زهرا زنگنه: زنگ تفریح که می‌خورد دانش‌آموزان به سمت بوفه‌ها می‌دوند و در این فروشگاه‌های کوچک از چیپس و پفک گرفته تا فلافل و کاکائو پیدا می‌شود. خوراکی‌ها در برخی از بوفه‌ها هوش و حواس را از بچه‌ها ربوده و عده‌ای نیز تنها به عشق خرید از بوفه و خوراکی؛ کلاس‌ها را به اتمام می‌رسانند تا عقب نمانند و بعضی بوفه‌ها نیز مرام به خرج می‌دهند و جنس نسیه هم دارند.
با شروع سال تحصیلی سفارش خانواده‌ها همواره این است که سراغ خوراکی‌های بوفه‌ها نروند و هر چیزی را نخرند، گرچه نه تنها دانش‌آموزان توجهی به این موضوع ندارند بلکه بوفه‌های برخی مدارس نیز به دنبال فروش مواد خوراکی پر طرفدار هستند.
حضور نیم روز در مدرسه و مصرف انرژی و درگیری ذهن در طول یادگیری، دانش‌آموز را به مصرف مواد خوراکی مجبور می‌کند، حال این مواد خوراکی مقوی باشد یا مضر؛ فرقی برای کودک ندارد و تنها سیر شدن و لذت بردن او را راضی می‌کند.
با وجود سفارشات بسیار هنوز در بعضی مدارس شاهد فروش خوراکی‌های غیر مجاز و استقبال دانش‌آموزان برای خریداری آنها هستیم.
به گفته کارشناسان؛ دانش‌آموزان نیازهای تغذیه‌ای خاص خود را دارند و برای اینکه رشد جسمی خوب و مساعدی داشته باشند و میزان یادگیریشان ارتقا یابد نیازمند غذای مناسب در زمان معینی هستند و مصرف سه وعده غذایی به همراه میان وعده‌ها نقش مهمی در سلامت و رفع سوء تغذیه آنها دارد.
یک کارشناسان تغذیه میان وعده را از جمله وعده‌های مهم غذایی عنوان و اظهار می‌کند: عرضه میان وعده‌های مقوی در زمان مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، متاسفانه برخی مدارس خصوصی از روی دلسوزی غذاهایی را طبخ کرده و در ساعات نامناسب روز در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهند که این موضوع دانش‌آموز را از مصرف وعده اصلی باز می‌دارد.
علی‌اکبر حق‌ویسی تصریح می‌کند: همه افراد باید از مصرف مواد خوراکی پر نمک، نوشابه‌های گازدار و مواد شیرین جلوگیری کنند چرا که بسیاری از بیماری‌ها ریشه در سنین کودکی دارند و همین مواد زمینه بیماری‌های دیابت، فشار خون، چاقی و انواع سرطان‌ها را در بزرگسالی فراهم می‌کند، در هر صورت بهترین ضامن سلامتی افراد بالاخص دانش‌آموزان جلوگیری از مصرف بی‌رویه نمک، شکر و روغن است.
بحث ساختمان بوفه و مواد غذایی موجود در آن از مقوله‌های مهمی است که در سلامت فرزندان نقش مهمی دارد، گرچه خانواده‌ها تلاش خود را در راستای تهیه مواد خوراکی با کیفیت به کا می‌گیرند، اما تیغ خوراکی‌های صنعتی با رنگ‌های گولزننده برنده‌تر است و کودکان را به سوی خود جلب می‌کند.
وی معتقد است: شیر، آبمیوه‌های طبیعی و میوه‌های خشک مانند توت خشک، خرما و انواع برگه‌های بسته‌بندی شده در صورتی که از دست فروش‌ها خریداری نشود از جمله خوراکی‌های مفیدی هستند که در صورت مصرف سلامتی فرزندان را به همراه دارند.
این کارشناس تغذیه مصرف زیادی کیک و کلوچه را نامناسب می‌داند و می‌گوید: مصرف فندق، پسته، گندم و شادونه، ذرت بو داده و خوراکی‌هایی از این قبیل و همچنین ساندویچ‌های نان و پنیر و تخم مرغ می‌توانند جایگزین کیک و کلوچه‌ها شوند.
مصرف وعده‌های غذایی در طول روز با فواصل منظم و تنوع کافی برای دانش‌آموزان ضروری است، در حالی‌که مهم‌‌ترین وعده غذایی صبحانه بوده و بدن را برای فعالیت‌های یک روز کامل آماده می‌سازد.
فرهنگ‌سازی در مصرف لقمه‌های خانگی
پروین خواجات کارشناس مرکز بهداشت استان قم با اشاره به اینکه فرهنگ‌سازی در مصرف مواد خوراکی خانگی مورد توجه است اظهار می‌کند: توجه خانواده‌ها باید به تهیه مواد خانگی باشد، همواره تاکید می‌کنیم دانش‌آموزان خوراکی‌های مناسب را از خانه به همراه داشته باشند، اما باز هم شاهد برخی بی‌توجهی‌ها توسط خانواده‌ها هستیم.
وی داشتن امکانات و شرایط مناسب بوفه‌های مدارس را مهم عنوان و بیان می‌کند: امکانات استاندارد از یخچال گرفته تا در و دیوار بوفه‌ها همگی در سلامت دانش‌آموزان موثر است و کوچک‌ترین کوتاهی و بی‌توجهی در این خصوص سلامت افراد را به خطر می‌اندازد .
وی علت ضعف در این حوزه را عدم حضور متولی خاص عنوان می‌کند و می‌گوید: تیم نظارتی باید روی مواد خوراکی و بهداشت بوفه‌ها کار کند و در صورتی‌که بوفه مدارس نیز همه تلاش خود را در فروش لقمه‌های خانگی به کار ببرند به طور حتم دانش‌آموزان شوق لازم را برای تهیه این مواد به دست می‌آورند و از مصرف خوراکی‌های نامناسب اجتناب می‌کنند.
این کارشناس می‌افزاید: فرهنگ‌سازی در خصوص رواج لقمه‌های خانگی نقش موثری در سلامت دانش‌آموزان دارد.
شخصیت فرد در سنین کودکی با رفتارهایش شکل می‌گیرد و هر رفتاری که در کودکی داشته باشد جزیی از شخصیت وی می‌شود و رفتار تغذیه‌ای نیز از کودکی در فرد شکل می‌گیرد؛ یکی از پزشکان تغذیه ارائه الگوهای غذایی صحیح در میان خانواده‌ها را مهم قلمداد و خاطرنشان می‌کند: در صورتی‌که فرد از کودکی در خصوص نقش تغذیه در سلامت آگاهی پیدا کند تلاش خود را برای مصرف مواد غذایی مناسب به کار می‌گیرد.
علیرضا رادمنش ضمن اشاره به اینکه سن ورود به مدرسه مرحله پیش بلوغ است و ذخایر کافی در بدن کودک در دوران بلوغ وی تاثیر خواهد گذاشت می‌افزاید: مواد مغذی که مصرفشان در این دوران تاکید می‌شود شامل پروتئین، کلسیم، روی، آهن، ویتامین‌های A، D و گروه B است که بهترین منبع آن لبنیات، مغز دانه‌ها و سبزی‌های خانواده کلم است.
مشکل تغذیه در کشورهای در حال توسعه ناشی از تقلید از فست‌فود به سبک غربی است، این‌گونه غذاها با ظاهری گولزننده و جذاب افراد بسیاری را به سوی خود می‌کشاند و کودکان که آسیب‌پذیرترین قشر هستند ضرر زیادی در این بخش می‌بینند، متاسفانه برخی خانواده‌ها با وجود آگاهی از مضرات این نوع مواد خوراکی، هنوز هم فرزندانشان را به مصرف این مواد غذایی تشویق می‌کنند در حالی‌که می‌دانند این نوع مواد فاقد ارزش‌های غذایی است.
سلامتی دری گران‌بها است که توجه به آن ضامن یک عمر زندگی بدون بیماری است و تا زمانی که سلامتی را موثرترین و بهترین رمز زندگی ندانیم نمی‌توانیم توقع زندگی بدون مشکل را داشته باشیم.
فارس