از دیرباز گیاهان دارویی جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و طب سنتی ایرانی داشته‌اند. یکی از اصلی‌ترین ظرفیت‌های کشت این گیاهان، تنوع اقلیمی ایران است که امکان رشد گونه‌های مختلف در مناطق متنوع را فراهم می‌آورد. مناطق کوهستانی و دشت‌های وسیع کشور می‌توانند محیط‌های مناسبی برای تولید گیاهان با خواص دارویی فراهم کنند.
علاوه بر این، افزایش آگاهی عمومی نسبت به استفاده از داروهای طبیعی و محصولات ارگانیک، بازار داخلی و صادرات این محصولات را رونق بخشیده است. حمایت‌های دولت از سمت نهادهای تحقیقاتی و آموزشی، ایجاد مراکز تخصصی جهت بررسی کیفیت و استانداردهای کشت و بهره‌برداری و همکاری‌های علمی میان دانشگاه‌ها و بخش خصوصی، زمینه‌های توسعه این حوزه را بیشتر کرده است.
همچنین، تجربه طولانی تاریخ استفاده از گیاهان دارویی در طب سنتی، باعث شده تا بازار مصرف به سمت محصولات باکیفیت و اصیل گرایش پیدا کند. این امر نه تنها ارزش افزوده اقتصادی به همراه داشته، بلکه امکان ایجاد برندهای معتبر و صادرات به کشورهای منطقه و حتی جهانی را نیز فراهم آورده است.
ظرفیت‌های بسیار، کشت گیاهان دارویی در ایران با چالش‌های متعددی روبروست. از جمله مهم‌ترین این موانع، عدم دسترسی به فناوری‌های مدرن و تجهیزات پیشرفته در زمینه فرآوری و نگهداری محصولات است. عدم استانداردسازی و کنترل کیفیت در برخی از واحدهای تولیدی نیز می‌تواند مانعی جدی برای جلب اعتماد مصرف‌کننده‌های داخلی و بین‌المللی محسوب شود.
یکی دیگر از چالش‌های اساسی، مدیریت ناپایدار منابع آبی در کشور است. با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک در بسیاری از مناطق، تامین آب کافی و مدیریت بهینه آن به منظور تضمین رشد سالم گیاهان دارویی، به یک دغدغه جدی تبدیل شده است.
همچنین، نبود حمایت‌های مالی و اعتباری مناسب برای کشاورزان و تولیدکنندگان، نقش مهمی در محدودیت‌های این حوزه دارد. در کنار این، عدم وجود برنامه‌های جامع جهت تحقیق و توسعه و همچنین کمبود نیروی متخصص در زمینه بهبود روش‌های کشت و برداشت، مانعی برای پیشرفت سریع و گسترده این بخش به‌شمار می‌آید.
برای غلبه بر این چالش‌ها، تدوین و اجرای راهبردهای ملی در حوزه کشت گیاهان دارویی ضروری به نظر می‌رسد. ارتقای سطح فناوری‌های نوین از طریق همکاری‌های بین‌المللی و انتقال دانش فنی، می‌تواند به بهبود کیفیت تولید کمک شایانی کند. همچنین، برنامه‌های حمایتی دولت در قالب وام‌های کم‌بهره، مشوق‌های مالی و ایجاد شبکه‌های بازاریابی، می‌توانند انگیزه بیشتری برای تولیدکنندگان ایجاد کنند.
علاوه بر آن، سرمایه‌گذاری در مراکز تحقیقاتی و آموزشی و فراهم آوردن دوره‌های تخصصی در زمینه کشاورزی گیاهان دارویی، زمینه را برای تربیت نیروی انسانی متخصص فراهم می‌آورد. استفاده از تجربیات موفق کشورهایی که در این زمینه پیشرو هستند، مانند هند و چین، می‌تواند به تدوین سیاست‌های راهبردی در ایران کمک کند.
کشت گیاهان دارویی در ایران، با وجود ظرفیت‌های فراوان ناشی از تنوع اقلیمی و سابقه غنی در طب سنتی، به یک حوزه با پتانسیل بالای اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است. با این حال، برای بهره‌برداری کامل از این ظرفیت‌ها، نیاز به رفع موانعی همچون نارسایی فناوری، مشکلات منابع آبی و کمبود حمایت‌های مالی و تحقیقاتی احساس می‌شود. تدوین سیاست‌های کلان و هماهنگ میان بخش‌های دولتی و خصوصی می‌تواند به عنوان نقطه عطفی در تحول این حوزه مطرح شود و افق‌های نوینی برای توسعه پایدار ایجاد کند.