در سال ۲۰۲۴ میلادی، موضوع آلودگی پسته ایران به آفلاتوکسین که توسط اتحادیه اروپا مطرح شد، باعث ایجاد نگرانی‌های گسترده‌ای در خصوص سلامت این محصول شد. گزارش‌های اولیه نشان می‌دهند که از ۴۰۸ محموله پسته صادراتی ایران، ۳۵ محموله به دلیل آلودگی یا مشکوک بودن به آفلاتوکسین مورد اعتراض قرار گرفته‌اند. این مسأله باعث شد که کشورهای مختلفی مانند آمریکا و ترکیه نیز در زمینه این آلودگی تذکراتی دریافت کنند.
در این میان، مذاکراتی میان مقامات ایرانی و اتحادیه اروپا صورت گرفت که ثابت کرد تعداد قابل توجهی از محموله‌های مشکوک به آفلاتوکسین اصلاً مربوط به ایران نبوده‌اند و از کشورهای دیگری مانند ترکیه به اروپا ارسال شده‌اند. همچنین برخی محموله‌ها که در بازارهای اروپایی کشف شده‌اند، به دلیل شرایط نگهداری نامناسب در انبارهای مرطوب اروپا دچار آلودگی شده بودند.
شرایط جدید برای صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا
در پی این وضعیت و هشدارهای اتحادیه اروپا، ایران برای ادامه صادرات پسته به این منطقه سه اقدام جدید و جدی را در نظر گرفته است:
۱. صدور گواهی سلامت پیش از صادرات
سازمان غذا و دارو موظف به بررسی دقیق تمام محموله‌ها شده است
اجرای سیستم ردیابی دیجیتال برای هر محموله
۲. تغییر زمان برداشت محصول
برداشت پسته ۱۰-۱۵ روز زودتر از موعد معمول
کاهش ریسک رشد قارچ در شرایط آب‌وهوایی
۳. استفاده از فناوری پرتودهی
نصب دستگاه‌های پرتوی گاما در مراکز بسته‌بندی
حذف ۹۹.۸٪ آفلاتوکسین با تابش ۱۰ کیلوگری
این اقدامات بخشی از برنامه جامع ایران برای بازگرداندن اعتبار سلامت پسته‌های صادراتی خود و ادامه تجارت با اتحادیه اروپا هستند.
چالش‌های اقتصادی و تورم داخلی
محمدمهدی برومند همچنین در بخشی از صحبت‌های خود اشاره کرد که به دلیل تورم داخلی و افزایش هزینه‌های تولید، صادرات پسته به خارج از کشور دیگر به صرفه نیست. این مسأله، فشار بیشتری را بر صنعت پسته ایران وارد کرده است. با این حال، بر اساس توافقات جدید با اتحادیه اروپا، صادرات پسته ایران به این منطقه همچنان ادامه خواهد یافت. این توافقات نه تنها در زمینه مقابله با آفلاتوکسین، بلکه در راستای حمایت از تولیدکنندگان پسته و برقراری روابط تجاری پایدار نیز صورت گرفته است.
ارزش اقتصادی صادرات پسته ایران
صادرات پسته به اتحادیه اروپا از اهمیت بالایی برخوردار است و طبق آمار، ارزش صادرات پسته ایران حدود ۱.۵ میلیارد دلار است که معادل یک چهارم کل ارزش صادرات کشاورزی کشور را تشکیل می‌دهد. بنابراین، هرگونه مشکلی در زمینه صادرات این محصول می‌تواند تاثیرات اقتصادی زیادی داشته باشد.
آفلاتوکسین و چالش‌های بهداشتی در صادرات پسته
آفلاتوکسین یک قارچ سمّی است که ممکن است در شرایط نگهداری نامناسب به ویژه در هوای مرطوب رشد کند و آلودگی‌هایی را برای محصولات کشاورزی، از جمله پسته، به همراه داشته باشد. این آلودگی به دلیل اثرات خطرناک آن بر سلامت انسان‌ها، به ویژه در مصرف‌کنندگان اروپایی، همواره یکی از نگرانی‌های اصلی در صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا بوده است.