کشاورزی یک صنعت مهم در داخل کشور می‌باشد که با توجه به نوع آب و هوا، زمین و... انواع مختلفی دارد، کشت دیم هم یکی از روش های کم هزینه و استفاده بهتر از منابع طبیعی مانند باران و خاک هست که از ابتدا در بین کشاورزان رایج بوده است، چرا که کشاورزی دیم نقشی مهم و اساسی در تأمین امنیت غذایی در جهان داشته و خواهد داشت؛ به‌طوری که هم‌اکنون بخشی عمده از کشاورزی دنیا به کشت دیم اختصاص دارد.
لازم به ذکر است این سبک از کشاورزی به عنوان یک سیستم کشاورزی هوشمند و مدیریت شده، در مصرف آب بهینه، افزایش بهره‌وری، و حفظ تنوع زیستی نقش بسیار حیاتی ایفا می‌کند، همچنین این روش از کشاورزی توانمندی دارد تا در شرایط کم‌آبی و شدت تغییرات اقلیمی، مانع از تخریب خاک و افت کیفیت آب شود و در عین حال، عملکرد محصولات را بهبود بخشد.
استان ایلام نیز جزء استان های برتر کشور در تولید محصولات کشاورزی بوده که به دلیل خاک حاصلخیز و بارش های مناسب، از پتانسیل خوبی در حوزه کشت محصولات دیمی همچون گندم و جو برخوردار است.
مشکلات کشاورزی دیم در ایلام
برسی ها نشان داده در استان ایلام بیشتر روستاییان به کشت محصولات دیمی می‌پردازند که این موضوع با توجه به اینکه نقش بسزایی در اشتغالزایی برای روستائیان و همچنین ایجاد امنیت غذایی و تولید محصولات متنوعی نذیر ذرت، آفتابگردان، نخود، عدس، کلزا، پسته، بادام، هندوانه، خربزه، انگور، گندم و جو برعهده دارد متاسفانه معایب و سختی هایی نیز به همراه دارد.
همانگونه که گفته شد اغلب کشاورزان و افراد کم بضاعت به کشاورزی دیمی روی می‌آورند که این مساله سبب می‌شود این قشر از جامعه بیش از پیش تحت تاثیر مشکلاتی همچون کمبود بارندگی ها، خشک سالی، سرما، گرمای آخر فصل، تغییر اقلیم، هزینه بالای ادوات کشاورزی، بذر و کود قرار بگیرند که این موضوع نیز رفته رفته منجر به کاهش علاقه کشاورزان به کشت محصولات دیمی و به هم خوردن چرخه تولیدات محصولات غذایی می شود.
اهمیت دیم زارها در اقصی نقاط جهان
نعیمه سهراب نژاد کارشناس کشاورزی با بیان اینکه کشت دیم محصولات کشاورزی شیوه‌ای از کشت در مناطق دارای بارندگی اندک یا ناکافی است، اظهار داشت: کمبود بارندگی سبب شده که کشورهای مختلف به سمت افزایش سرمایه‌گذاری روی دیمزارهای خود بروند و از اراضی بالقوه دیم خود در جهت تأمین امنیت غذایی و کشت بسیاری از محصولات کشاورزی استفاده کنند.
وی افزود: استان ایلام یکی از استان هایی است که توانایی بالای در توسعه کشت و افزایش تولید محصولات دیمی بر عهده دارد، چرا که شرایط جوی و زیست محیطی استان از قابلیت کشت محصولات دیمی متنوعی برخوردار است، از طرفی دیگر نیز کشاورزان ایلامی اکثرا با شیوه کشت دیم آشنایی دارند و همین مورد میزان بهروری از زمین های کشاورزی را افزایش می دهد.
سهراب نژاد با تاکید بر اینکه کشاورزی دیمی در ایلام آنگونه که باید مورد توجه قرار نگرفته است، ادامه داد: بین پتانسیل کشاورزی با شرایط حاضر، فاصله زیادی وجود دارد و طبق گزارشات موجود و مطالعات صورت گرفته ، تنها چند درصد از پتانسیل تولید محصولات دیم استان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این کارشناس تصریح کرد: مدیریت صحیح و رعایت اصول زراعت دیم از جمله اقداماتی است که باید در راستای توسعه دیم زارها و افزایش سطح زیر کشت، تقویت امنیت غذایی کشور و خودکفایی در محصولات اساسی کشاورزی انجام داد، زیرا مدیریت صحیح و رعایت اصول زراعت دیم می‌توان در نامناسب‌ترین شرایط محیطی نیز عملکرد اقتصادی از کشت دیم به دست آورد.
نعیمه سهراب نژاد اضافه کرد: شناسایی اراضی دیم و توسعه ابزار تولی گری، پرداخت تسهیلات به کشاورزان، تجهیز مکانیزاسیون کشاورزی، ورود دانشگاه ها برای فعالیت بیشتر و ارائه راه‌حل‌های اساسی، رعایت دستورالعمل‌ها و استفاده از دستاوردهای تحقیقاتی از دیگر راهکارهای لازم جهت توسعه کشت دیم در استان ایلام به شمار می رود.
۱۵۲ هزار هکتار از اراضی استان به کشت دیم و آبی اختصاص داده شد
حشمت الله زرین جوب معاونت تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی ایلام چندی پیش در گفت‌وگو با رسانه ها در این راستا عنوان کرد: استان ایلام یکی از تامین کنندگان عمده بذر مناطق گرم کشور است که بخشی از بذر استان به استان‌های لرستان، سیستان و بلوچستان، گلستان، هرمزگان، بوشهر و اصفهان ارسال خواهد شد.
وی افزود: سال گذشته ۱۵۲ هزار هکتار از اراضی استان به کشت دیم و آبی اختصاص داده شد که از این میزان سطح زیرکشت حدود ۴۰۰ هزار تن گندم برداشت شد و نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۸۰ درصد افزایش داشته است.
توسعه دیم کاری در ایلام
محمد زارع مدیرکل ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) استان ایلام اظهار داشت: دیم کاری به معنی کشت بدون آبیاری است و به زراعتی گفته می شود که با آب باران رشد نماید و در استان ایلام بخصوص در زراعت گندم و جو اهمیت فوق العاده ای دارد.
وی با بیان اینکه دیم کاری در استان ایلام با توجه به نقشی در اشتغالزایی، تولید محصولات کشاورزی و تامین امنیت غذایی بر عهده دارد همواره از اهمیت بالایی برخودار است، افزود: کشاورزان دیم کار، اغلب از اقشار ضعیف جامعه و روستایی هستند و بهره‌روری کمتری نسبت به کشاورزان آبی‌کار دارند، لذا باید همه‌جانبه از این عزیزان که نقش بسیار مهمی در حفظ روستاها و امنیت غذایی کشور دارند حمایت شود تا علاوه بر افزایش سطح زیر کشت و توسعه کشاورزی، شاهد ارتقاع سطح درآمد و معیشت کشاورزان هم باشیم.
زارع ادامه داد: اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها، به روز کردن مکانیزاسیون کشاورزی استان، بهره‌وری بیشتر و افزایش تولید و اجرای طرح جهش تولید در دیمزارهای استان از جمله برنامه هایی بوده که در سال جاری در دستور کار قرار گرفته است.
مدیرکل ستاد اجرایی فرمان حضرت امام تصریح کرد: در طرح جهش تولید در دیمزارها نه تنها کود و سم به صورت رایگان در اختیار کشاورزان قرار می گیرد، بلکه آموزش های لازم در سه مرحله کاشت، داشت و برداشت به صورت رایگان و با همکاری کارشناسان خبره جهاد کشاورزی ارائه می شود و همچین تسهیلات سه و چهار درصد نیز با بازپرداخت هفت ساله برای خرید ادوات کشاورزی با توجه به سطح زیر کشت در اختیار کشاورزان استان با معرفی به بانک عامل قرار می گیرد.
این مسئول در پایان گفت: بیش از ۱۲ هزار کشاورز در ۱۲ شهرستان و ۵۰۰ روستای استان ایلام در سال زراعی گذشته در اجرای طرح جهش تولید فعال بوده‌اند.
«جهش تولید در دیمزارها» طرحی برای تضمین امنیت غذایی
ناظر ملی طرح جهش تولید در دیمزارهای کشور نیز روز گذشته در در جلسه جهش تولید در دیمزارهای استان ایلام گفت: رمز موفقیت طرح جهش تولید در دیمزارهای استان ایلام تعامل و همکاری همه‌جانبه‌ی بین ستاد اجرایی فرمان حضرت امام و سازمان جهاد کشاورزی استان بوده است.
محمد ترابی اظهار کرد: تعامل و همکاری همه‌جانبه‌ی بین ستاد اجرایی و سازمان جهاد کشاورزی استان بسیار مثبت است و این مهم موجب موفقیت این طرح در استان ایلام شده است.
وی با بیان اینکه هم‌افزایی بین دستگاهی و مراکز جهاد کشاورزی برای اجرای این طرح بسیار مهم است افزود: خط مقدم مدیریت کشاورزی و اشاعه‌ی دانش تولید، مراکز جهاد کشاورزی و کارشناسانی هستند که باید به علم روز مجهز باشند.
ناظر ملی طرح جهش تولید در دیمزارهای کشور، با تاکید بر اینکه استان ایلام در زمینه کشاورزی ظرفیت عظیمی دارد، تصریح کرد: رمز موفقیت طرح جهش تولید در دیمزارهای استان ایلام تعامل و همکاری همه‌جانبه‌ی بین ستاد اجرایی فرمان امام و سازمان جهاد کشاورزی استان بوده است.
وی با تقدیر از حمایت‌های بسیار خوب ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) استان ایلام از اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها گفت: جهش تولید در دیمزارها طرحی برای تضمین امنیت غذایی بوده و ستاد اجرایی و جهاد کشاورزی برای پیشبرد اهداف این طرح در استان به خوبی پای کار هستند.
ترابی با اشاره به اهداف اصلی طرح از جمله حذف آیش با رعایت تناوب زراعی، جذب تسهیلات برای خرید ماشین‌های کشاورزی و آموزش و ترویج، بیان کرد: باید با برگزاری دوره‌های آموزشی، در مرحله اول کارشناسان و در مرحله‌ی بعد کشاورزان را با علوم و فنون نوین درعرصه تولید آشنا کرد و با افزایش بهره‌وری از عوامل تولید، کشاورزی را اقتصادی نمود.
وی با تاکید بر اهمیت حفظ منابع پایه از جمله خاک، کشاورزی در اراضی فقیر و در شیب‌های زیاد را غیرعلمی و غیر قابل توجیه بیان نمود و افزود: باید با رعایت تناوب زراعی، تغذیه صحیح و مدیریت تلفیقی آفات و...، به سمت پایداری تولید حرکت نمود و برای حفاظت از منابع گام‌های بلندی را برداشت.
ناظر ملی طرح جهش تولید در دیمزارهای کشور، توجه همه مدیران و ادارات مرتبط با عرصه‌ی تولید در دیمزارها را برای تحقق اهداف این طرح ملی مهم بر شمرد و گفت: همکاری بیش از پیش بخش‌های مختلف درون و برون‌سازمانی، برای کمک به افزایش بهره‌وری اراضی دیم و معیشت دیمکاران بسیار مهم است.
با توجه به شرایط کنونی کشور که با مشکل کم آبی مواجه هستیم توجه به این نوع کشت می تواند کارساز باشد و به همین سبب مدیران و کارشناسان کشاورزی باید با اصلاح فرآیند تولید در زراعت دیم، سهم بیشتری از پتانسیل تولید را داشته باشند، چون در غیر این صورت بسیاری از این پتانسیل های کشاورزی در استان از دست خواهد رفت.