در شرایطی که امنیت غذایی کشور در گروی پویا بودن بخش کشاورزی کشورها است یکی از مواردی که موجب می شود در این حوزه تولید پایدار داشته باشیم، بهره مندی از جدیدترین تجهیزات و ماشین آلات کشاورزی است. به این معنا که بسیاری از کشورهای پیشرو در صنعت کشاورزی با به کار گرفتن نوین ترین تجهیزات و ماشین آلات، ضایعات را در این بخش به حداقل می رسانند و از سوی دیگر بهره وری را در واحد سطح بالا می برند. به این ترتیب تولید محصولات کشاورزی با کمترین هدر رفت منابع رقم می خورد.
فائو: ارزش بازار جهانی ماشین آلات کشاورزی در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۳۲ میلیارد دلار بوده است که پیش بینی می شود سالانه حدود ۶ درصد رشد کند و تا سال ۲۰۳۱ به بیش از ۲۱۹ میلیارد دلار برسد
به همین منظور است که بازار جهانی تجهیزات و ماشین آلات بازاری پویا است که همواره شاهد ورود نوین ترین ها است. در واقع بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان هایی همچون فائو، ارزش بازار جهانی ماشین آلات کشاورزی در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۳۲ میلیارد دلار بوده است که پیش بینی می شود سالانه حدود ۶ درصد رشد کند و تا سال ۲۰۳۱ به بیش از ۲۱۹ میلیارد دلار برسد.
بر اساس این گزارش در حالی که کشورهای پیشرفته غالبا به دلیل کمبود نیروی کار، کمبود منابع آبی و بهره وری زمین به سمت به کارگیری جدیدترین تجهیزات کشاورزی پیش می روند، کشورهای در حال توسعه نیز در این مسیر هستند و اصولا برای بالا بردن بهره وری ها، مکانیزه کردن اراضی و باغات خود را در دستور کار دارند.
در ایران نیز بحث مکانیزاسیون نیز سال ها است مورد تاکید سازمان ها و نهادهای مختلف است و اقداماتی نیز در این خصوص صورت گرفته است. با این وجود چندان که انتظار می رود خوب پیش نرفته که عوامل مختلفی در این اتفاق موثر بوده است. به طوری که برخی کارشناسان معتقدند قیمت تجهیزات و ماشین آلات کشاورزی کشور بالا است و از آن طرف قیمت محصولات کشاورزی متناسب با تورم بالا نمی رود. لذا شاهد هستیم که به دلیل عدم توانایی مالی کشاورزان تمایلی به استفاده از تجهیزات و ماشین آلات ندارند و یا حداقل به ماشین آلات قدیمی خود اکتفا می کنند.
این در شرایطی است که تولید کنندگان و صنعتگران این بخش نیز در فرایند تولید با مشکلات عدیده ای مواجه هستند به نحوی که قیمت آهن آلات، لاستیک و انواع مواد اولیه دیگر از سال گذشته نوسانات زیادی را داشته است و این اتفاق موجب شده است که قیمت تولیدات این بخش نیز نوسان داشته باشد. به این ترتیب بازار سفارش ها و تولیدات نیز دچار تغییر و تحولاتی بوده است.
بی ثباتی قیمت ها؛ چالش صنعتگران بخش کشاورزی
به طوری که «رضا میری» یکی از سازندگان تجهیزات کشاورزی می گوید: مساله اساسی در حوزه کاری ما بی ثباتی قیمت ها است به این معنا که ما بر اساس سفارش ها تولید داریم و وقتی سفارش ها را با یک قیمت ماده اولیه مشخص می گیریم اما زمان تولید برای تامین کالا که مراجعه می کنیم با افزایش قیمت ها روبرومی شویم. به این ترتیب قیمت تمام شده کالا بالا می رود و از آن طرف نیز نمی توان مجددا قیمت جدید به مشتری خود بدهیم بنابراین می توان گفت تقریبا با ضرر تولید می کنیم.
این صنعتگر بخش کشاورزی می گوید: از سوی دیگر در بحث ماشین آلات و تجهیزات گفته می شود تسهیلاتی به کشاورزان داده می شود اما تا جایی که بنده می دانم هیچ کدام از تسهیلات وعده داده شده محقق نمی شود و لذا کشاورز هم قید خرید را می زند. به این ترتیب تا وقتی سفارشی نداشته باشیم شرایط تولید نداریم و لذا به صورت زنجیروار همه به هم وصل هستیم و زیان یک حلقه موجب زیان دیگر حلقه ها هم می شود.
در حالی در حوزه دریافت تسهیلات بخش تجهیزات کشاورزی حواشی بسیاری وجود دارد که پیش از این رضا کاوه دیگر صنعتگر بخش کشاورزی پیش از این در گفتگو با بازار از سیستم انقباضی بانک ها گلایه مند بود و گفت: در واقع بانک ها هم سیستم های انقباضی به شدت در پیش گرفته اند و هیچگونه وامی از هیچ منبعی به کشاورزان داده نمی‌شود و لذا صنعت ادوات کشاورزی در سال گذشته و جاری به چالش کشیده شده است. حال هر چقدر من تولید کننده سعی کنم نوآوری داشته باشم و دانش نوین برای ارتقای مکانیزاسیون بیاورم وقتی پولی به کشاورز تزریق نمی شود عملا فایده ای ندارد.
وی همچنین در خصوص وضعیت صادرات ادوات و ماشین آلات کشاورزی نیز گفت: در بحث صادرات هم همانطور که می دانید مشکل انتقال ارز را داریم و لذا اگرچه به صورت جسته و گریخته با کشورهای همسایه کار می کنیم اما با کشورهایی که همسایه نیستند انتقال پول به شدت با چالش انجام می‌شود و لذا صادراتی هم صورت نمی‌گیرد.
سهم ۴۰ درصدی آسیا و اقیانوسیه از بازار جهانی تجهیزات و ادوات کشاورزی
بر اساس این گزارش در حالی ارزشی بالغ بر ۲۱۹ میلیارد دلار برای بازار جهانی تجهیزات، ادوات و ماشین آلات کشاورزی تا سال ۲۰۳۱ برآورد می شود که آسیا و اقیانوسیه بیشترین سهم را از درآمد زایی حاصل از این بخش خواهند داشت. به این معنا که بر اساس داده های منتشر شده منطقه آسیا و اقیانوسیه طی سال های اخیر رشد اقتصادی بالایی داشته و لذا تقاضا برای تجهیزات کشاورزی در مدت نامبرده نیز افزایش خواهد یافت. به طوری که رشد کشورهایی همچون هند، تایوان و چین موجب شده تقاضا برای ماشین آلات به خصوص تراکتور به طور قابل توجهی بالا برود. به این ترتیب برآورد می شود که آسیا و اقیانوسیه در حوزه ماشین آلات و تجهیزات کشاورزی سهمی بالغ بر ۴۰ درصد داشته باشند و پس از آن نیز آمریکای شمالی با سهمی ۳۰ درصدی در رتبه دوم قرار بگیرد.