بازار برنج در ایران در ماه‌های اخیر با چالش‌های مختلفی روبه‌رو شده است. یکی از مهم‌ترین عوامل این وضعیت، کاهش حجم برنج خارجی در بازار و افزایش قیمت‌ها بوده است. به گزارش خبرنگار مهر، این موضوع باعث شده که شرکت بازرگانی دولتی برای مقابله با التهاب بازار، اقدام به توزیع حدود ۳۰ هزار تن برنج از ذخایر استراتژیک کند. در ادامه به بررسی شرایط تولید داخلی، واردات و مشکلات مرتبط با این بازار پرداخته می‌شود.
تولید داخلی برنج
در سال‌های اخیر، ایران در زمینه تأمین گندم به خودکفایی رسیده و توانسته است تولید گندم مورد نیاز نانوایی‌ها را تأمین کند. بر اساس آمارهای رسمی، در سال گذشته حدود ۱۰.۵ میلیون تن گندم و در سال جاری حدود ۱۲ میلیون تن گندم خریداری شده است. اما وضعیت تولید برنج داخلی با چالش‌هایی مواجه است. برخی آمارها میزان تولید برنج در داخل کشور را حدود ۲.۷ میلیون تن عنوان می‌کنند، که به نظر می‌رسد این میزان برای تأمین نیازهای داخلی کافی است. با این حال، برخی دیگر بر این باورند که میزان تولید برنج داخلی کمتر از ۲ میلیون تن است و در نتیجه، نیاز به واردات سالانه حدود یک میلیون تن برنج وجود دارد.
واردات برنج
در سال جاری، واردات برنج به کشور کمتر از ۵۰۰ هزار تن بوده است. طبق قوانین موجود، واردات برنج از ابتدای مرداد تا پایان آبان، همزمان با برداشت محصول داخلی، ممنوع است. با این حال، تجار و بازرگانان معتقدند که در این زمان، قیمت برنج در بازار جهانی پایین است و خرید آن به صرفه می‌باشد. این مسئله باعث شده که برخی محموله‌های برنج از تیرماه وارد کشور شده و در گمرکات دپو شوند. در حال حاضر، حدود ۱۰۰ هزار تن برنج در گمرکات کشور دپو است و این محموله‌ها امکان فساد دارند.
اختلاف آرا درباره واردات
در خصوص واردات برنج، اختلاف‌نظرهایی میان نمایندگان استان‌های شمالی و جنوبی کشور وجود دارد. نمایندگان استان‌های شمالی بر این باورند که واردات برنج به نفع تولیدکنندگان داخلی نیست و این اقدام باعث زیان برنج‌کاران ایرانی می‌شود. آن‌ها همچنین تأکید دارند که برنج تولید داخل قادر به تأمین نیازهای بازار است و واردات برنج‌های خارجی به مخلوط شدن با برنج‌های داخلی منجر می‌شود که به اعتبار محصولات داخلی آسیب می‌زند. در مقابل، نمایندگان استان‌های جنوبی از ممنوعیت واردات انتقاد دارند و می‌گویند که این مسئله باعث کمبود برنج خارجی در بازارهای آن‌ها شده و قیمت‌ها افزایش یافته است. به‌ویژه در استان‌های جنوبی، تقاضا برای برنج‌های خارجی بیشتر است.
توزیع برنج دولتی
در روزهای پایانی ممنوعیت واردات و با کاهش حجم برنج خارجی در بازار، ستاد تنظیم بازار تصمیم به توزیع برنج‌های ذخیره‌شده از محل ذخایر استراتژیک گرفت. شرکت بازرگانی دولتی مکلف شد تا ۳۰ هزار تن برنج را در بازار توزیع کند. طبق گزارش‌ها، ۱۲ هزار تن از این برنج‌ها به قیمت هر کیلوگرم ۵۰ هزار تومان از طریق فروشگاه‌های زنجیره‌ای توزیع شده است و توزیع باقیمانده نیز در حال انجام است. این اقدام در راستای کاهش التهاب بازار و تأمین نیاز مصرف‌کنندگان صورت می‌گیرد.
بازار شکر و روغن
بازار شکر نیز با مشکلات مشابهی مواجه بوده است. در پی افزایش قیمت‌ها، شکر دولتی در حدود دو یا سه ماه با قیمت ۳۷.۵ هزار تومان توزیع شد. در حال حاضر، اگر دولت و وزارت جهاد کشاورزی تدابیر لازم را برای تأمین کالاهای اساسی در سال آینده نداشته باشند، بازار روغن نیز با چالش‌های مشابهی روبه‌رو خواهد شد. این مشکلات به ویژه در شرایطی که لایحه بودجه ۱۴۰۴ روند کاهشی در اعتبار کالاهای اساسی پیش‌بینی کرده و بر خودکفایی تأکید دارد، می‌تواند موجب نگرانی در میان مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان شود.
لازم بذکر است؛در شرایط کنونی، چالش‌های موجود در بازار برنج و دیگر کالاهای اساسی نشان‌دهنده نیاز به سیاست‌گذاری دقیق و منسجم در حوزه تأمین و توزیع این محصولات است. تدابیر لازم برای جلوگیری از واردات بی‌رویه، همزمان با حمایت از تولیدات داخلی، باید به‌طور همزمان در نظر گرفته شود تا از آسیب به بازارهای داخلی و مصرف‌کنندگان جلوگیری شود.