طبق آمارهای موجود نیاز سالیانه کشور به آرد گندم برای تولید نان حدود ۱۲ میلیون تن است که امسال علاوه بر ذخیره انباری با خرید تضمینی بیش از ۱۰ میلیون تن گندم، در تامین گندم نان کشور به خودکفایی رسیده ایم و نیازی به واردات نخواهیم داشت.
دولت سیزدهم در پی آزادسازی نرخ آرد، تلاش در ثبات نرخ نان و ساماندهی نانوایی‌های کشور با نصب کارتخوان‌های هوشمند با هدف کاهش توزیع خارج از شبکه، جلوگیری از قاچاق آرد و کاهش ضایعات نان در کشور داشته است. اما گزارش‌ها حاکی است که برخی نانوایی‌ها هر روز ترفندهای جدیدی را برای گران‌فروشی، توزیع نان و آرد در مجاری غیررسمی و قاچاق به کار می‌گیرند، تا جایی که بخشی از اقدامات دولت را در این مسیر کم اثر کرده است.
سال گذشته قیمت واقعی نرخ آرد ویژه صنف و صنعت توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران کیلویی ۱۲ هزار تومان تعیین و ابلاغ شد که پیش از این، صنایع آرد سهمیه بندی خود را با قیمت کیلویی ۲ هزار و ۷۰۰ تومان با ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی تهیه می کردند، اما قیمت آرد نان تغییری پیدا نکرد و به‌طور مثال با نرخ آرد دولتی ۶۵۰ تومانی، نان آزاد پز ۹۰۰ تومان عرضه شد.
این در حالی است که دولت برای جلوگیری از افزایش نرخ نان، برای نانوایی‌ها تسهیلات قرارداده است، به طوری که علاوه بر عرضه آرد به نرخ دولتی به آنها، به ازای هر یک میلیون تومان فروش نان، هر شب ۳۰۰ هزار تومان به حساب آنها واریز می‌کند و این کار ساعت ۱۱ هر شب انجام می‌شود.
بررسی‌های میدانی خبرنگارما نشان می‌دهد با وجود اینکه قیمت آرد نان تغییری نداشته و همچنان با نرخ سال گذشته به دست نانوایان می رسد، اما برخی نانوایی‌ها اقدام به کاهش وزن چانه و کوچک کردن نان کرده اند تا جایی که برخی شهروندان می گویند اندازه نان به نصف تغییر یافته و بسیار کوچک شده است و ناچارند برای مصرف روزانه خود تعداد نان بیشتری خریداری کنند.
اکنون بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار هر عدد نان بربری ساده با وزن چانه ۶۰۰ گرمی ۲ هزار و ۵۰۰ تومان، سنگک ساده با وزن چانه ۶۵۰ گرمی سه هزار تومان، تافتون سنتی با وزن چانه ۲۵۰ گرمی یک‌هزار و ۲۰۰ تومان، تافتون گردان (برقی) با وزن چانه ۲۲۰ گرمی یک‌هزار تومان، لواش و تافتون گردان ماشینی وزن چانه ۱۶۰ گرمی ۵۰۰ تومان و تافتون خراسانی با وزن ۳۰۰ گرم یک‌هزار و ۵۰۰ تومان باید به فروش برسد.
اما برخی نانوایان علاوه بر کاهش وزن چانه، هر عدد نان بربری را بین ۲ هزار و ۵۰۰ تا ۱۱ هزار تومان و هر عدد سنگک را بین چهار تا ۱۵ هزار تومان تحت عناوین مختلف سنتی، سبوس‌دار، کنجدی، شویدی، کره‌ای، شیری، سیاه دانه می‌فروشند. البته نان تافتون و لواش نیز از این قاعده مستثنی نیست و نان لواش سنتی ساده ۱۰ عدد ۱۳ هزار تومان، لواش سنتی ساده ۲۰ عدد ۲۳ هزار تومان، لواش سنتی ساده ۳۰ عدد ۳۳ هزار تومان، لواش ماشینی ساده ۴۰ عدد ۴۳ هزار تومان، لواش سنتی ساده ۵۰ عدد ۵۳ هزار تومان و هر کیلوگرم آرد گندم ۲۰هزار تومان به فروش می‌رسد.
البته قیمت نان در اسنپ فودها برای هر عدد بربری و سنگک سنتی ساده از پنج تا هفت‌هزار تومان شروع و برای سنگک سبوس‌دار، سیاه دانه، دو رو کنجد و غیره بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان، نان تافتون با قیمت بین یک‌هزار و ۵۰۰ تا چهار هزار تومان و لواش بین یک‌هزار تا ۲ هزار تومان برای واحدهای بسته بندی و سوپرمارکت ها به فروش می رسد، بنابراین نانوایی ها همچنان بخش عمده نان تولیدی روزانه خود را به اسنپ فودها و مراکز بسته بندی و سوپرمارکت‌ها و صنوف به دلیل قیمت‌های بالاتر می‌فروشند و مردمی که در صف ها هستند از نان کمتری بهره‌مند می‌شوند.
همچنین برخی واحدهای نانوایی اولویت عرضه نان را اسنپ فودها و صنوف یعنی طباخی‌ها، کبابی‌ها، رستوران‌ها و سوپرمارکت‌ها می‌دانند و با وجود صف‌های طولانی در نانوایی‌ها، بخش عمده نان را برای واحدهای مذکور کنار می‌گذارند و خارج از واحدهای خود با قیمت‌های ۲ تا سه برابری نرخ مصوب به صنوف می‌فروشند. بنابراین این موضوع باعث می‌شود شهروندان ساعت‌ها در صف‌های طولانی جلوی نانوایی‌ها برای تهیه تعدادی نان بایستند.
البته ناگفته نماند که این اقدام نانوایی‌ها باعث شده تا ساعت کاریشان کاهش یابد، یعنی ساعت کاری آنان از سه شیفت به دو شیفت و گاهی اوقات به یک شیفت در روز تغییر یافته است و برخی تا ظهر بیشتر کار نمی‌کنند و همین امر باعث سردرگمی شهروندان برای تهیه نان روزانه خود می‌شود.
برخی واحدهای نانوایی ادعا دارند که قیمت فعلی نان کفاف هزینه‌های تولیدشان را نمی‌دهد و علت کاهش ساعت کاریشان به دلیل پایین بودن سهمیه آردشان است و به هر میزان که دولت آرد در اختیارشان قرار دهد، به همان اندازه نان تهیه می‌کنند.
در دولت سیزدهم کارتخوان های هوشمند در نانوایی ها برای جلوگیری از تخلفات احتمالی مانند فروش آرد خارج از شبکه یا گران‌فروشی در عرضه نان به مشتریان و قاچاق آرد نصب شدT اما برخی از نانوایان خود مبلغ نان را محاسبه کرده و کارت می‌کشند که به دلیل عدم ارسال پیامک مبالغ کمتر از ۳۰ هزار تومان برای مشتریان بانکی، ممکن است تخلفاتی دراین بخش انجام شود بدون اینکه مشتری متوجه دریافت اضافه پول شود.
همچنین هنوز برخی نانوایی ها به کارتخوان‌های هوشمند مجهز نشده‌اند و به همن دلیل ممکن است به طور اتفاقی مبالغ مختلف یا بیشتر از مشتریان دریافت شود.
«هنگامه همتی» یکی از شهروندان در تماس تلفنی با ما می‌گوید: از نانوایی نزدیک محل کارش خرید می‌کند. این نانوایی هر عدد نان بربری ساده را هفت هزار تومان و بربری کنجدی را ۱۰ هزار تومان می‌فروشد، اما کارگر نانوایی بابت خرید دو عدد نان ساده با نایلون یکبار مبلغ ۱۵ هزار تومان، یکبار ۱۷ هزار تومان و بار دیگر ۲۲ هزار تومان در مراجعات مختلف دریافت کرده است که پس از چک کردن تراکنش‌های بانکی خود متوجه این موضوع شده و با وجود اعتراض به نانوایی، نانوا مدعی شده که حواسش نبوده که مبلغ بیشتری دریافت کرده و حتی مبلغ را بازنگردانده است.
این درحالی است که بارها و بارها مسوولان امر اعلام کرده‌اند که با افزایش قیمت گندم، نرخ آرد و نان تغییر نمی‌کند؛ زیرا مابه التفاوت نرخ جدید و قبلی آرد هر شب به حساب نانوایان واریز می‌شود و از همین رو، هیچ افزایش قیمتی پذیرفته نیست.
پیش از این نیز «جبرئیل برادری» رییس سازمان جهاد کشاورزی استان تهران نیز از تشدید نظارت بر واحدهای نانوایی خبر داده بود که طی بازرسی در دو ماه از سال‌جاری بیش از هشت هزار و ۵۰۰ واحد نانوایی مورد رصد و پایش قرار گرفتند که گران‌فروشان ۴.۷ میلیارد تومان جریمه شدند.
آنچه مسلم است دولت همه تلاش خود را در ثبات قیمت آرد نان و نان سنتی دارد تا شهروندان بتوانند با مناسب ترین قیمت ها این کالای اساسی را خریداری و مصرف کنند.