بزنیم و نظر مردم را در مورد این محصولات بپرسیم؛ صحبت های مردم همدان نشان داد که بیشتر آن ها عقیده داشتند کشمش های همدان قابلیت صادرات را دارد اما فله ای فروختن آن ها و فرآوری های نامناسبشان باعث شده آن چه که وارد بازار همدان می شود، مورد پسند قرار نگیرد.
از سویی گردوهای خارجی و وارداتی را دارای ظاهری مناسب دانستند و در مورد بادام هم تاکیدات بر این بود که در آجیل فروشی ها خیلی کم می توان بادام های همدان را پیدا کرد و حتی این موضوع هم مطرح شد که ما آجیل می خریم اما نمی دانیم که این بادام ها و گردوها و کشمش ها متعلق به همدان است یا نه، این ها که هیچ نام و نشانی ندارند!
اما دلیل این روند چیست؟ چرا نتوانسته ایم برندی برای این محصولات داشته و آن ها را در عرصه بسته بندی، فرآوری، صنایع تبدیلی و تکمیلی مناسب وارد کار کنیم؟ کشمش همدان این روزها سهم خوبی در بازارهای صادراتی دارد اما زمانی که پای صحبت های همان صادرکنندگان می نشینیم از نبود برند مناسب در این عرصه گلایه دارند به نوعی که طبق آخرین صحبت ها اذعان داشتند که هندوستان، کشمش های همدان را به نام خود به فروش می رساند.
اما به راستی علت مغفول ماندن این عرصه چیست؟ در این راستا برآن شدیم تا گفتگویی با یکی از افراد مطلع به موضوع، امجد خداویسی؛ عضو اتحادیه آجیل و خشکبار همدان ترتیب دهیم و این موضوع را پیگیر شویم که در ادامه متن این صحبت ها را می خوانید:
در سال جاری ۳۰ درصد تولید تخمه کدو داشتیم
امجد خداویسی در این راستا مطرح کرد: تولید داخل استان همدان در زمینه آجیل، تخمه کدو است و سال گذشته از اراضی کشاورزی زیرکشت این محصول در سطح استان بین ۶۰ تا ۷۰ درصد تخمه کدو برداشت و تولید شد ولی امسال به دلیل کاهش بارندگی ها تولید این رقم با کاهش روبرو شد.
عضو اتحادیه آجیل و خشکبار همدان با بیان اینکه در سال جاری ۳۰ درصد تولید تخمه کدو داشتیم، اضافه کرد: این کاهش رقم تولید باعث شده که قیمت آن نیز با افزایش روبرو باشد و باید تخمه کدو وارد شود تا بازار به ثبات برسد.
وی اضافه کرد: در حال حاضر تخمه کدو وارد نمی شود ولی در دوره ها و سال های پیش وارد می شد به طوری که در سال های پیش از این تاجران چینی، تخمه کدوی چینی و کانادایی وارد می کردند و با بحث واردات کمی بازار ثبات قیمت داشت اما امسال واردات ممنوع شده و قیمت هم با افزایش روبرو است.
خداویسی با بیان این موضوع مطرح کرد: اگر بخواهیم تولید ملی حمایت شود تولیدات داخلی جوابگوی نیازها خواهد بود هرچند کمبود بارندگی ها باعث می شود تولیدات داخلی کاهش پیدا کند اما اگر با وفور ریزش نزولات آسمانی مواجه باشیم، روند تولیدات در بخش های مختلف در سطح وسیع و بالایی قرار می گیرد.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: همچنین اگر اراضی اختصاص یافته به کاشت محصولات مرتبط با آجیل و تنقلات و خشکبار گسترش پیدا کند، روند تولیدات این بخش در سطح بالا و روبه رشدی قرار می گیرد.
در حوزه تولید گردو با وضعیت بسیار متشنج و بحرانی روبرو هستیم
عضو اتحادیه آجیل و خشکبار همدان با تاکید بر اینکه اراضی استان همدان جوابگوی این نیاز است و می توانیم با اختصاص اراضی به این بحث، وارد کار شویم، گفت: هم اکنون نیز تولید کدو داریم اما در بحث تخمه کدو ورود خوبی نداشته ایم.
وی در ادامه صحبت های خود به تولید گردو در استان همدان اشاره کرد و گفت: در حوزه تولید گردو با وضعیت بسیار متشنج و بحرانی روبرو هستیم امسال از یک طرف این محصول دچار سرمازدگی شد و از طرف دیگر هم کمبود بارندگی ها شدیداً باعث شد این محصول به بار ننشیند.
خداویسی با اشاره به اینکه در حال حاضر حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد تولید مغز گردو کشور را داریم، عنوان کرد: سال گذشته در تولید گردو تولید انبوه داشتیم ولی امسال خیلی همت کنیم ۶۵ درصد تولید و عرضه این محصول را داریم و نمی توانیم رکورد سال گذشته را بزنیم.
عضو اتحادیه آجیل و خشکبار همدان در ادامه این گفتگو با تصریح بر اینکه ۸۰ درصد گردوی ایران در شهرستان تویسرکان تولید می شود، گفت: به ندرت قاچاق گردو اتفاق می افتد چراکه کشاورزان قدیمی در شهرستان تویسرکان به صورت قاچاق گردو وارد نمی کنند اما امکان دارد کسانی که جدیداً در این بخش فعالیت می کنند در قاچاق گردو نقش داشته باشند که البته به ندرت این اتفاق می افتد چرا که ما به عنوان کارشناس مغز گردو به خوبی تشخیص می دهیم که گردوی تویسرکان است یا قاچاقی وارد شده است.
خداویسی خاطرنشان کرد: گردوی تویسرکان بیشتر به کشورهای حوزه خلیج فارس چون آذربایجان، ترکیه و البته بخشی هم به کشور روسیه صادر می شود.
وی با تصریح بر این موضوع مطرح کرد: صادرات گردو ارز آوری خوبی برای کشور دارد و این بده بستان ها باعث چرخش اقتصاد بازار می شود و هرچه در حوزه صادرات فعال باشیم هم ارز بیشتری وارد کشور می شود و هم در زمینه اشتغالزایی کمک کننده خواهد بود ضمن اینکه از طرفی هم با وفور تولید مردم رغبت بیشتری به خرید پیدا می کنند؛ در واقع صادرات رونق کار را به دنبال دارد و کشاورزان هم تمام هم و غم خود را به کار می گیرند تا در تولید محصولات بیشترین سهم و فعالیت را داشته باشند.
خداویسی با بیان اینکه اگر می خواهیم در عرصه صادرات و جذب بازارهای فروش آجیل قدمی برداریم، باید به مقوله بسته بندی توجه کنیم، گفت: در حوزه بسته بندی باید مسئولین اتاق اصناف و بازرگانی و همچنین سازمان صنعت، معدن و تجارت همکاری کنند تا شرکت های سرمایه گذار در این حوزه ورود داشته باشند چراکه اگر بسته بندی صورت بپذیرد استقبال خوبی در این زمینه برای خرید محصولات انجام می گیرد.
به راستی شاهدیم در حالی استان همدان در تولید گردو و کشمش، بادام و تخمه کدو حرف های بسیاری برای گفتن دارد که سهم این محصولات در آجیل همچنان هیچ و از این ظرفیت نه تنها در صادرات بلکه در بازار داخلی هم غافل مانده ایم.
روندی که با ورود مسئولانه می توان آن را مدیریت و این ظرفیت بالقوه را با ورود آن به عرصه بسته بندی، فرآوری و برندسازی به فعلیت رساند؛ فعلیتی که با خود اشتغالزایی، صادرات و درآمدزایی را نیز به همراه خواهد داشت.
بدین سان، امید است تا روند تولیدی محصولاتی که به آن ها اشاره شد تنها به صورت کمی مدنظر نباشد و مسئولین استانی به مقوله کیفی سازی، برندسازی، توجه به سلیقه مردم، نیازهای بازار و غیره هم توجه داشته باشند تا در کنار این تولیدات و رکوردزنی های آن در سطح کشوری، بتوانیم با ارزش افزوده مناسبی آن ها را عرصه و سهم مناسبی از آجیل در داخل کشور را داشته باشیم.