آمارها حاکی از آن است که سال گذشته حدود ۱۲۹ هزارتن گوشت قرمز به ارزش بیش از ۶۹۰ میلیون دلار وارد کشور شده که بر این اساس، روزانه حدود ۳۵۰ تن گوشت تنظیمبازاری در کشور توزیع شده است، اما در ۸ ماهه امسال شاهد رشد چشمگیر واردات بوده ایم به طوریکه بیش از ۱۸۱ هزارتن با ارزش بیش از یک میلیارد و ۲۰ میلیون دلار وارد شده است که جهش واردات گوشت آسیب جدی به تولید وارد کرده به طوریکه مقادیر قابل توجهی دام سبک و سنگین روی دست دامدار مانده است.
بررسی های میدانی نشان می دهد که به رغم کاهش قیمت دام زنده و اعتراض های مکرر دامداران، اما قیمت گوشت قرمز با نوساناتی روبرو بوده است که این امر نشان می دهد توزیع گوشت های تنظیم بازار هم به رغم افزایش حجم واردات در مقایسه با سال قبل هم نتوانسته اثری بر بازار بگذارد که بسیاری از کارشناسان این حوزه مشکلات سیستم توزیع را عامل اصلی این التهابات است.
اخیرا مسعود رسولی دبیرانجمن صنعت گوشت و مواد پروتئینی کشور از محدودیت واردات گوشت قرمز خبر داد و گفت: روزانه ۲۰۰ گوشت تنظیمبازاری شامل ۱۰۰ تن گوشت گوسفندی و ۱۰۰ تن گوشت گوساله کنار محصولات تولید داخلی در کشور توزیع می‌شود. گفتنی است تصمیم دولت برای کاهش واردات گوشت قرمز به کشور، در راستای حمایت از دامداران داخلی صورت گرفته است.
غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی درباره تامین گوشت قرمز در بازار داحل گفت: با توجه به تنش ارزی، طی سال های اخیر دامداری‌ها آسیب دیدند از این رو به ناچار سمت واردات رفتیم به طوریکه در حال حاضر ۲۰ درصد گوشت قرمز از طریق واردات تامین می‌شود که از این عدد تنها ۷ درصد با ارز ترجیحی و ۱۳ درصد با نرخ توافقی وارد می شود.
نوری قزلجه با بیان اینکه برنامه وزارتخانه کاهش واردات و رسیدگی به رفع چالش صنعت دامداری داخل است، گفت:این موضوع در دستورکار ماست اما روند تحقق آن زمان‌بر است.
واردات گوشت راهکار مناسبی برای تنظیم بازار نیست
افشین صدردادرس مدیرعامل اتحادیه دام سبک گفت: با توجه به شرایط مساعد تولید دام سبک و سنگین با انباشتگی دام در واحدهای دامداری روبرو هستیم، براین اساس مصوبه شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی قیمت خرید حمایتی گوشت گوساله را ابلاغ کرده است که این قیمت گذاری بدلیل هزینه های بالای تولید مورد اعتراض دامداران قرار دارد.
او با تاکید بر حمایت از دام سبک افزود: دولت تاکنون اقدامی برای خرید حمایتی صورت نداده است، درحالیکه دام سبک همانند دام سنگین نیاز به حمایت دارد که متاسفانه علی رغم همه تلاش ها خبری نیست که در نهایت این امر منجر به روند کاهشی قیمت دام زنده شده به طوریکه متوسط قیمت دام در سطح کشور به ۲۷۰ تا ۲۷۵ هزارتومان رسیده است.درحالیکه کماکان شاهد عرضه قیمت گوشت گوسفندی و گوساله با نرخ های غیرواقعی هستیم.
صدردادرس درباره آخرین وضعیت واردات گوشت قرمز بیان کرد: بنابر آمار ۸ ماهه گمرک ۱۸۱ هزارتن گوشت گرم، منجمد و دام زنده به ارزش یک میلیارد و ۲۰ میلیون دلار وارد شده است که بررسی ها از کشتارگاه های رسمی نشان می دهد حجم واردات گوشت از ۲۰ درصد بالاتر است به طوریکه سهم واردات به حدود ۴۰ درصد می رسد که این امر منجر به سرکوب تولید داخل شده است.
مدیرعامل اتحادیه دام سبک ادامه داد: براساس برنامه های وزارت جهاد قرار است میزان واردات گوشت روزانه از ۳۰۰ تن به ۲۰۰ تن کاهش یابد، درحالیکه باتوجه به حجم دام در دامداری ها امکان تامین گوشت از منابع داخل وجود دارد.
او با اشاره به علل کاهش عرضه گوشت تنظیم بازار در فروشگاه هاس زنجیره ای بیان کرد: علی رغم آنکه حجم زیادی گوشت وارد کشور شده است، اما در برخی فروشگاه ها با عدم عرضه گوشت های وارداتی مواجه هستیم که بنده تصور می کنم این امر جوسازی است که توزیع کنندگان گوشت راه انداختند. کمااینکه ۱.۵ ماه پیش هم گوشت در بازار توزیع نکردند تا خواسته های خود را به مسئولان تحمیل کنند.
مدیرعامل اتحادیه دام سبک افزود: توزیع کنندگان گوشت با کمبود ساختگی با فشار بر مسئولان بدنبال تغییر تصمیمات آنها هستند، درحالیکه حجم قابل توجهی از گوشت های احتکار شده توسط دستگاه های نظارتی در سردخانه تهران و شهرستان کشف شد که امیدواریم مسئولان به وظایف خود بدرستی عمل کنند تا به خوبی مردم بتوانند خدمات ارائه دهند.
او با بیان اینکه پتانسیل خودکفایی گوشت قرمز وجود دارد، گفت: بنابر آمار سرانه مصرف گوشت در سنوات اخیر ۱۲ کیلو بود که براین اساس حدود ۱۰۰ هزارتن واردات گوشت صنعتی داشتیم که تبدیل به سوسیس، کالباس و همبرگر می شد چراکه کیفیت گوشت تولید داخل به حدی بالا بود که مصرف آن در بخش صنعت صرفه اقتصادی نداشت.
صدردادرس ادامه داد: مسئولان توجه داشته باشند به هرحال تولید در شرایط فعلی کشور با توجه به شرایط اقتصادی قیمت مشخص شده ای دارد که اگر مردم قدرت خرید نداشته باشند، منابع کشور نابود می شود. از این رو در کنار برنامه ریزی معاونت امور دام در جهت تقویت دام های روستایی به عنوان زیرساخت دام کشور به طور همزمان باید قدرت خرید مصرف کنندگان افزایش و نظارت بر شبکه توزیع صورت بگیرد که در این صورت امکان تامین ۱۰۰ درصدی نیاز گوشت کشور از منابع داخل وجود دارد.
بنابر اعلام سرپرست معاونت نظارت و پایش مرکز بازرگانی داخلی و تنظیم بازار گوشت قرمز از معدود کالاهای اساسی است که از زمان استقرار دولت جدید کمترین افزایش قیمت را داشته است به طوریکه علی رغم نرخ تورم ۳۵ درصدی طی یکسال گذشته، تغییرات قیمتی گوشت کمتر از ۲۰ درصد بوده است.
مشکلات سیستم توزیع علت اصلی تشکیل صف های طولانی خرید گوشت های تنظیم بازار
براساس گزارش مرکز آمار ایران، در آبان ماه ۱۴۰۳ تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش گاوداری‌های صنعتی نسبت به ماه قبل (تورم ماهانه) به ۲.۲ درصد رسید که در مقایسه با ماه قبل (۶.۸ درصد)، ۴.۶ واحد درصد کاهش داشته است. همچنین در آبان ماه ۱۴۰۳ تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش گاوداری‌های صنعتی نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) به ۱۵.۲ درصد رسید که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل (۱۲.۷ درصد)، ۲.۵ واحد درصد افزایش داشته‌است.
در ادامه منصور پوریان رئیس شورای تامین کنندگان دام زنده گفت: بنابر آمار سالانه ۹۲۳ هزارتن لاشه در کشور تولید می شود که با کسر استخوان تولید گوشت خالص کشور ۷۰۰ تا ۷۵۰ هزارتن است که براین اساس کسری گوشت کشور به بیش از ۱۰درصد می رسد.
او با بیان اینکه جمعیت دام گوسفندی روبه افزایش است، افزود: با احتساب زایش های فعلی ،بخشی از زیادی از گله ها باید خارج شود تا جا برای دام های تازه متولد شده باشد چراکه بنابر اعلام مرکز آمار جمعیت دام سبک کشور ۶۴ میلیون و در بخش گوساله شامل گاو شیری، گاو محلی و گوساله پایه پروار بیش از ۷ میلیون راس است که این امر بیانگر شرایط مساعد جمعیت دام و دام آماده کشتار رقم‌مناسبی است.
پوریان با اشاره به خرید حمایتی دام سنگین بیان کرد: گوساله بدلیل خارج شدن شرایط فشار بر دامداران با خرید حمایتی آن موافقت شده است، اما در بخش گوسفند این اتفاق نیفتاده و خروجی دام از دامداری هل بدلیل نبود تقاضا پایین است که انتظار می رود در راستای تنظیم بازار و حمایت از دامداران، خرید حمایتی دام سبک در دستور کار قرار بگیرد.
رئیس شورای تامین کنندگان از استمرار روند کاهشی قیمت دام زنده خبر داد و گفت:با توجه به آنکه قیمت دام در استان تهران به عنوان پذیرنده دام نسبت به دیگر استان های تولیدکننده به طور متوسط ۵ هزارتومان بالاتر است، نرخ کنونی هرکیلو دام سبک در این استان بدلیل نبود بازار در محدوده ۲۵۰ هزارتومان است که هزینه تولید بیش از این رقم است.
او با بیان اینکه واردات و توزیع گوشت گرم تنظیم بازار بدون توقف در حال انجام است، افزود: روزانه در محدوده ۲۵۰ تن گوشت گرم وارد کشور می شود و سپس بعد از ورود به شرکت های بسته بندی توزیع می شود، حال اگر گوشت های تنظیم بازار بدست مردم نمی رسد، روش های توزیع دیگری باید بکار گرفته شود چراکه صف های طولانی خرید نشان از این دارد که گوشت ها درست توزیع نمی شود.
پوریان با بیان اینکه حجم کثیری دام در واحدهای دامداری بدلیل نبود تقاضا انباشت شده است، گفت: با توجه به آنکه ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی به واردات گوشت تخصیص می یابد، از این رو امکان رقابت لاشه داخل با گوشت خارجی وجود ندارد. آنچه در کل صنعت اتفاق افتاده، شوک هایی است که ماهانه یا سالانه وارد می شود. در شرایط کنونی هم شوک هایی بابت نوسان ارز داریم که تغییرات نرخ ارز منجر به افزایش قیمت گوشت می شود.
رئیس شورای تامین کنندگان دام ذخیره فعلی گوشت منجمد در بازار را ۷۰ هزارتن اعلام کرد و افزود: صنعت دام به جای رشد و توسعه درگیر مسائل متعدد بوده چراکه تولید گوشت بالاتر از تقاضاست به طوریکه کل نیاز بازار را جوابگوست.
او با بیان اینکه پتانسیل خودکفایی گوشت قرمز به شرط حمایت از تولید داخل وجود دارد، گفت: در شرایط فعلی مخالف واردات درست و مدیریت شده که مکمل امنیت غذایی است، نیستیم اما بدلیل مازاد دام روی دست دامداران باید خرید حمایتی صورت بگیرد.
پوریان گفت: بنابر آمار امسال ۱۶۲ هزارتن وارد شد که ۷ درصد با ارز ترجیحی است که رقم بالایی است، درحالیکه اگر ارز این رقم در اختیار تولید قرار می گرفت یکی از پرتولیدهای منطقه بودیم. حال جای این سوال مطرح است که آیا این حجم واردات اثری بر بازار گذاشته است؟ براین اساس باید حمایت از تولید صورت بگیرد تا سبب وسعت و در دسترس آن بودن شویم.
طی سال های اخیر کشتار بی رویه دام های مولد موجب شد تا دولت برای تامین کسری نیاز کشور گوشت بیشتری وارد کند که متاسفانه مشکلات سیستم توزیع منجر به هدررفت یارانه این بخش شد به طوریکه در موارد گوناگون شاهد توزیع گوشت های وارداتی با نرخ آزاد در مغازه های قصابی، احتکار و صف های طولانی خرید بودیم چراکه اختلاف گوشت های وارداتی با تولید داخل به ۲ تا ۳ برابر می رسد که این امر بر تشدید رکود بازار داخل دامن زده است، درحالیکه بسیاری از فعالان بازار از همان ابتدا مطرح کردند که پتانسیل تامین ۱۰۰ درصدی گوشت قرمز به شرط حمایت از تولید در داخل وجود دارد.