در حالی که عفت رئیسی سرحدی ، رییس اتحادیه ی سراسری زنبورداران از کاهش بیش از 70 درصدی تولید عسل در سال جاری خبر داد ، ماشاءالله جمشیدی ، رییس گروه امور تولیدات زنبور عسل وزارت جهاد کشاورزی گفت: در سال جاری تولید عسل در برخی نقاط کشور با روند خوبی همراه بوده است.
جمشیدی با بیان اینکه سرشماری کندوهای عسل از ششم تا یازدهم مهرماه در سراسر کشور انجام شده است اظهار داشت: تاکنون آمار استان ها به دست ما نرسیده است و نتایج نهایی این سرشماری اواخر آذرماه اعلام می شود.
وی افزود: با توجه به مستندات موجود در برخی از استانها مانند آذربایجان غربی تولید عسل با روند خوبی همراه بوده اما احتمال کاهش تولید عسل در کشور نیز وجود دارد.
این در حالی است که رییس اتحادیه ی سراسری زنبورداران با بیان اینکه در سال جاری تقریبا عسلی برداشت نشده است اظهار داشت: امسال از هر کندو و به طور متوسط حدود دو کیلوگرم عسل برداشت شده در حالی که این میزان سال گذشته 10کیلوگرم بوده است.
وی با اشاره به اینکه بیش از 5 میلیون کندو در سراسر کشور وجود دارد، افزود: میزان برداشت عسل در سال 92 به زحمت به 15 هزار تن رسید و نسبت به سال 91 که نزدیک به 50 هزار تن بوده بیش از 70 درصد کاهش یافت.
رئیسی اضافه کرد: میزان خسارت وارد شده به صنعت زنبورداری با توجه به کاهش تولید و حدود هزار میلیارد تومان برآورد شده و خسارت وارد شده در این زمینه تنها به استان کوچکی مانند استان لرستان 38 میلیارد تومان بوده است .
وی با بیان اینکه در برخی استان ها برداشتی انجام نشده است، ادامه داد: گرمای شدید، خشکسالی، خشک شدن پیش از موعد شهد گیاهان، طولانی شدن مدت گرما، عدم تزریق نقدینگی به صنعت زنبورداری و.. از جمله مهمترین عوامل این امر به شمار می روند.
رئیسی با اشاره به گسترش کنه واروا در زنبورستان های کشور افزود: شیوع این کنه در سال جاری با توجه به گرانی دارو و کمبود منابع گرده نگران کننده است .
وی ادامه داد: در شرایطی که زنبور به دلیل تغذیه نامناسب ناتوان است این بیماری بیشتر به او آسیب می زند.
رئیسی اضافه کرد: این کنه با مکیدن خون زنبور، سبب بی جانی این حشره و ریزش شدید جمعیت آن ها می شود.
شرایط اقلیمی نامساعد عامل اصلی کاهش تولید عسل
در همین زمینه غلامحسین طهماسبی ، رییس انجمن علمی زنبور عسل ایران گفت : شرایط اقلیمی نامساعد مهم ترین عامل کاهش تولید عسل و خسارت وارد شده به زنبورستان های کشوردر سال جاری است .
رییس بخش تحقیقات زنبورعسل موسسه تحقیقات علوم دامی کشور افزود: در طی سال های اخیر تغییرات اقلیمی بوجود آمده در جهان و گرم شدن کره زمین در اثر افزایش گازهای گلخانه ای سبب اختلال در تعادل ایجاد شده در اکوسیستم ها و ایجاد زمینه انقراض بعضی از گونه ها و کاهش تنوع زیستی در جهان و ایران شده است .
به عقیده طهماسبی یکی دیگر از اثرات مخرب گرم شدن کره زمین تاثیر نامطلوب آن در صنعت زنبورداری است که با دخالت در فنولوژی گیاه و جلو افتادن مراحل مختلف زندگی گیاه از جمله شروع و پایان گل دهی، در تعادل ایجادشده بین زنبورعسل و گیاهان اختلال ایجاد کرده و در مواقعی مثل سال جاری این اختلال سبب کاهش چشمگیر تولید عسل در کلنی ها می گردد.
وی افزود:در تابستان امسال افزایش شدید دمای هوا سبب خشک شدن پیش از موعد گیاهان مورد استفاده زنبورعسل در مراتع و کاهش تولید عسل شد.
رییس بخش تحقیقات زنبورعسل موسسه تحقیقات علوم دامی کشور با بیان این که زنبورعسل حشره ای وابسته به طبیعت است ، اضافه کرد: برخلاف موجوداتی مانند طیور ، گاو و.. که در سالن و اصطبل پرورش می یابند و در صورت نامساعد بودن شرایط طبیعی می توان با تغذیه ی جبرانی و مدیریت مناسب این مسئله را برای آنان جبران کرد ، وابستگی شدیدکلنی زنبورها به طبیعت باعث می شود تا شرایط نامساعد طبیعی ضربه ی سنگینی به صنعت زنبورداری وارد کند.
وی اضافه کرد : بنابراین طی سال جاری عواملی مانند نامساعد بودن شرایط طبیعی ، گرمای زیاد و نبود بارندگی در اوایل بهاردر بعضی از مراتع سبب کاهش تولید عسل و خسارت دیدن زنبورستان های کشور شدند.
طهماسبی هم چنین در پاسخ به این سوال که نقش کنه واروا در این کاهش تولید چیست با بیان این که سابقه ی شیوع کنه ی واروا در زنبورستان های ایران به سال 1363 برمی گردد ، ادامه داد : زنبورداران کشور با روش های مختلفی با این بیماری مبارزه می کنند و زنبوران عسل نیز پس از سال های ابتدایی ورود این پارازیت، به تدریج نسبت به آن تطبیق یافته اند.
وی با اشاره به این که در دهه اخیرمقاومت کنه ها در برابر داروهای مورد استفاده، سبب تاثیرکمتر این داروها شده افزود :بالا رفتن جمعیت این کنه در زنبورستان ها نیز می تواند از جمله عوامل خسارت باشد ولی مهم ترین عامل همان نامساعدی شرایط طبیعی است که می تواند با تضعیف کلنی ها، زمینه خسارت بیشتر کنه واروا و بیماری های دیگر را نیزدر زنبورستان های کشور فراهم نماید.
صنعت زنبورداری نیازمند حمایت است
غلام‌علی نهضتی ، عضو انجمن علمی زنبور عسل کشور نیز در این رابطه گفت : خسارت وارد شده به زنبورداران کشور در طول جاری نزدیک به هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
وی با بیان اینکه خسارت فوق با توجه به کاهش تولید عسل و تلفات زنبورها پیش‌بینی شده است، افزود: با در نظر گرفتن کاهش تولیدات جانبی زنبور عسل و تاثیر این عوامل بر روی کشاورزی میزان خسارت واقعی بیش از این خواهد بود.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران عواملی مانند خشک سالی، گرمای هوا، عدم بارندگی‌های به موقع و... را از جمله‌ی دلایل این امر عنوان کرد.
نهضتی با اشاره به اینکه ضعف زنبورها سبب هجوم آفات و بیماری‌ها به سوی آنان می‌شود، اضافه کرد: این ضعف ناشی از تغذیه نامناسب زنبور (به دلیل کمبود شهد و گرده) بوده است.
وی تصریح کرد: دولت باید برای حمایت از منفعت زنبورداری و زنبورداران تسهیلاتی را برای آنان در نظر بگیرد چرا که کار این صنعت تنها تولید غذا نیست بلکه تولید دارو و عمل گرده‌افشانی که برای باغ‌داران، کشاورزان و محیط‌زیست بسیار مهم است از نتایج این صنعت است.
نهضتی اضافه کرد: حمایت دولت از زنبورداران مانع از رها کردن زنبورداری توسط آنان می‌شود.
عوامل گسترش کنه ی واروا در زنبورستان ها
محمد فرسی مدیر گروه بهداشت و بیماری های زنبور عسل سازمان دامپزشکی ایران نیز در رابطه با عوامل گسترش کنه ی واروا در زنبورستان های کشور گفت : خشکسالی ، مصرف بی رویه ی سموم، آلودگی باغات به این سموم و مقاومت های دارویی ایجاد شده در زنبور عسل از جمله ی عوامل شیوع و گسترش کنه ی واروا در زنبورستان ها است.
وی با بیان این که خشک سالی و آلودگی های شیمیایی سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن زنبور می شوند، افزود: هر چقدر زنبور قوی تر و سالم تر باشد در مقابله با کنه ی واروا موفق تر عمل می کند.
فرسی در رابطه با عوامل موثر برای مقابله با این کنه اضافه کرد: از جمله ی این عوامل می توان به عدم استفاده از مواد شیمیایی توسط زنبورداران، عدم مصرف بی رویه ی آنتی بیوتیک ها، استفاده از مراتع طبیعی به جای باغات و مکان هایی که احتمال سم پاشی آن ها وجود دارد و تعویض موم ها هر دو سال یک بار اشاره کرد.
وی ادامه داد: به دلیل این که موم اغلب مواد شیمیایی را در خود نگه داری می کنند تعویض آن ها ضروری است.
فرسی تصریح کرد: توصیه ی ما به زنبورداران این است که استفاده از داروهای ارگانیک مانند اسید فرمیک و اسید اگزالیک را جایگزین داروهای شیمیایی کنند و تحت هیچ شرایطی از داروهای غیر مجاز استفاده نکنند.
وی اضافه کرد: زنبورداران برای مبارزه با واروا باید در فصل بهار و تابستان از اسید فرمیک و در فصل پاییز از اسید اگزالیک استفاده کنند چرا که این مواد باقی مانده شیمیایی نداشته و در رفع بیماری واروا و سایر آلودگی ها موثر هستند.
به گفته ی فرسی در حال حاضر داروهایی که برای مقابله با این کنه به بازار عرضه می شوند اسید فرمیک و اسید اگزالیک یا ترکیبی از این دو اسید هستند.
صنعت زنبورداری قربانی کمبود منابع مالی
با توجه به تمامی این مسایل و نیاز شدید صنعت زنبورداری کشور به حمایت های مالی رییس اتحادیه ی سراسری زنبورداران بیان اینکه صندوق مادر تخصصی بخش کشاورزی از شش ماه پیش کمک 15 میلیارد تومانی دولت دهم به زنبورداران را بلوکه کرده است،افزود: صندوق به دلیل سهم خواهی اقدام به این کار کرده است.
رئیسی اضافه کرد: این اقدام صندوق مادر تخصصی سبب شد تا ما نتوانیم نهاده بخریم و آن را میان زنبورداران توزیع کنیم.
وی با بیان اینکه با ورود این 15 میلیارد به صنعت زنبورداری قطعا میزان خسارت وارد شده به این صنعت کاهش می یافت تصریح کرد: صندوق مادر تخصصی باید مسئولیت این خسارات را برعهده بگیرد و در این زمینه پاسخگو باشد.
رئیسی با اشاره به این که وظیفه ی این صندوق حمایت از تولید کننده است اضافه کرد: در حال حاضر صندوق مادر تخصصی نه تنها از تولیدکنندگان حمایت نمی کند بلکه سبب ایجاد مشکل برای آنان نیز می شود.
وی تاکید کرد: ما نیازی به حمایت این صندوق نداریم چرا که بر این صندوق قانون تجارت حاکم است.
رئیسی با بیان اینکه تولید کنندگان از دولت اعتدال و عدالت انتظار دارند این مشکل را حل کند، اضافه کرد: اگر قرار است دولت کمکی به تولیدکننده ها کند این کمک ها باید به صورت مستقیم وارد تشکل ها شود و دولت مستقیما بدون حضور واسطه ها بر‌آن نظارت داشته باشد.
15 میلیارد تومان متعلق به زنبورداران است ؟
مدیر عامل شرکت مادر تخصصی صندوق حمایت از توسعه سرمایه گذاری در بخش کشاورزی گفت: کمک ۱۵ میلیاردی دولت به اتحادیه زنبورداران متعلق به صندوق ملی زنبور عسل است.
عبدالکریم رضوی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران، با بیان مطلب فوق اظهار داشت: دولت این مبلغ را برای افزایش سرمایه صندوق زنبور عسل اختصاص داده است و پس از طی مراحل قانونی آن توسط معاونت امور دام به اتحادیه زنبورداران واگذار می‌شود. رضوی تاکید کرد: تمام مبلغ ۱۵ میلیارد تومان متعلق به صنعت زنبور عسل است.
وی در رابطه به تاخیر در واگذاری این مبلغ به زنبورداران افزود: برای این اقدام باید یک سری مراحل قانونی طی شود که خود زنبورداران این مراحل را با هماهنگی معاونت امور دام انجام می‌دهند.
این در حالی است که رییسی اظهار کرد : این کار مراحل قانونی ندارد و پول در حساب صندوق است .
لازم به ذکر است صنعت زنبورداری ایران با بیش از 5/5 میلیون کلنی و تولید 71هزار تن عسل در بین ده کشور اول جهان قرار دارد ، ولی در سال 1392بر اساس پیش بینی های انجام شده توسط کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی و زنبورداران تولید عسل کشور کاهش خواهد یافت.
باشگاه خبرنگاران