در سال‌های اخیر، شاهد کاهش کیفیت نان در ایران بوده‌ایم. افزایش قیمت مواد اولیه، دشواری‌های تأمین آرد مرغوب و بی‌توجهی به استانداردهای بهداشتی از سوی برخی نانوایان از جمله دلایل این موضوع هستند. این عوامل موجب شده‌اند نان، که نقش مهمی در سفره ایرانیان دارد، کیفیت مناسبی نداشته باشد.
از طرفی فقدان نظارت کافی و آموزش‌های لازم برای نانوایان، باعث کاهش کیفیت نان شده است. این وضعیت در حالی است که بهبود کیفیت نان مستلزم توجه جدی به بهبود فرآیندهای تولید، آموزش نانوایان و نظارت مستمر بر فعالیت‌های آنان است.
گرانفروشی داغ
طبق گزارش‌های موجود و رسمی، در شهر تهران، گرانفروشی نانوایان به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. یکی از عوامل اصلی، عدم نظارت کافی وزارت جهاد کشاورزی و سازمان تعزیرات است؛ یعنی دو سازمانی که آنگونه که باید تحت هیچ شرایط زیر بار این گرانی‌ها نمی‌روند. گاه با کتمان کردن موضوع و گاهی هم با پیگیری نکردن این مشکل.
ضمن بی‌توجهی سازمان‌های مروبطه ب،سیاری از نانوایان به بهانه افزایش قیمت مواد اولیه مانند کنجد، قیمت نان را بیش از حد مصوب افزایش می‌دهند. همچنین، عدم اجرای موثر نظام‌های اجرایی و اقتصادی، باعث شده که برخی نانوایان بدون ترس از برخورد قانونی، قیمت نان را به‌طور گسترده افزایش دهند. این مسئله باعث شده که نان در تهران به قیمت‌های بسیار بالاتر از سایر نقاط کشور فروش شود.
درآمد نانوایان از فروش مشما!
در تهران، نانوایان به دلیل افزایش هزینه‌های تولید و کاهش سود حاصل از فروش نان، مجبور هستند که کسری درآمد خود را از مسیرهای مختلف از جمله فروش نایلون (مشما) و کیسه‌های پارچه‌ای جبران کنند. البته این مساله زمانی به عنوان یک معضل عنوان می‌گردد که بدانیم نرخ فروش کیسه و مشما بیش از حد معمول است و نانوایان در این مورد هم به واسطه فقدان نظارت کافی متولیان، غالبا دست به گرانفروشی می‌زنند.
بدون تردید این تغییر در رفتار تجاری به دلیل نیاز به افزایش درآمد و جبران هزینه‌های اضافی مانند قیمت مواد اولیه، انرژی و دستمزد کارکنان رخ داده است. نبود نظارت کافی بر قیمت‌گذاری و کیفیت محصولات جانبی، به نانوایان این امکان را داده است تا با فروش نایلون‌های گران‌تر، درآمد بیشتری کسب کنند؛ در نتیجه، مصرف‌کنندگان ناچار به پرداخت هزینه‌های بیشتری برای نان و نایلون شده‌اند و میان مدت و بلندمدت فشار اقتصادی بیشتری را تحمل می‌کنند.
مشتریان حق کارت کشیدن ندارند
در سال‌های اخیر، مشکلات متعددی پیرامون نحوه پرداخت هزینه نان در نانوایی‌های تهران و سایر شهرها به وجود آمده است. یکی از این مشکلات، عدم امکان استفاده‌ی مستقیم مشتریان از کارت‌های بانکی خود است. مشتریان مجبور هستند که رمز کارت بانکی خود را با صدای بلند به نانوا بگویند. این روش نه تنها از نظر امنیتی قابل قبول نیست، بلکه باعث ایجاد حس ناامنی و بی‌اعتمادی در مشتریان می‌شود.
علاوه بر این، بسیاری از مشتریان نمی‌دانند که دقیقا چه مقدار پول از کارت بانکی آن‌ها برداشت می‌شود. در مواردی، حتی قبض خرید هم به مشتریان تحویل داده نمی‌شود. این موضوع باعث شده که برخی نانوایان از این مسیر سوءاستفاده کرده و پول بیشتری از حساب مشتریان برداشت کنند.
این اتفاقات به طور مکرر برای بسیاری از مشتریان رخ داده است و نشان از وجود مشکلات جدی در سیستم پرداخت و نظارت بر نانوایی‌ها دارد.
این وضعیت نارضایتی زیادی را در بین مشتریان به وجود آورده است. از آنجایی که نان یکی از اصلی‌ترین مواد غذایی در سفره ایرانیان است، خرید، تولید و فروش این کالا اهمیت ویژه‌ای دارد. مسئولان مربوطه باید به‌طور جدی به این مشکلات بپردازند و راه‌حل‌هایی برای بهبود امنیت پرداخت و شفافیت مالی در نانوایی‌ها ارائه دهند.
نصب دستگاه‌های کارت‌خوانی که به مشتریان امکان کشیدن کارت بانکی خود را بدهد و صدور قبض خرید به صورت اجباری، از جمله اقداماتی است که می‌تواند در این راستا موثر باشد. اما آیا اتحادیه‌ی مربوطه نظارت کافی به این مهم دارد؟
این گزارش تنها بخش بسیار ناچیز و کوچکی از وضعیت وخیم نان و نانوایان در کشور است. با این حال امید می‌رود با جلب توجه مسئولان و نهادهای نظارتی به این مشکلات، قدمی در جهت بهبود وضعیت و افزایش رضایت مشتریان برداشته شود. رعایت حقوق مصرف‌کنندگان و شفافیت مالی، اصولی هستند که باید به‌طور جدی در نانوایی‌ها رعایت شود.
متولی اصلی این موضوع وزارت جهاد کشاورزی است که با نظارت بیشتر و شدیدتر به زیرمجموعه‌های مربوطه باید این روند را تغییر دهد؛ وزارتخانه‌ای که انگاری خمیره‌ی تصمیم‌گیری‌اش ترشیده و نگاه مدیریتی‌اش در عموم دولت‌ها در بیخ تنور بی‌خیالی سوخته است!