علیرضا مهاجر - معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی- درباره میزان تولید محصولات اساسی همچون گندم، جو، ذرت، برنج و دانه‌های روغنی طی سال جاری و افزایشی یا کاهشی بودن تولیدات آن‌ها طی سال زراعی گذشته اظهار کرد: بر اساس تقسیم‌بندی‌های انجام شده در معاونت‌های مختلف وزارت جهاد کشاورزی، تولید و تامین اکثر محصولات اساسی بر عهده معاونت زراعت است. از سال ۱۴۰۰ که تیم معاونت زراعت این کار را برعهده گرفت، خرید گندم برای ۱۴۰۰ حدود ۴.۵ میلیون تن بود و حدود ۷ میلیون تن نیز واردات صورت گرفت و این مسئله با با بحث حمله روسیه به اوکراین، کرونا، تحریم‌ها و همچنین خشکسالی خیلی زیادی که در آن سال اتفاق افتاد همزمان شد و همین مسائل موجب شد که میزان تولید گندم به حداقل برسد، به طوری که ۴.۵ میلیون تن بیشتر نتوانستیم بخریم.
وی ادامه داد: در آن سال‌ها مسئولین نظام خیلی نگران شدند و برنامه‌ریزی شد که بتوانیم روند افزایش محصولات اساسی به ویژه گندم را در دستور کار قرار دهیم. خوشبختانه این اتفاق افتاد و در سال ۱۴۰۱ به ۷.۵ میلیون تن خرید افزایش یافت و در سال ۱۴۰۲ به ۱۰.۵ میلیون تن افزایش یافت که در گندم نان به خودکفایی رسیدیم و در سال جاری، میزان خرید گندم از ۱۱ میلیون و ۹۹۳ هزار تن گذشت و در کنار این هم بیش از ۵۰۰ هزار تن هم به‌عنوان گندم بذری از کشاورزان خریداری شد که جمعا نزدیک به ۱۲.۵ میلیون تن خرید گندم به صورت مستقیم از کشاورزان انجام شد.
مهاجر با تاکید بر اینکه روند رو به رشد در سایر کالاهای اساسی نیز وجود دارد، اظهار کرد: حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن برنج در سال ۱۴۰۰ تولید کردیم که این تولید امسال خوشبختانه از دو میلیون و ۷۰۰ هزار تن نیز فراتر رفته است. در زمینه جو نیز تولیدات داخلی بیش از ۴ میلیون تن بود. در دانه‌های روغنی نیز تولید کلزا نسبت به سال گذشته دو برابر شده و در چغندر قند و نیشکر یا به عبارتی در شکر به راحتی امکان خودکفایی داریم و امسال هم تولید داخلی ما افزایش چشمگیری داشته است.
وی ادامه داد: ما در سال جاری در زمینه ذرت علوفه‌ای به خودکفایی رسیدیم اما نکته بسیار مهم این است که در زمینه ذرت دانه‌ای مشکل تامین آب داریم. ذرت و سویا محصولاتی هستند که برای خوراک دام استفاده می‌شود و متاسفانه کشور آبی ندارد که بخواهد این محصولات را در کشور تولید کند، لذا وزارت جهاد کشاورزی به کمک محققین به دنبال جایگزینی محصولاتی هستند که آب کمتری مصرف کنند.
معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی درباره الگوی کشت که آیا ابلاغ شده یا از سال ۱۴۰۱ تاکنون شرایط آن تغییری نکرده است؟ گفت: البته که این موضوع ادامه دارد چراکه نه تنها در بحث زراعت بلکه در موضوع باغبانی و محصولات دیگر نیز مردم به‌صورت سنتی و با توجه به شرایط اقلیمی، الگوی کشت را اجرا می‌کنند. از حدود ۱۲ میلیون هکتار اراضی زراعی که در اختیار ما است، حدود ۶ میلیون هکتار یک تکه گندم آبی و دیم و حدود دو میلیون هکتار نیز جو و حدود ۷۵۰ هزار هکتار برنج نیز در کشور کشت می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین در کشور حدود ۷۵۰ هزار هکتار نیز سبزی و صفی، حدود ۳ میلیون هکتار محصولات جالیزی و حدودا ۵۰۰-۶۰۰ هزار هکتار نیز محصولات علوفه‌ای کشت می‌شود. تقریبا حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد اراضی کشور ما چالش کشت‌های متفاوت در سال‌های متفاوت را دارد.
مهاجر در پاسخ به این پرسش که آیا الگوی ابلاغی کشت بر اساس آمایش سرزمینی و جغرافیایی کشور ابلاغ شده است یا خیر؟ مطرح کرد: کشاورزان به‌صورت سنتی و بر اساس اقلیم کشور کشت می‌کنند. به طور مثال در گیلان و مازندران مردم مشغول کشت برنج هستند و در یزد و کرمان دیگر برنج کشت نمی‌شود یا در اصفهان که اراضی زیر حد تراز آب قرار دارد برنج کشت می‌کنند. بر اساس برآوردهای ما بیش از ۹۰ درصد الگوی کشت در کشور رعایت شده است چراکه در غیر این صورت هیچ نظامی نمی‌تواند از پس ازدیاد محصول یا کمبود آن برآید.
وی در خصوص اینکه کشت دیم از الگوی مناسبی پیروی نمی‌کند در گفت‌وگو با صداوسیما، ادامه داد: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در زمینه کشت دیم این است که معمولاً به بارندگی مناسب وابسته است. کشاورزان برای کشت دیم کمتر هزینه و خود را متقاعد کرده‌اند که هرگاه بارندگی باشد مقداری محصول برداشت کنند و هر موقع بارندگی نبود نیز محصولی نداشته باشند اما تلاش کردیم که هر سال کشت مناسبی داشته باشیم و بتوانیم از بذرها به خوبی استفاده کنیم، سمپاشی منظم داشته باشیم و به جای برداشت ۸۰۰ کیلو محصول، بتوانیم یک الی ۲ تن محصول برداشت کنیم.
معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی در خصوص خودکفایی در تولید برنج گفت: راهکارهای متفاوتی برای افزایش تولید و تامین نیاز کشور از تولید داخلی وجود دارد و یکی از راهکارهای آن استفاده از ارقام پرمحصول است. در حال حاضر نیز برخی از استان‌ها همچون گلستان با ارقامی همچون فجر که تقریبا با ذائقه تمام مردم همخوانی دارد آشنا شده و از آن استفاده می‌کنند و اگر ارقام قبلی حدود ۴ تن محصول می‌دادند الان این مقدار به ۸ تن رسیده است و اگر بتوانیم این ارقام را در استان‌های دیگر کشور از جمله گیلان و مازندران توسعه دهیم، قطعا نیاز کشور از تولیدات داخلی تامین می‌شود.
وی ادامه داد: راهکار دیگر نیز استفاده از ارقام هیبرید است که در این زمینه از دنیا عقب مانده‌ایم و محققین ما باید تلاش کنند که بتوانیم از بذرهای هیبرید استفاده کنیم چراکه هم تمامی ذائقه‌ها را می‌تواند پوشش دهد و همچنین می‌تواند عملکرد را نیز افزایش دهد و آفات را کنترل کند. نکته مهم این است که این بذرها مصرف آب کمتری نیز دارند.
مهاجر در پایان در خصوص صادرات برنج اظهار کرد: ما چندان به صادرات برنج فکر نمی‌کنیم چراکه یک محصول تابستانه و پرآب بر است ما اگر بتوانیم نیاز داخل را تامین کنیم گام خوبی برداشته‌ایم اما برای تشویق کشاورزان به کشت این محصول دولت موظف است که این ارقام را از آن‌ها خریداری کند.