۴۰ درصد زیتون کشور در شهر «طارم» زنجان تولید می‌شود و سپس استان‌های گیلان، سمنان، قزوین، فارس و گلستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بخش عمده‌ای از زیتون تولیدی کشور به صورت کنسرو زیتون مورد استفاده قرار می‌گیرد و بخش عظیمی از این محصول نیز در تهیه روغن زیتون استفاده می‌شود. در حالی که سرانه مصرف روغن در کشور بین ۱۵ تا ۱۷ کیلوگرم است، اما سرانه مصرف روغن زیتون حدود ۱۳۰ تا ۱۸۰ گرم است؛ در حالی که سرانه مصرف روغن زیتون در کشورهای اروپایی ۴۵۰ گرم است. با این حال سرانه مصرف زیتون کنسروی در ایران حدود ۸۰۰ گرم است و این در حالی است که میانگین مصرف جهانی آن۴۵۰گرم است. به عبارت دیگر، سرانه مصرف کنسرو زیتون در کشور ما دو برابر سرانه کشورهای دنیا است.
افزایش دوبرابری تولید زیتون
در همین راستا مجری طرح زیتون وزارت کشاورزی با اشاره به افزایش دوبرابری تولید زیتون در کشور در سال جاری گفت: برداشت میوه‌های زیتون کنسروی از یک ماه پیش آغاز شده و در روزهای آینده نیز برداشت میوه‌های روغنی زیتون از باغات کشور شروع خواهد شد. امسال وضعیت تولید زیتون بسیار خوب بوده و تولید این محصول نسبت به سال گذشته تقریبا دو برابر شده است. همچنین برآورد می‌کنیم از حدود ۱۰۰ هزار تن میوه روغنی زیتون ۱۷ هزار تن روغن استحصال شود. جواد میرعرب درباره عوامل موثر بر افزایش تولید زیتون کشور نسبت به سال گذشته اظهار کرد: بخشی از این افزایش تولید به فضای باغداری ما برمی‌گردد که آرام آرام به سمت استفاده از دانش فنی می‌رود. بنابراین استفاده از دانش فنی و مساعد بودن شرایط اقلیمی کشور افزایش دو برابری تولید زیتون را رقم زده است.
اقدامات جهاد کشاورزی
وی همچنین با اشاره به اقدامات جهاد کشاورزی درباره افزایش تولید زیتون در کشور گفت: مدیریت بهنگام پیشگیری، مبارزه و کنترل آفت مگس زیتون با همکاری سازمان حفظ نباتات سبب شده تا میزان خسارت مگس زیتون در استان‌های زنجان و قزوین کنترل شود و در گیلان نیز به حداقل سطح نسبت به سال‌های قبل برسد. این مسوول ادامه داد: همچنین تشویق باغداران برای برداشت محصول به صورت روغنی و ترویج فرهنگ مصرف روغن زیتون نیز از دیگر فعالیت‌های وزارت جهاد کشاورزی در این راستا بوده است.
عملکرد بالای تولید
مجری طرح زیتون وزارت کشاورزی اعلام کرد: عملکرد تولید ارقام کنسروی زیتون در باغات کشور در سال جاری بین ۷ تا ۱۲ تن در هکتار و عملکرد تولید ارقام روغنی زیتون ۱۳ تا ۱۷ تن در هکتار است. پیش‌‌‌بینی می‌شود امسال با توجه به عملکرد بالای تولید، حدود ۱۰۰ هزار تن میوه کنسروی و نزدیک به ۱۰۰ هزار تن میوه روغنی زیتون از باغات کشور برداشت شود. میرعرب اظهار کرد: سطح باغات بارور زیتون در سال جاری ۷۵ هزار هکتار است و از ۲۶ استان زیتون‌‌‌خیز، تمرکز ما بر هفت استان اصلی گیلان، گلستان، قزوین، زنجان، کرمانشاه، فارس و سمنان است.
هدف وزارتخانه، تولید روغن زیتون
وی با اعلام اینکه هدف وزارت جهاد در توسعه زیتون، تولید روغن زیتون بوده است، گفت: با توجه به اهمیت و تاثیرگذاری این محصول در سلامتی، بهتر است مصرف ما به سمت استفاده از روغن زیتون پیش برود.میرعرب اضافه کرد: در سال‌های گذشته بیشترین تاکید ما در بحث توسعه باغات زیتون، کشت ارقام روغنی زیتون بوده و این طرح با هدف تامین بخشی از روغن سلامت‌محور کشور انجام شده است.
شرایط ویژه صادرات
میرعرب با اشاره به تمهیدات پیش‌بینی‌شده برای صادرکنندگان زیتون ادامه داد: با توجه به حجم تولید امسال شرایط صادرات را در نظر گرفته‌ایم؛ به این معنا که به کسانی که نسبت به خرید میوه زیتون روغنی از باغداران اقدام کنند، مجوز صادرات می‌دهیم. وی با اعلام اینکه صادرات کنسرو زیتون از قبل آزاد بوده، اما صادرات روغن زیتون ممنوع بوده است، تاکید کرد: با وجود این با توجه به مصوبه شورای اقتصاد، مجوز صادرات را منوط به خرید داخلی کردیم که آزاد باشد. میرعرب همچنین درباره راهکار افزایش سرانه مصرف روغن زیتون در کشور گفت: رساندن ۱۸۰ گرم مصرف سرانه روغن زیتون در کشور به ۴۵۰ گرم، مستلزم این است که معرفی محصول خوبی داشته باشیم و مصرف را بالا ببریم.
افزایش ۱۵۰ درصدی تولید زیتون
رئیس شورای ملی زیتون ایران نیز با اشاره به افزایش تولید زیتون در سال جاری بیان کرد: امسال تولید زیتون نسبت به سال گذشته ۱۵۰ درصد افزایش داشته و این میزان تولید در تاریخ تولید این محصول در کشور بی‌سابقه بوده است. به گزارش «دنیای اقتصاد» مهدی عباسی با اعلام اینکه امسال تولید زیتون به ۲۵۰ هزار تن رسیده است، در حالی که سال قبل حدود ۱۰۰هزار تن تولید شده بود، افزود: با توجه به افزایش تولید این میوه، باید مدیریت برمبنای افزایش تولید شکل بگیرد تا بهترین بهره‌برداری از تولید زیتون اتفاق بیفتد. باید روغن‌های زیتون موجود در داخل کشور تا زمان برداشت زیتون و فرآوری آن به روغن زیتون، به حداقل می‌رسید تا بازار مصرف خود را برای خرید داخلی آماده کند.
تسهیل صادرات و محدودیت واردات
بر اساس این گزارش تولید این محصول در کشور همواره با چالش‌ها و موانعی مواجه بوده است. به‌طوری که طی سال‌های گذشته واردات زیتون از یکسو و روغن زیتون از سوی دیگر عرصه را برای تولیدکنندگان این محصول تنگ کرده و شرایط دشواری را برای آنان رقم زده است، چرا که محصول تولیدی با بهترین کیفیت حتی به قیمت‌‌‌های بسیار پایین‌‌‌تری نسبت به محصولات وارداتی مشابه در کشورمان به فروش می‌‌‌رسد. در همین راستا رئیس شورای ملی زیتون ایران ضمن تایید این موضوع معتقد است: سالانه به‌طور میانگین حدود ۳ هزار تن روغن زیتون وارد کشور می‌شود که واردات روغن زیتون خارجی، قدرت رقابت در تولید این روغن را کاهش می‌دهد. عباسی افزود: در شرایط فعلی مهم‌ترین دغدغه فعالان صنعت زیتون، واردات روغن زیتون خارجی است و این در حالی است که ۱۰ هزار تن مازاد روغن زیتون در کشور وجود دارد. در صورت تداوم ورود روغن زیتون فعالان و تولیدکنندگان این بخش انگیزه خود را نسبت به ادامه فعالیت از دست می‌دهند.
وی با اشاره به راهکار پیشنهادی جهت حمایت دولت از فعالان این حوزه تصریح کرد: بزرگ‌ترین کمک دولت، لغو ممنوعیت صادرات روغن زیتون است. بر اساس قانون، صادرات روغن زیتون ممنوع است و در عوض روغن زیتون به کشور وارد می‌شود، اما دولت می‌تواند برای سال جاری ممنوعیت واردات روغن زیتون را اعمال و ممنوعیت صادرات را لغو کند، زیرا شرایط تولید زیتون در کشور تغییر کرده و امسال با مازاد تولید روبه‌رو هستیم. وی با انتقاد از واردات روغن زیتون خارجی یا فروش روغن‌های تقلبی در داخل کشور گفت: این مسائل به‌طور مستقیم تولیدکننده را از تولید این محصول منصرف کرده و تولیدکننده برخلاف میل باطنی و استاندارد جهانی، به تولید کنسرو زیتون سوق پیدا می‌کند. رئیس شورای ملی زیتون ایران تاکید کرد: چنانچه واردات روغن زیتون به کشور نداشته باشیم، مجموع میانگین تولید زیتون کشور می‌تواند رکورد جهان را افزایش دهد.
صادرات به روسیه
رئیس شورای ملی زیتون ایران با بیان اینکه زیتون ایرانی در جهان محصولی خوشنام و شناخته‌شده است، درباره وضعیت صادرات زیتون ایرانی به سایر کشورها بیان کرد: صادرات کنسرو زیتون تا مدتی قبل ضعیف بود و ارزآوری زیادی برای کشور به همراه نداشت، اما طبق رایزنی انجام گرفته شرایط برای صادرات زیتون به روسیه مهیا شده است. به گفته وی، روسیه به علت تحریم‌هایی که کشورهای اروپایی برای آن ایجاد کرده‌اند، برای واردات کنسرو زیتون با ایران تفاهم‌نامه امضا کرده و قرار است ۴۰ هزار تن کنسرو زیتون و ۱۰هزار تن روغن زیتون به این کشور صادر شود. علاوه بر روسیه، کنسرو این میوه به کشورهایی همچون فنلاند، سوئیس، پاکستان، کانادا و عراق هم صادر می‌شود.
تسهیل صادرات زیتون
در این میان رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی به تازگی خبر از تسهیل صادرات زیتون داده و با اعلام اینکه صادرات زیتون را تسهیل خواهیم کرد، گفت: برای تحقق این مهم زیرساخت لازم برای صادرکنندگان زیتون و روغن زیتون فراهم می‌شود. مصطفی طاهری ادامه داد: طی جلساتی با وزیر و معاونان جهاد کشاورزی، به نتایج خوبی رسیدیم، به‌طوری که واردات روغن زیتون با تعرفه بسیار بالا باشد تا شاهد واردات زیتون نباشیم. نماینده مردم زنجان و طارم در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: همچنین زیتون جزو کالاهای اساسی محسوب خواهد شد و این مهم باعث می‌شود مانند گندم به عنوان کالای اساسی به آن توجه شود.
موانع رشد بهره‌وری
درمجموع، فعالان این حوزه با تاکید بر لزوم توسعه باغات زیتون و برقراری تعامل دولت با بخش خصوصی بر این باورند که دولت باید با بخش خصوصی تعامل ایجاد کند؛ چرا که این تعامل فقط در راستای تسهیل در روند صدور مجوزها است و می‌تواند کمک بزرگی برای زیتون‌کاران باشد. همچنین دولت باید سرمایه در گردش در اختیار تولید‌کننده‌ها قرار بدهد و ممنوعیت واردات روغن زیتون باید اعمال شود. از سوی دیگر عواملی همچون به‌روز نبودن تکنولوژی‌ها و عدم برخورداری از مکانیزاسیون، ضعف مدیریتی و تحریم‌ها قیمت تمام شده تولید زیتون و روغن زیتون را بالا برده و عدم دسترسی به این امکانات باعث شده قیمت تمام‌شده ما نسبت به سایر کشورها بالاتر باشد. این در حالی است که اگر مکانیزاسیون مورد استفاده در کشورهایی مانند اسپانیا، ایتالیا، یونان، فرانسه و دیگر کشورهای پیشرفته در اختیار تولیدکنندگان داخلی باشد، به یقین قیمت تمام‌شده محصولات داخلی حتی پایین‌تر از نرخ محصولات آنها خواهد بود.