در پی ابلاغ نامه‌ای از وزارت جهاد کشاورزی به رئیس سازمان توسعه تجارت با موضوع صادرات نان با آرد غیریارانه‌ای، بازار حدس و گمان‌ها و پرسش‌ها و واکنش‌ها به این موضوع داغ شده و بحث درخصوص آن بالا گرفته است؛ طرح پرسش‌هایی نظیر اینکه آیا باوجود کمبود و کیفیت پایین آرد در برخی مناطق می‌توان به صادرات آن اندیشید یا اینکه همزمان با صادرات آرد، بازار پرمصرف داخلی با بحران مواجه نخواهد شد؟
این مباحث در استان تهران که تهیه آرد و نان در آن گاهی با چالش‌هایی مواجه است، داغ‌تر است.
عرضه خارج از شبکه آرد یارانه‌ای به ویژه در شهرستان‌های استان تهران هر از گاه مشکلاتی را ایجاد کرده و گاه میزان زیادی از آرد یارانه‌ای در انبارهای مجاز و غیرمجاز کشف و ضبط می‌شود. گذشته از این در برخی مناطق استان مردم از پخت محدود نان، کیفیت پایین، گران‌فروشی و رعایت نشدن موازین بهداشتی گلایه دارند.
وجود صف‌های طویل و شلوغ جلوی درب برخی نانوایی‌ها و گلایه مردم از کمبود نان فقط یک معنا می‌تواند داشته باشد و آن اینکه سهمیه فعلی آرد نانوایی‌ها برای تأمین نان مردم در برخی مناطق کفایت نمی‌کند. پرسش اینجاست که در چنین شرایطی آیا می‌شود سخن از صادرات نان به میان آورد و نان تهرانی‌ها را در سبد صادراتی کشور قرار داد یا نه؟!
ما این پرسسش را با رئیس کارگروه آرد و نان استانداری تهران درمیان گذاشتیم. محمد علیمهری به ما گفت که مصوبه صادرات نان را دریافت کرده‌ایم، اما سازوکار و جزئیات این مصوبه و شیوه اجرای آن و مقاصد صادراتی‌اش هنوز مشخص نیست.
معاون اقتصادی استاندار تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم یادآور شد: پیش از این، پیشنهادی درباره صادرات آرد در قبال ورود موقت گندم ارائه شده بود که بر اساس آن شرکت‌های خصوصی می‌توانستند در صورت واردات گندم و پس از تبدیل آن به آرد، به‌اندازه نصف میزان واردات، صادرات آرد داشته باشند.
به اعتقاد علیمهری صادرات آرد علاوه بر افزایش کیفیت گندم داخلی، موجب افزایش صادرات و ارزآوری خواهد شد و مشکل نقدینگی دولت را برای واردات گندم تا حد زیادی برطرف می‌کند، بنابراین نیازی نیست که دولت منابع خود را صرف واردات گندم کند، زیرا بخش خصوصی عهده‌دار واردات گندم خواهد شد.
صادرات آرد به شرط واردات گندم
تصویب و اجرایی شدن طرح صادرات آرد اما براحتی آنچه گفته می‌شود، نیست و نخواهد بود و اولین آفتی که آن را تهدید می‌کند، تخلفات و فروش خارج از شبکه آرد یارانه‌ای و به عبارتی فروش و صادرات آرد یارانه‌ای است که فقط باید به مصرف داخلی برسد.
علیمهری اما معتقد است که صادرات اگر با برنامه‌ریزی و نظارت انجام شود، افزایش تخلفات نانوایان یا صادرات آرد یارانه‌ای را به‌دنبال نخواهد داشت و در واقع به ازای واردات گندم، صادراتی در اندازه مشخص انجام خواهد شد. به طور مثال واردکننده مجاز به واردات 100 تن گندم می‌شود که پس از تبدیل آن به آرد، می‌بایست نیمی از میزان واردات یعنی 50 تن را به صادرات اختصاص دهد.
به گفته وی در این راستا می‌توان با واردات گندم با کیفیت خوب، کیفیت آرد داخلی را نیز افزایش داد، به شرط آن‌که در این طرح مشخص شود در ازای چه میزان واردات گندم، امکان صادرات آرد وجود دارد.
معاون اقتصادی استاندار تهران تاکید می‌کند که صادرات باید در ازای واردات باشد و در صورتی که واردات در این زمینه در نظر گرفته نشود، امکان صادرات نیز وجود نخواهد داشت.
علیمهری با بیان اینکه در استان تهران اگر واردات گندم نداشته باشیم، آردی هم برای صادرات نداریم، ادامه می‌دهد: امسال تا حدودی به خودکفایی نزدیک شدیم و بیش از 10 میلیون تن خرید گندم انجام شده اما با این میزان گندم فقط می‌توان نیازهای داخلی را پوشش داد و امکان صادرات وجود ندارد.
گندم استان تهران بی‌کیفیت است
از نکات دیگری که در بحث صادرات آرد مطرح است و به عبارتی بابت آن نگرانی‌هایی وجود دارد، کیفیت پایین آرد داخلی است که درصورت صادرات می‌تواند نارضایتی مشتریان را دربرداشته باشد. گرچه علیمهری معتقد است همه آردهای داخلی بی‌کیفیت نیستند:"گندم تولیدی در داخل کشور کیفیت‌های متفاوتی دارد و در استان‌های گلستان، خوزستان، ایلام و بخشی از فارس، گندم با کیفیت خوبی تولید می‌شود. هرچند در حال حاضر گندم استان تهران از نوع گندم بی‌کیفیت است."
معاون اقتصادی استاندار تهران می گوید که با وجود تولید گندم باکیفیت در برخی مناطق کشور اما بیشتر آرد مصرفی ما از کیفیت بالایی برخوردار نیست، زیرا در کارخانه‌ها گندم با کیفیت‌های متفاوت مخلوط و تبدیل به آرد می‌شود. البته پیگیری‌هایی برای رفع این مشکل انجام شده است.
هنوز کسی نمی داند هدف از طرح صادرات نان چیست. دست کم معاون استاندار تهران از این موضوع اظهار بی‌اطلاعی کرده و می‌گوید: من تنها چیزی که می‌دانم این است که در وضعیت فعلی صادرات از استان تهران بعید است، مگر اینکه آرد جداگانه‌ای در کارخانه‌ها تولید شود و در اختیار متقاضیان قرار گیرد.
علیمهری می‌افزاید البته اگر مسئله صادرات نان درخصوص نان فانتزی و حجیم باشد می‌توان مسیر و روند مناسبی برای آن اتخاذ و نرخ آن را نیز بر اساس درخواست متقاضیان تعیین کرد.
در هر روی این طرح با هر هدف و انگیزه ای مطرح شده باشد، معاون اقتصادی استاندار تهران معتقد است صادرات نان با آرد غیریارانه‌ای در کشورهای همسایه سودآور خواهد بود، زیرا تفاوت قیمتی محسوسی برای آرد در داخل و خارج از کشور وجود دارد.