استان گلستان از مناطق مهم پرورش طیور در کشور به شمار می‌رود که علاوه بر تامین نیاز روزانه مرغ استان، گوشت مرغ تولیدی به شهرهای دیگر به ویژه تهران حمل می‌شود. در این بین تولیدکنندگان با چنگ و دندان این صنعت را حفظ کرده اند اما چالش هایی که برای آنها پدید آمده، انگیزه تولید را در آنها کاهش داده است.
قیمت گذاری دستوری یکی از چالش هایی است که مشکلات گسترده ای برای زنجیره تولید به وجود آورده و ادامه این روند تولید را مختل و انگیزه را از فعالان این صنعت سلب می کند.
از آنجاییکه فروش مرغ با قیمت مصوب در بستر سامانه «ستکاوا» انجام می شود، نارضایتی مرغداران از قیمت مصوب باعث فروش در بازار آزاد می شود که افزایش قیمت برای مصرف کننده را به دنبال دارد.
فعالان این صنعت معتقدند تعدد سامانه های مختلف فضای تولید و فروش را برای تولیدکنندگان گوشت مرغ نابسامان کرده و قوانین نادرست باعث ایجاد پرونده های تعزیراتی برای فعالان این حوزه شده است.
همچنین فعالان این صنعت از مشکلات ارزی که تولید را دچار مشکل کرده است گلایه دارند و از آنجا که بخش قابل توجهی از قیمت مرغ مربوط به خوراک مصرفی آن بوده، لذا بخش اعظمی از چالش های تولید کنندگان به موضوعات ارزی و واردات کنجاله سویا و ذرت مرتبط است.
برای کسب اطلاعات بیشتر در حوزه مشکلات صنعت مرغ در گلستان به سراغ «میثاق هلاکوئی» رئیس هیئت مدیره شرکت بیتامین رفتیم.
این تولید کننده صادرات را سوپاپ اطمینان صنعت مرغ می داند و بر این باور است زمانی که تعادل بین عرضه و تقاضا دچار اختلال می شود می توان از طریق بازار های صادراتی این تعادل را در بازار برقرار کرد.
* توضیح مختصری درباره شرکت بیتامین استرآباد بفرمایید.
این شرکت در سال ۱۳۹۷ با هدف تولید گوشت مرغ تاسیس شد که طی پنج سال فعالیت برای هزار نفر اشتغالزایی کرده است.
در شرکت بیتامین استرآباد دو محصول اصلی گوشت مرغ و خوراک تخصصی طیور تولید می شود. گوشت مرغ تولیدی به صورت آزاد به فروش می رسد و مازاد خوراک یک میلیون قطعه مرغ این زنجیره هم به سایر مرغداری های استان و خارج از استان عرضه می شود.
این شرکت از یک زنجیره اصلی و دو زنجیره فرعی شامل فروشگاه های زنجیره ای و واحد ترابری و حمل و نقل با هدف کاهش قیمت تمام شده تشکیل شده است.
در حال حاضر گوشت مرغ شرکت بیتامین در چهار فروشگاه استانی عرضه می‌شود اما در تلاش هستیم فروشگاه زنجیره ای بیتامین را در سایر استان ها هم راه اندازی کنیم.
تولیدات گوشت مرغ این شرکت به ۱۶ استان ارسال می شود اما با توجه به ارز ترجیحی که شرکت بیتامین دریافت می کند، دچار ممنوعیت های صادراتی شده است و صرفا پودر گوشت، پودر خون و پای مرغ به کشور های ترکمنستان، عراق و افغانستان صادر میکند.
* مشکلات ارزی تولید کنندگان را با چه چالش هایی مواجه کرده است؟
عناصر مهم حوزه فعالیت شرکت های تولید مرغ به صورت صد درصد در اختیار دولت است. ۷۵ درصد از قیمت تمام شده یک کیلوگرم گوشت مرغ مربوط به خوراک بوده که عمدتا از کنجاله سویا و ذرت تشکیل شده است و این اقلام از کشورهای دیگر وارد می شوند.
در گذشته ارز ترجیحی برای واردات اختصاص داده میشد اما در ابتدای دولت جدید این راهکار در روند «جراحی اقتصادی» دولت حذف شد.
۷۵ درصد از قیمت تمام شده یک کیلوگرم گوشت مرغ مربوط به خوراک بوده که عمدتا از کنجاله سویا و ذرت تشکیل شده است و این اقلام از کشورهای دیگر وارد می شوند و درگیر مشکلات ارزی هستند
قیمت ارز در بازار آزاد پیش از آزاد سازی بین ۲۵ تا ۲۷ هزار تومان بود اما پس از گذشت چندین ماه دوباره نرخ ارز تغییر کرد و مجددا همان شکاف سابق که بین قیمت ارز ترجیحی و ارز بازار آزاد وجود داشت، به وجود آمد.
در حال حاضر ارز ترجیحی که دولت برای واردات این کالا ها ارائه می کند گریبان گیر تولید کننده شده است.
اختلاف بسیار زیاد قیمت ارز که در بازار عرضه می شود با ارز ترجیحی به شکل چرخشی در قسمت های مختلف زنجیره تولید مرغ تاثیر می گذارد.
از طرفی با توجه به ارزی که شرکت های تولیدی دریافت می کنند، ارگان های نظارتی و امنیتی در بخش های مختلف تولید حضور دارند؛ بسیاری از تولید کننده ها با مشکلات تعزیراتی و برداشت های اشتباه مواجه شده اند و در مظان اتهام سو استفاده از این ارز تخصیصی قرار دارد. لذا بخش های مختلف صنعت طیور مدام با تعزیرات و دادگستری درگیر هستند.
* قیمت گذاری دستوری تولید کننده را با چه چالش هایی مواجه کرده است؟
دولت بر اساس ارز ترجیحی قیمت مرغ را تعیین و مصوب می کند و در همین راستا سامانه هایی نظیر «ستکاوا» را راه اندازی کرده است که فروش مرغ باید در بستر این سامانه انجام شود. اما آن دسته از مرغداران که با مشکل کمبود کنجاله سویا و قیمت بالای جوجه یکروزه مواجه هستند نمی تواند گوشت مرغ را با قیمت مصوب عرضه کنند و با نرخ آزاد به فروش می رسانند. در نهایت کشتارگاه هم به اجبار مرغ را با قیمت آزاد عرضه می کند که گاها بین ۱۰ تا ۲۰ درصد بیشتر از قیمت مصوب است.
این اختلافات باعث بروز مشکلاتی می شود که گلوگاه تولید است و تولید کنندگان برای جبران این چالش ها حجم تولید را کاهش داده که این روند منجر به قطع ارتباط با مشتریان و کمبود محصول در بازار و افزایش قیمت می شود. در واقع قیمت گذاری دستوری مانعی برای دوام تولید کننده است.
در سامانه های مختلفی هم که برای صنعت طراح شده نظیر «ستکاوا»، به جای تسهیلگری، مستند سازی برای معرفی تولید کنندگان به تعزیرات انجام می شود و اکثر تولیدکننده ها درگیر مسائل مربوط به این سامانه ها هستند.
در سامانه های مختلفی هم که برای صنعت طراح شده نظیر «ستکاوا»، به جای تسهیلگری، مستند سازی برای معرفی تولید کنندگان به تعزیرات انجام می شود و اکثر تولیدکننده ها درگیر مسائل مربوط به این سامانه ها هستند
همه زنجیره های تولید گوشت مرغ و کشتارگاه ها پرونده تعزیرات دارند که این مسئله بیانگر این است که قوانین درستی در این بخش وجود ندارد زیرا باعث شده همه دچار خطا شوند. امیدواریم با پیگیری های لازم، سامانه هایی که سد راه تولید هستند حذف و یا اصلاح شوند. اگر قیمت گذاری دستوری برداشته شود قطعا تولید باعث تعادل بین عرضه و تقاضا می شود.
* دیگر مشکلات صنعت مرغ در استان چیست؟
صنعت تولید مرغ به لحاظ سخت افزاری در شرایط به نسبت خوبی قرار دارد. ذخایر استراتژیک کشور در نهاده های وارداتی باید به اندازه ای تامین باشد که تولید کننده با خیال آسوده جوجه ریزی کرده و تولید کند. همچنین سرمایه در گردش باید به سمت تولید سوق داده شود. اگر این مشکلات برطرف شود به اهداف صادراتی مدنظر دست پیدا خواهیم کرد.
صادرات، سوپاپ اطمینان صنعت مرغ است زیرا زمانی که تعادل بین عرضه و تقاضا دچار اختلال می شود می توان از طریق بازار های صادراتی این تعادل را برقرار کرد.
اگر یارانه دولت به ارز ترجیحی به محل دیگری اختصاص داده شود، مشکل کسری بودجه حل خواهد شد زیرا این یارانه عملا تاثیری بر قیمت نهایی نخواهد داشت و مصرف کننده همچنان مرغ را با قیمت بالا خریداری می کند.
بایستی واردات و صادرات آزاد باشد و برای صادرکنندگان یارانه در نظر گرفته شود که در این صورت با عدم دخالت دولت، عرضه و تقاضا در بازار به حالت تعادل می رسد و صادرات هم توسعه یافته که قطعا منجر به تولید بیشتر و اشتغالزایی خواهد شد.