در حالی تولید محصول صادراتی خرما نیز همچون دیگر محصولات کشاورزی همواره با چالش هایی همراه است که کارشناسان حوزه معتقدند فروش محصول خود نوعی چالش محسوب می شود. به طوری که «مقداد تکلوزاده» دبیر انجمن ملی خرمای ایران در گفتگو با بازار می گوید: همانطور که می دانید بزرگترین استان های خرما خیز ما استان های جنوبی هستند و بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن تولید خرما را داریم و بدیهی است که در تولید محصولات کشاوری عموما مشکل خاصی نداریم. اما اساسی ترین چالش ما مانند دیگر محصولات کشاورزی حوزه بازار است.
ثبات در تولید و کاهش هزینه های تولید؛ راهکار رفع چالش بازار
تکلوزاده افزود: این در حالی است که برای رفع چالش فروش، باید در حوزه تولید ثبات داشته باشیم و از لحاظ قیمتی نیز بایستی قیمت تمام شده محصول را کاهش بدهیم و بتوانیم توسعه بازار به وجود بیاوریم که منتج به این شود که با حفظ میزان حجم صادرات بتوانیم ارزش افزوده بیشتری وارد کشور کنیم.
وی ادامه داد: از سوی دیگر در بازارهای داخلی هم باید به محصولات تنوع بخشی کنیم که قشرهای مختلف جامعه، دهک های مختلف اقتصادی و دهک های مختلف سنی تمایل داشته باشند از این محصول استفاده کنند و سرانه مصرف خرما را بتوانیم افزایش بدهیم.
این مقام صنفی افزود: اگر با این دو رویکرد یعنی افزایش کیفیت و ارزش آفرینی بیشتر برای خرما پیش برویم، قطعا به سرانجام خواهیم رسید و توسعه کسب و کار خرما را خواهیم داشت.
تکلوزاده همچنین در خصوص شرایط تولید نیز اظهار داشت: به دلیل محدودیت های آبی و محدویت های زمینی که در ۶ استان جنوبی ما وجود دارد تولید مشخصا چندان افزایش نخواهد یافت و لذا دیدگاه ما این است که نباید آب های زیرزمینی را فدای تولید محصولات مختلف حتی خرما کرد.
کشاورزی دقیق رصد تولید را ممکن می سازد
وی ادامه داد: در واقع معتقدیم بهتر است که راندمان تولید را در باغات افزایش داد، از مکانیزسیون استفاده کرد و قیمت تمام شده را کاهش داد و از آن مهمتر به سمت کشاورزی مدرن و دقیق تر برویم که این کشاورزی مدرن می تواند کمک کند که ما رصد بیشتری بر تولید محصولات داشته باشیم و در عین حال قیمت تمام شده کاهش یابد. بنابراین ما این چالش اساسی را نداریم و خط قرمز انجمن این است که سطح زیر کشت را نباید افزایش بدهیم و در عوض در هر سطح زیرکشت باید بتوانیم راندمان را ارتقا بدهیم.
تکلوزاده خاطر نشان کرد: علاوه بر این در حوزه زنجیره بعدی که عملا درجه بندی، نگهداری و بحث حوزه سورتینگ خرما است بهتر است که واحدها شرایط بهداشتی و نشان های معتبری که لازم است مثل ایزو، استاندارد و دیگر کدهای بهداشتی را اخذ کنند تا بتوانند در بازارهای جهانی اطمینان خاطر بیشتری برای مصرف کننده به وجود بیاورد و تمایل بیشتری برای استفاده کردن از محصولات ما داشته باشد.
وی همچنین در خصوص مسائلی که پیرامون بسته بندی محصولات کشاورزی از جمله خرما وجود دارد و توان رقابتی در بازارهای بین المللی، نیز می گوید: از منظر بسته بندی برخی کشورها مثل ترکیه و غرب اروپا بسیار قوی هستند هر چند در حوزه خرمای کشور اتفاقات مثبتی در چند سال اخیر رخ داد و تنوع بخشی در محصولات ما افزایش یافته است. با این وجود باید این دیدگاه را در نظر بگیریم که خرما در کشورهای مختلف به مصارف مسلمانان آن کشورها می رسد که تقاضاهای فرهنگی وشرایط اقتصادی آنها به نحوی است که همین بسته بندی های فعلی را می پسندند.
تکلوزاده افزود: با تمام این تفاسیر اگر رقبای بالقوه ما شامل «تونس، عربستان، امارات و قطر» را در نظر بگیریم بسته بندی های ما در مقایسه با این بسته بندی ها چندان مناسب نیست و شاید رقابت پذیری نداشته باشد. بنابراین باید این تنوع بخشی را ایجاد کنیم و ارتقای کیفیت در حوزه بسته بندی را داشته باشیم که همه اینها از بستر آموزش خواهد گذشت و اگر آموزش را ارتقا بدهیم مطمئنا بینش تغییر خواهد کرد و روش های واحدهای تولید هم اصلاح خواهد شد.
در حالی که از نظر حجم صادرات در رتبه اول هستیم از نظر ارزش صادراتی رتبه هفتم تا نهم را داریم که عمدتا به دلیل عدم ثبات کیفیت محصول، ضعف در بسته بندی و ضعف در بازارسازی ها است
دبیر انجمن ملی خرمای ایران در خصوص جایگاه ایران در بازارها صادراتی نیز می گوید: سالانه تقریبا ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تن صادرات خرما داریم و بیش از ۴۰۰ میلیون دلار هم ارز آوری این میزان برای ما دارد. از نظر حجم صادرات بین کشورهای مطرح ما کشور اول هستیم.
وی ادامه داد: نکته ای که وجود دارد این است که از نظر ارزش صادراتی در جایگاه هفتم تا نهم دنیا قرار داریم؛ به این معنا که خرمای ایران ارزش پایین تری از بسیاری از کشورهای دیگر دارد و این هم به حوزه «بسته بندی، عدم ثبات کیفیت محصول و در نهایت اینکه به معنای واقعی توسعه بازار و بازارسازی کردن و بازاریابی کردن را انجام نداده ایم دارد که بخش عظیمی از این امر منوط به حمایت های دولتی خواهد بود.
تکلوزاده تصریح کرد: مثلا در بسیاری از رویدادهای تخصصی خرما تونسی ها حضور دارند و بیش از ۱۰ غرفه با حمایت های دولتی در همه نمایشگاه می گیرند. این حمایت های دولتی باعث می شود شرکت ها تمایل داشته باشند حضور یابند و به جای رقابت ناسالم در قیمت گذاری در ارتقای کیفیت رقابت کنند و به تبع همان هم توسعه صادرات در کشور تونس اتفاق افتاده است.
دیبر انجمن ملی خرمای ایران در پایان در پاسخ به این سوال که آینده صنعت خرما را چگونه ارزیابی می کنید، گفت: در مقایسه با خیلی از محصولات کشاورزی به نظر من صنعت خرما به دلیل مسائل فرهنگی و مذهبی پویاتر و ماندگارتر خواهد بود. در ثانی در مناطقی تولید می شود که بعضا آب های سطحی وجود دارد و در عین حال کشاورزان جوان روی مسند کار آمده اند و کشاورزی در این مناطق در حال تغییر است.
تکلوزاده افزود: ضمن اینکه به دلیل تقاضای جهانی که وجود دارد توجیه پذیر است که همیشه به سمت و سوی اینکه این محصول را تولید کنیم برویم. البته با روش های جدیدتر و مدرن تر آینده روشن تری پیش روی این صنعت و کسب و کار خواهد بود.