بحران اول، یعنی ناترازی انرژی، برای اولین بار در زمستان باعث قطعی برق و کمبود گازوئیل برای تأمین انرژی کارخانجات شد. این مسئله موجب کاهش سرعت تولید و افزایش هزینه‌های عملیاتی بسیاری از کارخانه‌ها گردید و حالا، بحران دیگری به نام “کمبود روغن” بر این مشکلات افزوده شده است. کمبود روغن نه تنها در صنایع غذایی، بلکه در تولید بسیاری از محصولات وابسته به آن نیز اختلال ایجاد کرده است.
همزمان با بحران ناترازی انرژی، مسئله کمبود روغن نیز به بحرانی جدید برای صنایع مختلف تبدیل شده است. از مردادماه ۱۴۰۳، صنعت روغن به مشکلات عدم تخصیص ارز دچار شد و این امر تأمین روغن مورد نیاز برای صنایع غذایی را با اختلال مواجه ساخت. به‌ویژه در صنایعی مانند بیسکویت، شیرینی و شکلات، روغن یکی از مواد اولیه اساسی به شمار می‌آید و کمبود آن باعث توقف تولید یا کاهش شدید ظرفیت تولید شد.
صنعت روغن، که یکی از بخش‌های حیاتی صنایع غذایی است، با مشکلات جدی در زمینه واردات و تخصیص ارز مواجه شده است. این مشکلات به‌ویژه در فصولی که تقاضا برای محصولات غذایی افزایش می‌یابد، مانند ماه رمضان و عید نوروز، به بحران جدی تبدیل شده‌اند.
تهدید برای صنعت بیسکویت، شیرینی و شکلات
در این میان، صنعت بیسکویت، شیرینی و شکلات به شدت تحت تأثیر کمبود روغن قرار گرفته است. انجمن بیسکویت، شیرینی و شکلات ایران با ارسال نامه‌ای به وزیر صنعت، معدن و تجارت، اعلام کرد که بیش از ۱۰۰ هزار نفر از هموطنان در این صنعت مشغول به کار هستند و کمبود روغن می‌تواند تهدیدی جدی برای اشتغال و تولید در این صنعت باشد. این کمبود به ویژه با نزدیک شدن به ایام عید نوروز و ماه رمضان که تقاضا برای محصولات این صنعت به شدت افزایش می‌یابد، اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
سید یوسف قاضی عسگر، دبیر انجمن صنفی صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات، هشدار داده است که کمبود روغن می‌تواند به تعطیلی واحدهای تولیدی و آسیب به بازار داخلی و صادرات این محصولات منجر شود.
تأثیر کمبود روغن بر صنایع لبنی
کمبود روغن تنها به صنایع غذایی محدود نمی‌شود بلکه صنایع لبنی نیز با این بحران مواجه شده‌اند. انجمن صنایع لبنی ایران در نامه‌ای به معاون توسعه تجارت وزارت جهاد کشاورزی درخواست تخصیص سهمیه روغن نباتی برای این صنعت کرده است. این درخواست به دلیل کمبود روغن نباتی در بازار و تأثیر آن بر خطوط تولید صنایع لبنی صورت گرفته است. تولیدکنندگان لبنی با مشکل تأمین روغن روبه‌رو هستند و این مشکل به کاهش خرید شیر خام از دامداران و در نتیجه افزایش بیکاری منجر خواهد شد.
کمبود روغن نباتی همچنین باعث افزایش قیمت محصولات لبنی و فشار بیشتر بر مصرف‌کنندگان شده است. این بحران به‌ویژه بر صنایع وابسته به لبنیات، مانند صنایع بستنی و فرآورده‌های شیر، تأثیر منفی گذاشته است.
بحران کمبود روغن در صنعت کنسرو
صنعت کنسرو نیز از کمبود روغن نباتی متضرر شده است. روغن نباتی یکی از مواد اولیه ضروری در تولید کنسروهای مختلف، از جمله سس‌ها و کنسروهای گوشتی است. کمبود روغن و افزایش قیمت آن باعث افزایش هزینه‌های تولید و کاهش توان تولیدکنندگان در این صنعت شده است. این وضعیت به‌ویژه در مورد کنسروهایی که به روغن زیاد نیاز دارند، مانند کنسروهای ماهی و تن ماهی، بیشتر محسوس است.
اثرات تغییر نرخ ارز بر قیمت روغن
یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت روغن در بازار ایران، تغییرات در نرخ ارز است. رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی، رضا کنگری، اعلام کرد که با تغییر نرخ ارز نیما به توافقی، قیمت روغن نباتی ۱۵ تا ۲۱ درصد افزایش یافته است. این افزایش قیمت‌ها علاوه بر مشکلات موجود در تامین روغن، فشار زیادی را بر مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان وارد کرده است.
وضعیت فعلی بازار روغن
بازار روغن در حال حاضر با بحران کمبود و افزایش قیمت مواجه است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که در برخی نقاط کشور، مردم با کمبود روغن در فروشگاه‌ها روبه‌رو هستند و به‌ویژه در روزهای اخیر، قیمت‌ها به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. با توجه به کاهش واردات و مشکلات ارزی، این بحران شدت بیشتری گرفته است.
تأثیر تأخیر در تخصیص ارز بر قیمت‌ها
تأخیر در تخصیص ارز برای واردات روغن خام به یکی از مشکلات اساسی تولیدکنندگان روغن تبدیل شده است. این تأخیرها باعث افزایش هزینه‌های تولید و در نهایت افزایش قیمت روغن در بازار شده است. تولیدکنندگان مجبورند برای تأمین مواد اولیه با قیمت‌های بالاتر، هزینه‌های اضافی را به دوش مصرف‌کنندگان بگذارند.
بحران کمبود روغن و تأثیرات آن بر صنایع مختلف، به‌ویژه در شرایط حساس تقاضای بالا، مانند ایام عید نوروز و ماه رمضان، نیازمند اقدامات فوری و اساسی از سوی نهادهای دولتی است. در این شرایط، به نظر می‌رسد که تسهیل در تخصیص ارز برای واردات روغن خام و افزایش تولید داخلی روغن می‌تواند به حل این بحران کمک کند. همچنین، نظارت دقیق‌تر بر توزیع کالاهای اساسی و جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها از دیگر ضروریات این مقطع زمانی است.
علی اکبر علیان نژادی