خشک‌سالی؛ برچیده شدن ارز دولتی برای تأمین نهاده‌های دام و طیور و افزایش حامل‌های انرژی و هزینه‌های نگهداری دام و کاهش قدرت خردی مردم موجب شده تا صنعت دام و طیور خراسان رضوی به بحران برسد.
صنعت دام‌پروری خراسان رضوی از ابتدای سال با چالش‌های متعددی مواجه بوده است، به‌طوری‌که دامداران می‌گویند گرانی نهاده، به‌صرفه نبودن تولید، تناسب نداشتن قیمت گوشت با هزینه تمام‌شده، در عمل سبب شده است بخشی از دامداران، از ادامه فعالیت در این حوزه منصرف شوند.
افزایش آمار کشتار دام مولد در کشتارگاه‌ها خود مؤید این موضوع است که نگهداری دام برای دامدار مقرون‌به‌صرفه نیست و لذا ادامه این روند بنا بر اظهارات متصدیان این حوزه در آینده‌ای نه‌چندان در امنیت غذایی جامعه را به مخاطره خواهد انداخت.
دامداران خراسانی می‌گویند با حذف ارز ترجیحی، باید نهاده‌های دامی را با ارز نیمایی خریداری کنند. این افزایش قیمت ناگهانی، نیازمند نقدینگی بسیاری است که دامداران نمی‌توانند آن را تأمین کنند و همین موضوع باعث خالی شدن بخشی از ظرفیت صنعت دام‌پروری استان شده است.
پرواربندی مقرون‌به‌صرفه نیست
حسین رادکانی یکی از پرورش‌دهندگان گوسفند در چناران در گفت‌وگو با بازار اظهار می‌کند: تا دو سال پیش و تا قبل از اینکه صحبت از حذف یارانه‌ها شود قیمت هر کیلو جو از ۱۵۰۰ تومان تجاوز نمی‌کرد اما در حال حاضر همین جو به کیلویی ۱۲ هزار تومان رسیده است.
وی بابیان اینکه هرساله تا پایان خرداد مال داران از علوفه صحرا برای تغذیه گوسفندان خود بهره می‌بردند اما در طی دو سال گذشته به دلیل خشک‌سالی و نبود علوفه بسیاری از پرورش‌دهندگان گوسفند مجبور شدند درست در فصل بهار از علوفه و نهاده بازار آزاد برای سیر کردن شکم دام‌ها استفاده کنند لذا بسیاری از آن‌ها توان خرید علوفه را نداشتند.
رادکانی بابیان اینکه برای پرواربندی یک بره در مدت ۴ماه باید روزانه حدود ۱۰ کیلو نهاده مصرف کرد بیان می‌کند: با نهاده کیویی ۱۳ هزار تومان هزینه غذای این بره از پول فروش آن بیشتر می‌شود.
این دامدار به ما می‌گوید: پرواربندی تنها نیاز به تأمین خوراک ندارد بلکه باید هزینه‌های جانبی مانند واکسیناسیون و هزینه کارگر و حمل‌ونقل را به آن اضافه کرد.
این تولید کننده می‌افزاید: متأسفانه پس‌ازاینکه گوسفند پروار و آماده فروش شد دلالان و واسطه‌ها بابت هر کیلو گوشت این گوسفند ۷۰ هزار تومان حاضر به پرداخت هستند و لذا هزینه‌های صرف شده با این قیمت خریداری‌شده هم‌خوانی ندارد و دامدار ضرر می‌کند.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از دامداران این منطقه دام‌هایشان را روانه کشتارگاه کرده و ای از تعداد آن‌ها کاسته‌اند اظهار کرد: برداشته شدن حمایت دولت در تأمین نهاده‌های دامی دامداران را بیش از هر زمان دیگر تحت‌فشار گذاشته است.
وی به نکته دیگری در این راستا اشاره‌کرده و می‌گوید: ما طالب گران شده گوشت در بازار نیستیم چون اگر قیمت گوشت به کیلویی ۳۰۰ هزار تومان در بازار برسد لذا قدرت خرید مردم کمتر می‌شود و لذا گوسفند کمتری پرورش و کشتار خواهد شد لذا در این رابطه خواستار حمایت دولت هستیم تا هم تولیدکننده از این بابت متضرر نشود و هم قدرت خرید مردم برای خرید گوشت افزایش پیدا کند.
هزینه‌ها با مخارج نمی‌خواند
رادکانی با تشریح هزینه پرواربندی یک بره به ما می‌گوید: برای پرواربندی یک بره باید ۴ ماه انتظار کشید لذا وزن آن به ۴۰ تا ۵۰ کیلو برسد و لذا برای رسیدن وزن بره به این میزان به ازای هر کیلو وزن روزانه نیاز به ۱۰ کیلو نهاده داریم .
وی بابیان اینکه هر کیلو نهاده دامی این روزها از ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان هزینه دارد و ۸۰ درصد هزینه پرواربندی را نیز همین خورام دام تشکیل می‌دهد به ما می‌گوید: با احتساب هزینه‌های کارگر، حمل‌ونقل، دارو، واکسیناسیون و انرژی که باید برای پرواربندی این دام هزینه کرد یک کیلو گوشت گوسفند حداقل ۱۱۰ تا ۱۲۰ هزار تومان برای دامدار آب می‌خورد.
این پروار کننده دام سبک اذعان می‌کند: این در حالی است که در بازار دام زنده را بیش از ۷۵ الی ۸۰ از دامدار نمی‌خرند لذا این موضوع موجب ضرر پرواربند می‌شود.
هر کیلو نهاده دامی این روزها از ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان هزینه دارد و ۸۰ درصد هزینه پرواربندی را نیز همین خوراک دام تشکیل می‌دهد لذا با احتساب هزینه‌های کارگر، حمل‌ونقل، دارو، واکسیناسیون و انرژی که باید برای پرواربندی این دام هزینه کرد یک کیلو گوشت گوسفند حداقل ۱۱۰ تا ۱۲۰ هزار تومان برای دامدار آب می‌خورد
وی بابیان اینکه بیشترین سود را دلالان و واسطه‌ها در این وسط به جیب می‌زنند اظهار می‌کند: در حال حاضر گوشت بدون چربی کیلویی ۲۵۰ هزار در قصابی‌ها به مردم فروخته می‌شود.
رادکانی می‌گوید: در حالی دامدار برای هر کیلو گوشت پروار شده ۱۲۰ هزار تمان پول داده است اما نیمی از آن بیشتر دستش را نمی‌گیرد اما در عوض همین گوشت وقتی دست‌به‌دست می‌شود حداقل دو برابر قیمت پیدا می‌کند.
تهدید صنعت دام‌پروری
مدیرعامل اتحادیه دامداران خراسان رضوی مشکلات و موانع بر سر را تولیدکنندگان را تهدید برای صنعت دامداری و امنیت غذایی مردم دانسته و می‌گوید: متأسفانه در حال حاضر افزایش قیمت‌ها هزینه تولید را برای دامدار غیرممکن ساخته است و این افزایش هزینه تولید در مقایسه با رشد قیمت محصولات تولیدشده متناسب نیست.
مجید مهدوی ضمن اشاره به این موضوع که شاهد کاهش تعداد دام‌ها در دامداری‌ها و تعطیلی برخی از تولیدکنندگان در این راستا هستیم اظهار کرد: هزینه‌هایی که یک دامدار باید برای تولید دام صرف کند به‌قدری افزایش‌یافته است که پذیرش آن را برای تولیدکننده غیرممکن ساخته است.
مدیرعامل اتحادیه دامداران خراسان رضوی با اشاره به گرانی نهاده‌های دامی در بازار و هم‌چنین کمبود علوفه عنوان می‌کند: بررسی میانگین وزن لاشه‌ها در طی سه سال گذشته خود گواه این مدعاست که دامداران برای پرواربندی و سیر نگاه‌داشتن دام‌های خود با مشکل جدی روبرو هستند.
مهدوی بیان کرد: میانگین وزن لاشه در سال۹۸ و در زمان کشتار، حداقل ۶۵کیلوگرم بود اما این عدد سال ۹۹ به ۲۷ کیلوگرم و در سال ۱۴۰۰ به ۲۱ کیلوگرم رسید و این در حالی است که امسال میانگین وزن لاشه به ۱۸ کیلوگرم رسیده است!
وی بابیان اینکه پرواربندی با نهاده آزاد و علوفه گران برای دامدار مقرون‌به‌صرفه نیست ادامه داد: همین موضوع موجب شده تا دامداران دام خود را با وزن کمتر راهی کشتارگاه کنند حتی دست به کشتار دام مولد بزنند.
وی بابیان اینکه در سال ۱۴۰۰ میزان کشتار دام‌های ماده به۱۵ درصد و حدود پنج برابر نسبت به سال قبل از خود رسید افزود: در سال‌هایی که بارش‌های خوب همراه بودیم شاید تأمین علوفه و نهاده چندان بحران‌ساز نبود اما در طی دو سال گذشته که با خشک‌سالی شدید و از بین رفتن مراتع همراه بود متأسفانه دامدار ناچار از واردات نهاده است و لذا این موضوع برای وی صرفه اقتصادی ندارد.
وی تأکید کرد: حمایت نکردن از دامداری سبب خروج دامداران از فعالیت در بخش مولد و بیکاری فعالان این حوزه می‌شود؛ یعنی افرادی که خودشان اشتغال ایجاد می‌کردند، بیکار می‌شوند و دولت باید برای آن‌ها اشتغال ایجاد کند که طبیعتاً این موضوع هزینه‌بر است.
وی ادامه داد: علاوه بر مشکل بیکاری سرمایه عظیمی که با منابع دولتی در قالب احداث دامداری و یا اشتغال مرتبط با این حوزه در طی سالیان گذشته ایجادشده است مورد تهدید قرار خواهد گرفت.
مهدوی با اشاره به اینکه صنعت دام‌پروری مصداق بارز شعار اقتصاد مقاومتی است، افزود: برای اقتصاد مقاومتی سه پارامتر درون‌زایی، مردمی بودن و عدم وابستگی به خارج عنوان می‌شود که از این نظر، صنعت دامداری جدا از دو و سه سال اخیر مصداق بارز همین شعار بوده است. این‌یک صنعت مردمی است که به خارج هم وابسته نیست. اگر نزولات جوی به سبک و سیاق سال‌های ۹۷ و ۹۸ باشد، دام سبک حتی نیازی به واردات نهاده دامی نخواهد داشت و جو موردنیاز این دام را می‌توان داخل کشور تولید کرد.
ضرورت جلوگیری از سرکوب قيمت‌ها
مدیر عامل اتحادیه دامداران خراسان رضوی با اشاره به مشکلات حذف ارز ۴۲۰۰تومانی برای صنعت دامداری گفت: پیش از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، قیمت هر کیلوگرم جو در گمرک ۱۸۰۰ تومان بود.
مهدوی ابراز کرد: قیمت این جو پس از رسیدن به استان به دلیل سایر هزینه ها به کیلویی ۲۲۰۰ تومان می رسید اما با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی قیمت رسمی هر کیلوگرم جو به ۱۱ هزار و ۳۰۰تومان و کنجاله به ۱۶ هزار و ۳۰۰تومان رسیده است.
وی بیان کرد: در واقع قیمت نهاده دامی حذف ارز ترجیحی حدود ۵ برابر رشد داشته است و متأسفانه وعده دولت هم برای توزیع کالابرگ الکترونیکی محقق نشد.
مدیر عامل اتحادیه دامداران خراسان رضوی با اشاره به این که دولت تنها برای گوشت سفید و تخم مرغ، عددی به عنوان قیمت مصوب اعلام کرد و در واقع اجازه افزایش قیمت را داد بیان کرد: این در حالی است که دولت برای گوشت قرمز عددی اعلام نکرد و از سوی دیگر، قیمت آن را به شدت سرکوب هم می کند و اجازه افزایش نرخ نمی دهد. زمانی که قیمت ها سرکوب می شود، خریدار گوشت را ارزان می خرد که این موضوع برای دامدار ضرر و زیان در پی دارد.
مهدوی گفت: لازم است دولت دست از سرکوب قیمت ها بردارد و اجازه دهد بازار متعادل تر شود.
وی یکی از راهکارهای برون رفت از شرایط کنونی، حرکت از تولید سنتی به سمت دامداری صنعتی و نیمه صنعتی عنوان کرد و یادآور شد: علاوه بر این می توان سیاست کشت قراردادی برای محصولات کشاورزی را برای گوشت دام نیز اعمال کرد تا ضمن جلوگیری از ضرر دامدار شاهد تنظیم بازار نیز باشیم.