امسال باغداران شمال کشور بیش از 5.6 میلیون تن انواع مرکبات تولید کردند که نسبت به سال گذشته رشد قابل توجهی دارد اما این تولید فراوان برای آنها دردسر شده و با توجه به موضوع عرضه و تقاضا قیمت فروش آنها به اندازه‌ای پایین آمده که به گفته خودشان زیان می‌بینند.
تولید مرکبات امسال به اندازه‌ای بوده است که صادرات به کشورهای دیگر هم که فقط در ماه آذر 130 درصد رشد داشته نتوانسته است قیمت‌ها را در بازار در راستای حذف زیان تولیدکننده تنظیم کند.
* خرید پرتقال از باغدار با یک‌دهم قیمت بازار
امروز باغداران هر کیلو پرتقال را 3 هزار تومان می‌فروشند و معتقد هستند این رقم هزینه‌هایشان را هم در نمی‌آورد، اما همین محصول وقتی پایش به بازار می‌رسد به چهار تا 10 برابر قیمت فروخته میشود تولیدکننده با همه سرمایه و وقتی که گذاشته ضرر می‌کند اما دلال و واسطه‌ها به این راحتی سود می‌برند.
در یک اقتصاد پویا هر چه معامله بیشتر به نفع تولید باشد، پایداری و توسعه تولید را سبب میشود اگرچه در این میان باید سود مصرف‌کننده هم لحاظ شود اما اگر در اقتصادی نفع اصلی را واسطه‌ها ببرند معلوم است که یک جای کار می‌لنگد.
* اتحادیهها و بخش خصوصی سراغ میوههای باغداران نیامده‌اند
علی رفیعی یک باغدار شمالی در این‌باره به خبرنگار فارس میگوید: یک سال رنج و زحمت در باغ پرتقال و کیوی، هیچ عایدی برای من ندارد، هر کیلو پرتقال را 3 هزار تومان می‌خرند درحالی‌که بیش از این هزینه کرده‌ام، هزینه نهاده‌ها سرسام‌آور بالا رفته است، قیمت سم،کود و مزد کارگری نسبت به سال گذشته چند برابر شده و هزینه‌های تولید بالا رفته است.
وی افزود: سال‌های قبل دولت محصول ما را می‌خرید اما امسال گفتند که اتحادیهها و بخش خصوصی باید این کار را انجام دهد و تابه‌حال کسی سراغ ما نیامده است، میوه‌ها را برداشت کرده‌ایم و درانبارها از ترس این که نپوسد ارزان می‌فروشیم.
* دلایل رکود در بازار مرکبات
1-تولید فراوان
امسال تولید مرکبات در کشور بیشتر است و عرضه فراوان در بازار قیمت‌ها را پایین آورده است.
مدیرکل دفتر امور میوههای گرمسیری و نیمه گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی در گفتوگو با خبرنگار فارس میگوید: امسال پیش‌بینی میشود که تا پایان سال 5.6 میلیون تن مرکبات تولید شود که 500 تا 700 هزار تن بیش از نیاز کشور است؛ از این میزان سه میلیون و 400 هزار تن مربوط به پرتقال است.
وی اضافه کرد: حدود 80 تا 85 درصد پرتقال مازندران که عمدتاً از نوع ناول‌ها است، برداشت شده است.
بنابراین گزارش باغداری طوری نیست که بتوان هرسال محصول خود را تغییر داد، مرکبات محصول چند ساله است و تولیدکننده تقریباً در یک اتوبان یک طرفه قرارگرفته که کارش فقط تولید است و برنامه‌ریزی برای تنظیم بازار و صادرات را متولیان بخش باید انجام دهند.
باغداری نظیر کشت محصولات سبزی و صیفی نیست که زود از بین برود و یا ارزش‌افزوده کافی نداشته باشد، خیلی از کشورها نیاز به این‌گونه محصولات دارند.
2-صادرات انجام شده است اما کافی نیست
دلیل دیگر رکود در بازار مرکبات این است که دولت صادرات مرکبات را انجام داده است و اتفاقاً آن‌طور که مسئولان می‌گویند رشد قابل توجهی هم نسبت به سال‌های گذشته داشته است اما این کار هم مرهمی بر رکود بازار مرکبات نشده است.
در این‌باره محرم سلطانی، سرپرست دفتر توسعه صادرات معاونت بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی، در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس میگوید: میزان صادرات مرکبات امسال در آذر ازنظر وزنی و ارزشی نسبت به مدت مشابه سال گذشته 130 درصد رشد داشته است و این رقم نسبت به 9 ماه سال گذشته 14 درصد رشد دارد.
سرپرست دفتر توسعه صادرات معاونت بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به اینکه صادرات محصولات به چه کشورهایی بوده است؟ گفت: صادرات مرکبات بیشتر به کشورها همسایه و حاشیه خلیج فارس صادر شده است البته طبق توافق‌نامه‌ای که با کشور چین منعقد شده قرار است صادرات مرکبات ایران به این کشور هم انجام شود؛ امید است با توجه به نیاز گسترده کشور چین به مرکبات، صادرات به این کشور در سال‌های آتی بازار را کنترل کند.
حال سوال است که پس چرا باوجود صادرات به کشورهای دیگر، قیمت مرکبات در بازار باز هم به حدی برای تولید کننده پایین است که آنها ضرر می‌کنند؟ سرپرست دفتر توسعه صادرات معاونت بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در این‌باره میگوید: صادرات به اندازه‌ای نبوده که بتواند با وجود این همه افزایش تولید بازار را متعادل کند. حدود 700 هزار تن بیش از نیاز کشور تولید داشتیم و 150 هزار تن صادرات وجود داشته است.
اما هنوز این سؤال بی پاسخ مانده است که آیا امکان صادرات بیشتر به کشورها وجود ندارد؟ آیا مانعی در این باره وجود داشته است؟ احتمالا چون به ایام نوروز زمان کمی مانده است دولت از ترس اینکه قیمت‌ها بالاتر نرود درباره صادرات دست به عصا می‌رو‌د.
3-اتحادیهها برای ارزان‌تر خریدن در خرید میوه از باغدار تعلل می‌کنند
وزارت جهاد کشاورزی بر خلاف سال‌های پیشین که خودش بازار میوه را در دست داشت امسال به اتحادیهها و بخش خصوصی واگذار کرده است، یعنی باید آنها میوه را از کشاورز بخرند و طوری مدیریت کنند که در زمان نوروز به قیمت مناسبت‌تری به دست مردم برسد اما تولید‌کنندگان می گویند که تاکنون خریدی از آنها نداشته‌اند.
باغداران می گویند بخش خصوصی به دنبال منافع خودش است و بدش نمی‌آید که به قول معروف به قیمت ارزانتری بخرد تا سود بیشتری بکند هر چه زمان بگذرد پرتقال ارزان ترشده و اتحادیهها به قیمت ارزانتری خواهند خرید.
4-همزمانی نوروز 1402 با ماه رمضان و احتمال کاهش تقاضای مرکبات
نوروز 1402 تقریباً همزمان شده است با ماه مبارک رمضان و پیش‌بینی میشود که خرید مرکبات نسبت به سال‌های گذشته پایین‌تر باشد، اسداله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزیجات، در این‌باره گفته بود: ممکن است میوه در ایام عید تا 15 درصد زیر قیمت عرضه شود.
بنابراین گزارش اینکه باغداران امسال تولید بسیار خوبی داشته‌اند را باید به فال نیک گرفت و سپاسگزار بود، اما سازمان تعاون روستایی که بر اساس قانون به عملکرد اتحادیهها نظارت دارد و بر این اساس هم تنظیم بازار امسال را به اتحادیهها و بخش خصوصی واگذار کرده است باید بررسی کند که چرا آنها محصول باغداران را زودتر خریداری نمی‌کنند، به هر حال اگر تولیدکننده ضرر کنند در گام بعد این زیان دامن مصرف‌کننده را می‌گیرد.