برنج از غذا‌های اصلی ایرانیان به شمار می‌آید و گیلان بزرگترین تولیدکننده ارقام بومی و با کیفیت برنج در کشور است.
علیرغم افزایش بهای این محصول راهبردی در سال‌های اخیر، برنجکاری همچنان از ارکان مهم اقتصاد کشاورزی گیلان به شمار می‌آید و هر ساله حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن شلتوک و ۷۵۰ هزار تن برنج سفید در این استان تولید می‌شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که همه ساله در اوج فصل برداشت برنج، قیمت آن کاهش و با ورود دلالان به عرصه خرید و گذشت زمان نرخ‌ها افزایش می‌یابد، مسئولان وزارت جهاد کشاورزی برای کوتاه شدن دست واسطه‌ها و حمایت از کشاورزان، اجرای کشت قراردادی را رویکرد مناسبی برای تنظیم بازار این محصول می‌دانند.
این طرح امسال برای نخستین بار با اهدافی چون ارتقای کیفیت محصول، ثبات در تولید و افزایش بهره‌وری به همراه جلوگیری از دست اندازی دلالان در استان‌های شمالی کشور از جمله گیلان به اجرا درآمد.
۲ اتحادیه تعاونی روستایی و تعاونی‌های تولید روستایی گیلان به عنوان مباشرین اصلی طرح در این استان موظف شدند تا بذر و نهاده‌های کشاورزی لازم را بدون دریافت پیش پرداخت و از طریق پشتیبان طرح یعنی شرکت خدمات حمایتی تأمین و هزینه آن را هنگام تحویل محصول از کشاورز برنجکار طرف قرارداد کسر کنند.
مباشر بر اساس تفاهم نامه منعقده بین صندوق بیمه محصولات کشاورزی و وزارت جهاد کشاورزی، کلیه قرارداد‌ها را تحت پوشش بیمه قرار می‌دهد و هزینه آن مانند سایر موارد ابتدا از طرف دولت پرداخت و در پایان از محل فروش محصول با تخفیف ۱۰ درصدی از سوی سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران دریافت می‌شود.
بذر‌های اصلاح شده برنج شامل هاشمی، شیرودی، آنام و خزر و همچنین کود‌های پتاسه، فسفاته، ازته و سموم علف‌کش در طرح کشت قراردادی برنج به کشاورزان و تولیدکنندگان ارائه می‌شود.
رئیس جهاد کشاورزی گیلان از تحقق بیش از ۱۰۰ درصدی طرح کشت قراردادی برنج در این استان خبر داد.
صالح محمدی گفت: با توجه به ابلاغ وزرات جهاد کشاورزی مبنی بر اجرای طرح قراردادی برنج در ۱۵ هزار هکتار از شالیزار‌های گیلان، این طرح امسال در ۱۶ هزار و ۱۸۹ هکتار از شالیزار‌های استان یعنی بیش از ۱۰۰ درصد سطح ابلاغی اجرا شده است.
به گفته او، همچنین بیش از ۵۰۰ تن بذر اصلاح و گواهی شده برنج برای کشت قراردادی این محصول اساسی در گیلان توزیع شده است.
در این طرح بذر مورد نیاز و نهاده‌ها از قبیل کود، سموم شیمیایی، حمایت‌های بیمه‌ای و حتی توصیه‌های فنی در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان گفت: پس از برداشت، برنج تولید شده یا شلتوک آن به قیمت روز خریداری و هزینه‌های صرف شده در این مدت از بهای محصول فروخته شده کسر می‌شود.
کشت برنج در گیلان
آقای محمدی می‌گوید: در اجرای این طرح، کارگروهی متشکل از نماینده کشاورز، جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های مرتبط قیمت روز را محاسبه کرده و از کشاورز خریداری می‌کنند و با کوتاه شدن دست واسطه‌ها، نگرانی شالیکاران هم کاهش می‌یابد.
گیلان با تحقق ۱۰۷ و ۹ دهم درصدی کشت قراردادی، جایگاه دوم را در بین استان‌های شمالی به خود اختصاص داده است.
استقبال شالیکاران گیلانی از طرح کشت قراردادی برنج
کشت قراردادی برنج با پرداخت به صرفه و به موقع وجوه برنج موجب پایداری تولید این محصول استراتژیک می‌شود و با برقراری اعتماد و اطمینان خاطر دوسویه بین شالیکار و متولیان امر کشاورزی نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی کشور خواهد داشت.
این طرح از دغدغه بهره برداران برای تأمین نهاده‌های کشاورزی مورد نیاز از جمله بذر، کود شیمیایی و انواع سموم ضد آفت می‌کاهد.
محمدعلی یکی از شالیکاران گیلانی شرکت کننده در طرح کشت قراردادی برنج است و می‌گوید: برنجکاری شغل آبا و اجدادی ماست، در سال‌های گذشته به خاطر هزینه‌های زیاد نمی‌توانستم نهاده‌های کشاورزی را خریداری و شالیزارم را به موقع سبز کنم، ولی امسال با حمایت دولت و اجرای این طرح، نگرانی از بابت تهیه سم و کود‌های مورد نیاز نداشتم.
حمایت از کشاورز یعنی تأمین امنیت غذایی کشور
نائب رئیس انجمن برنج کشور گفت: اجرای کشت قراردادی در پایداری تولید، کاهش هزینه‌ها و فروش به موقع محصول کشاورزان تأثیر بسزایی دارد.
به گفته احمد اشراقی، با اجرای این طرح به سبب تأمین به موقع نهاده‌ها و افزایش عملکرد در واحد سطح، امکان رسیدن به خودکفایی برنج وجود دارد.
ساماندهی و حمایت از تولید کشاورزان به ویژه شالیکاران خرده مالک با خرید به قیمت روز محصول، تثبیت تضمین درآمد کشاورزان، تحقق تولید برنامه محور، مدیریت بازار و کاهش ریسک نوسانات قیمتی و کاهش حاشیه بازار از دیگر مزایای این طرح است.
شایگان ادیبی، مجری طرح برنج وزارت جهاد کشاورزی گفت: کشت قراردادی برنج در استان‌های شمالی تا اواخر خرداد ماه ادامه دارد.
شرکت بازرگانی دولتی ایران و سازمان تعاون روستایی ایران به ترتیب مجری دولتی و مباشر طرح کشت قراردادی برنج بوده و شرکت خدمات حمایتی کشاورزی، صندوق بیمه کشاورزی، شرکت مادر تخصصی صندوق حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی و موسسه آموزش و ترویج کشاورزی به عنوان نهاد‌های پشتیبان این طرح معرفی شده‌اند.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی گیلان هم اعلام کرد: شالیکاران متقاضی کشت قراردادی برنج در استان فرصت دارند با مراجعه به اداره جهاد کشاورزی و اتحادیه تعاون روستایی محل سکونت خود نسبت به عقد قرارداد و استفاده از مزایا و امکانات این طرح بهره‌مند شوند.
در حال حاضر ۸۹ هزار و ۴۴۰ نفر از شالیکاران گیلانی با رقم بومی برنج هاشمی نسبت به عقد قرارداد در طرح کشت قراردادی این محصول اقدام کرده‌اند.
گیلان دومین تولید کننده محصول برنج در کشور است. این استان ۲۳۸ هزار هکتار شالیزار و ۳۰۰ هزار بهره بردار دارد.