با توجه به نبود آمار و اطلاعات دقیق در بخش کشاورزی، با معضلات متعددی اعم از کمبود و مازاد تولید محصولات کشاورزی و مشکلات تنظیم بازار در بخش کشاورزی روبرو هستیم، درحالیکه برای ارتقای ضریب امنیت غذایی نیازمند اطلاعات دقیق در این حوزه هستیم که مقام معظم رهبری نیز بر دستیابی به آمار و اطلاعات دقیق در بخش کشاورزی تأکیدات بسیاری داشتند.
یکی از سیاست های جدی وزارت جهاد در دولت سیزدهم اجرای الگوی کشت بعد از گذشت ۵۰ سال و ایجاد رصدخانه کشاورزی است که هر ۲ در تنظیم بازار محصولات کشاورزی نقش اساسی دارند که طبق اذعان مسئولان وزارت جهاد برای ثبت اطلاعات دقیق نیازمتد سامانه اطلاعات مکانی هستیم که دستیابی به این امر مهم نیازمند ایجاد زیرساخت و سرمایه گذاری لازم است.
محمد مخبر در بازدید اخیر از مرکز پایش اطلاعات کشاورزی گفت: امنیت غذایی یکی از مولفه‌های مهم اقتدار کشور است که در این حوزه باید برنامه زمانبندی شده با تاکید بر حداقل زمان دستیابی به اهداف پیش‌بینی شده نیز تدوین و عملیاتی شود.
سرپرست ریاست جمهوری ارتقای بهره‌وری در تولیدات کشاورزی، بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا، مدیریت آب و سیاست‌گذاری صحیح را از مهم‌ترین مؤلفه‌های سیاست‌گذاری در حوزه کشاورزی و دامی کشور در راستای امنیت پایدار غذایی توصیف کرد و گفت: حوزه کشاورزی از بخش‌هایی است که مردم می‌توانند بیشترین ورود را در این عرصه اقتصادی داشته باشند و باید وابستگی دولت و نیاز به ارزبری در این حوزه با حضور و مدیریت مردم به حداقل ممکن برسد.
ایجاد مرکز پایش کشاورزی راه حلی برای شفافیت آمار محصولات کشاورزی
حسین آهنی رئیس مرکز پایش کشاورزی ایران گفت: از اردیبهشت سال ۹۹ سنگ بنای رصدخانه کشاورزی گذاشته شد و ۱۳ خرداد ۱۴۰۰ عملا افتتاح شد. در گذشته اسم رصدخانه کشاورزی مرکز پایش کشاورزی ایران بود که در دولت سیزدهم به رصد خانه تبدیل شد و با تغییر مدیریت اسم ساختاری مرکز پایش کشاورزی ایران گذاشته شد.
او با بیان اینکه امنیت غذایی یکی از مهم ترین ارکان کشور است، افزود: با ایجاد مرکز پایش هواشناسی کشاورزی وضعیت موجودی سرزمین در بحث تولید سطح زمین و چه در داخل واحدهای تولیدی ثبت می شود و ما مکلف هستیم غذای کافی و در دسترس همه را تهیه کنیم، پس پایش روزانه اطلاعات مربوط به تولید یکی از وظایف وزارت جهاد محسوب می شود.
آهنی ادامه داد: در این مرکز در ۴ تا بخش تولیدات گیاهی شامل اطلاعات مربوط به حوزه زراعت و باغبانی و تمامی زیرمجموعه از سطح مزرعه تا کلان برنامه ریزی و سیاست گذاری می شود، همچنین در بحث تولیدات دامی که بیشترین تمرکز زنجیره طیور است که روزانه وضعیت جوجه ریزی، تعداد جوجه و مرغ پایه کشتار و تمامی فرآیند میزان تولید، دان مصرفی و پیش بینی تولید و کنترل بازار ثبت می شود. گفتنی است که اطلاعات حوزه شیلات و هواشناسی نظیر سیل، گرمازدگی، سرمازدگی و خشکسالی که تولیدات کشاورزی را تحت تاثیر قرار می دهد،در این مرکزجمع آوری می شود.
رئیس مرکز پایش کشاورزی ایران با بیان اینکه با ایجاد مرکز پایش کشاورزی شفافیت آمار اتفاق افتاد، افزود: آمار از قدیم در وزارت جهاد دارای ساختار علمی و فنی بوده که با گذر زمان، تغییر دانش، تکنولوژی و ابزارهای مختلف می آید و فناوری نقشی مهم دارد، اما این بدان معنا نیست که ۱۰۰ درصد مشکلات با ایجاد مرکز پایش کشاورزی حل شدهاست، اما سیاست وزارت جهاد براین است که بنابر فرمایشات مقام معظم رهبری تمامی اطلاعات ثبت شود به طوریکه اگر خطایی وجود دارد، قابل رصد باشد.
او با بیان اینکه شفافیت اطلاعات نیازمند سرمایه گذاری کلان در حوزه آمار است، افزود: طی دهه های گذشته سرمایه گذاری چندانی انجام نشده است، ما بدنبال آن هستیم که کشاورز به کشاورز تمامی اطلاعات تولید و کشت ثبت شود که این امر نیازمند سرمایه گذاری است، براین اساس برای سرمایه گذاری باید بدنبال مکان دار کردن اطلاعات برویم که این امر نیازمند زیرساخت و تهیه کردن طرح ها و فرآیند است، اما در صورت سرمایه گذاری لازم حداقل ۸۰۰ میلیارد تومان می توان گفت که بالای ۹۰ درصد آمار صحت دارد.
رئیس مرکز آمار، فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت جهاد گفت: برای ثبت اطلاعات دقیق باید به سمت سامانه اطلاعات مکانی رویم که در آن حدود عرفی اراضی کشاورزی به تفکیک مالک و بهره بردار مشخص می شود و اطلاعات براساس تصاویر ماهواره ای دقیق تفکیک می شود و کشاورزان با ورود می توانند اطلاعاتاتشان را ثبت کنند به طوریکه در هر قطعه چه محصولی کشت کردند و نیاز به نهاده های کشاورزی برای سیاست گذار اعلام می شود.
اجرای مصوبه الگوی کشت نیازمند آمار و اطلاعات دقیق در بخش کشاورزی
وجود آمار و اطلاعات شفاف در بخش کشاورزی می‌تواند منجر به بهبود امنیت غذایی کشور شود، براین اساس سیاست‌گذاری در کشور نیازمند آمار و اطلاعات شفاف است که بدون آن نمی‌توان مدیریت درستی داشت.
در ادامه محمد شفیع ملک زاده عضو اتاق اصناف کشاورزی گفت: هم اکنون نداشتن بانک اطلاعاتی و آماری دقیق از میزان تولید، نوع تولید، سطح بهره بهره داری و تعداد بهره برداران معضل بزرگ بخش کشاورزی محسوب می شود چراکه تمامی آمار و اطلاعات مبتنی بر خود اظهاری است و دقیق نیست. به عنوان مثال سامانه ای پهنه بندی که وزارت جهاد برای جمع آوری اطلاعات گذاشته است، به اذعان خود مسئولان وزارت جهاد از جمله مدیر فناوری وزارتخانه بالای ۷۰ درصد خطا دارد.
به گفته او، تمامی سیاست ها در هر سطحی و جامعه ای که می خواهد انجام شود، باید براساس داده و اطلاعات باید باشد چراکه با اطلاعات و داده های اشتباه امکان برنامه ریزی وجود ندارد. به عنوان مثال تنظیم بازار زمانی رخ می دهد که اطلاعات درستی از میزان از تولید و مصرف داشته باشیم.
ملک زاده با بیان اینکه اجرای مصوبه الگوی نیازمند اطلاعات و داده های دقیق آماری است، افزود: در حال حاضر وزارت جهاد برمبنای ثبت محور اطلاعات را ثبت می کند و به هیچ عنوان صحت سنجی انجام نمی دهد به طوریکه هرکسی درخواست دهد وزارت جهاد و مرکز ملی صدور مجوزها سریع مجوز صادر می کند و هر ادعایی داشته باشد تایید می کند که غیرواقعی است چرا که با این اطلاعات ناقص نمی توان برنامه های مدنظر را اجرایی کرد.
عضو اتاق اصناف کشاورزی گفت: سامانه سماک و پهنه بندی براساس ادعای فعال کشاورزی پروانه صادر می کند که اطلاعات ناقص است و زمانی بدرستی می توان برنامه ریزی کرد که اطلاعات درست داشته باشیم، اما در شرایط کنونی که اطلاعات خود اظهاری است، آمار و اطلاعات دقیقی از حوزه تولید، کشت و بهره برداران نخواهیم داشت و تنها با اعزام کارشناسان مجرب تمام اطلاعات بدون کوچکترین خطا جمع آوری و ثبت می شود و با اطلاعات سامانه پهنه بندی هیچ اتفاقی نمی افتد.
با توجه به اهمیت اجرای مصوبه الگوی کشت در خودکفایی محصولات اساسی و تاکید برنامه هفتم بر خودکفایی و ارتقای ضریب امنیت غذایی، انتظار می رود که زیرساخت های لازم در ارتباط با داشتن آمار و اطلاعات دقیق در حوزه ایجاد شود چراکه عدم آمار و اطلاعات دقیق معضل جدی در بخش کشاورزی محسوب می شود که مشکلات متعددی از جمله برهم زدن تنظیم بازار را به همراه دارد.