عشایر قشری زحمت کش و سخت کوش در جامعه هستند که وقتی سخن از نقش آنان در اقتصاد به میان می‌آید احتمالاً در باور عموم چندان حائز اهمیت جلوه نکند اما بررسی‌ها و آمارهای ارائه شده از نقش مهم و گیرای این قوم زحمتکش در چرخه اقتصادی خبر می‌دهد.
به عبارتی دیگر جامعه عشایری در طول چند دهه گذشته، به غم کاهش سهم آن در جمعیت کشور در فرایند توسعه، رسیدن به خودکفایی در زمینه گوشت قرمز، ضمن تحقق مهاجرت معکوس، توسعه مشاغل روستایی، افزایش اقامتگاه‌های بومگردی، رشد فزاینده دامداری‌ها و دامپروری‌ها، افزایش جاذبه‌های گردشگری، استقلال کشور و افزایش صادرات نقش فرازنده‌ای داشته است.
از سوی دیگر عشایر با افزایش تولید قالی و قالیچه و سایر محصولات دستباف و همچنین تولید محصولات صادراتی مانند پوست و انواع سالامبور و روده در افزایش صادرات، کاهش واردات و همچنین کاهش وابستگی به صادرات نفتی نقش تاثیر گذاری داشته‌اند.
استان ایلام نیز به واسطه برخورداری از ۹ هزار خانوار عشایری شامل ۶۰ هزار نفر معادل ۱۱ درصد جمعیت استان ایلام، نقش مهم و برجسته‌ای در تولید گوشت، پشم، شیر، صنایع دستی، محصولات لبنی و عسل برعهده دارند.
با این وجود عشایر استان ایلام همواره به دلیل نبود شبکه و زنجیره مرتبط برای فروش محصولاتشان با مشکلاتی از قبیل به تاراج رفتن دسترنجشان توسط دلالان مواجه هستند.
نبود زیرساخت‌های فروش محصولات عشایر
مجتبی شیری یکی از عشایر استان ایلام اظهار داشت: فرش، پوشاک، مصنوعات چرمی، صنایع غذایی، کشاورزی، خشکبار و ادویه، لبنیات محلی، صنایع شیلاتی، گیاهان دارویی و زینتی، صنایع دستی، صنایع خلاق فرهنگی، گردشگری با کیفیت از جمله تولیدات عشایر استان هستند نمایی از سبک زندگی روستایی و عشایری است.
وی افزود: متاسفانه نبود بازارچه دائمی صنایع دستی در شهرستان‌ها و ضعف بازاریابی فعال دستگاه‌های متولی در جهت تسهیل فروش، علاوه بر اینکه موجب کاهش رغبت عشایر برای تولید محصولات متنوع شده، بخش زیادی از تولید کنندگان در روستاها نیر ناگریز به سمت واسطه‌ها سوق داده شده‌اند.
اکرم فتحی یکی از بانوان عشایر گفت: با توجه به عدم وجود زیرساخت مناسب فروش، تولیداتی که صدها ساعت برای آن رنج کشیده‌ایم به پایین‌ترین قیمت از ما خریداری شده و توسط افراد راه یافته به بازارهای هدف خود با قیمتی تا چند برابر به فروش می‌رسد.
وی در حالی که از نبود تسهیلات حمایتی مناسب و حمایت موثر مسولان منطقه گلایه‌مند بود، افزود: دوام و قوام تولیدات عشایر به ویژه صنایع دستی که نیازمند زحمت و هزینه بالایی است، مستلزم توجه و حمایت از سوی مسئولان هستند.
لزوم احداث بازارهای دائمی برای فروش محصولات عشایر
فرشاد شهبازی کارشناس اقتصادی گفت: در حال حاض به رغم توسعه ساختار مدرن بازاریابی، هنوز هم بخش زیادی از تولید کنندگان ایلامی که تعداد کثیری از آنان را عشایر زحمتکش استان تشکیل می‌دهند، از این چرخه نوین بازمانده‌اند و هنر دست آنها در پشت حصار روستاها با کمترین قیمت و برندهایی که رنگ و رنج تار و پود را به خود ندیده‌اند توسط دلالان و سودجویان با قیمت‌های چند برابری وارد بازار می‌شود.
وی افزود: نبود بازار فروش تولیدات عشایر موجب ورود دلالان، ضرر و زیان تولیدکندگان، کاهش انگیزه و رغبت آنان، اخلال در چرخه امنیت غذایی، گرانی کالاها و افول اقتصادی در استان می‌شود.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: همین جایگاه ویژه هم سبب می‌شود تا دولت خود را مکلف کند به منظور بهبود وضعیت عشایر، توسعه زیرساخت‌ها، ارتقای سطح درآمد و کیفیت معیشت روستاییان و عشایر و همچنین کاهش نابرابری‌های موجود بین جامعه روستایی، عشایری و جامعه شهری، اقدامات درخوری انجام دهد و بازاهای دائمی برای فروش محصولات آنان راه‌انداری کند.
تاثیرات ایجاد بازارچه‌ها بر اشتغال پایدار
شهریار عباسی معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار ایلام چندی پیش بیان کرد: عرضه محصولات کشاورزی و سنتی روستاییان و نشست تجلیل از فعالان برگزاری نمایشگاه دستاوردهای روستایی و عشایری نه تنها فرصت مغتنمی برای تقویت معیشت روستاییان و عشایر و تامین اقتصاد خانواده هاست، بلکه یک ظرفیت ویژه برای توسعه سرمایه گذاری‌های فرهنگ‌محور، فروش محصولات، برندسازی، ایجاد اشتغال پایدار و معرفی استان در سطوح ملی و بین المللی خواهد بود.
وی افزود: از طرفی دیگر ایجاد و ساماندهی بازارچه‌ها، تنوع تولیدات و محصولات روستایی و عشایر، بهره‌گیری از ظرفیت تعاونی‌های روستایی و مردمی‌سازی امور می‌تواند چرخه تحول در روستاها را تقویت کرده و منجر به تسهیل سرمایه گذاری و اشتغال مولد شود که در همین راستا این مهم باید به طور ویژه مورد توجه دستگاه‌های متولی قرار گیرد.
راه‌اندازی بازارچه‌های دائمی در استان ایلام
مدیرکل امور عشایری استان ایلام اظهار داشت: استان ایلام در حوزه صنایع دستی، سوغات محلی، خوراکی‌های بومی و سنتی، نواها و موسیقی‌های آیینی، انواع شیرینی و نان، نوشیدنی‌های محلی، گلیم، چیت، عسل، روغن، لبنیات و دیگر تولیدات خوراکی یا صنایع دستی عشایری، آوازه بسیار خوبی در سراسر کشور دارد.
محمد جواد خانزادی افزود: به منظور بازاریابی و فروش، برندسازی و بسته بندی شکیل محصولات عشایری و حمایت از تولیدات عشایر این قشر زحمت کش استان، در تلاشیم بازارچه‌های دائمی در اقصی نقاط استان برای فروش محصولات متنوع عشایر و روستائیان راه‌اندازی کنیم.
مدیرکل امور عشایری ایلام با اشاره به نقش عشایر در اقتصاد استان ایلام، گفت: ارزش تولیدات عشایر ایلام سالانه سه هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است.
وی با بیان این که عشایر استان در زمینه تولید محصولاتی مانند گوشت قرمز، پشم، شیر، روغن حیوانی و ... نقش چشمگیری در توسعه اقتصادی استان ایفا می‌کنند، اظهار کرد: از مجموع تولیدات عشایر استان ایلام ۵۰۰ میلیارد تومان آن به تولید روغن حیوانی اختصاص دارد.
وی افزود: عشایر استان ایلام سالانه بیش از ۴۰۰ تن روغن حیوانی تولید و روانه بازار مصرف می‌کنند.
مدیرکل امور عشایری استان ایلام تصریح کرد: مطالعات و طراحی لوگو به منظور برندسازی تولید روغن حیوانی عشایر استان انجام شده است و با اخذ مجوزهای لازم در ماه‌های آینده، این محصول با نام ایلام به بازار عرضه خواهد شد.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز در این راستا در گفت‌وگو با خبرنگار بازار اظهار کرد: طبق برنامه ریزی‌های انجام شده برپایی بیش از ۱۶ نمایشگاه جهت فروش صنایع دستی در دستور کار قرار گرفته است.
فرزاد شریفی افزود: همچنین با توجه به تجربه موفق سال گذشته امسال نیز به منظور معرفی آثار و هنر دست مردم ایلام، برگزاری نمایشگاه‌های بینالمللی جزو اولویت‌های دستگاه‌های اجرایی است.
ایجاد بازارچه ویژه فروش محصولات لبنی و صنایع دستی عشایر راهی مناسب برای حمایت از این قشر مولد است که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.