حسن یونس سینکی که در نخستین روز کاری اش به عنوان معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت دراقدامی بحث برانگیز به همراه جمعی از مدیران این معاونت در جلسه معارفه محمد قبله (معاون سابق کالاهای مصرفی سازمان حمایت) به عنوان دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی حضور یافته بود تا به عنوان پشتوانه ای برای دبیر جدید به حساب آید در تاریخ 20/2/93 نیز به عنوان مشاور معاون اجرایی و دبیر کارگروه تنظیم بازار تصمیمات جلسه های مورخ 20/1/93 و 10/2/93 کارگروه تامین، توزیع و ذخیره سازی کالاهای اساسی مبنی بر تعیین انجمن صنفی صنایع روغن نباتی به عنوان مسوول تنظیم بازار روغن نباتی را خطاب به بانک مرکزی، گمرک و سازمان توسعه تجارت اعلام کرد.
توجه و اطمینان به بخش خصوصی و در نظر گرفتن قابلیت ها و توانمندی های تشکلها اگر چه در نوع خود قابل تقدیر است اما به نظر می رسد نگاه بخشی، به بعضی از مسائل بدون در نظر گرفتن همه جوانب و حاشیه های آن می تواند با مشکلاتی همراه باشد که لازم است مسوولان با وسواس و دقت بیشتری به آن بپردازند.
در همین راستا به ذکر نکاتی خواهیم پرداخت که تامل در آن می تواند مفید باشد.
1- نگاهی اجمالی به وضعیت صنعت روغن نباتی طی سالهای اخیر حاکی از آن است که روغن نباتی طی سالهای گذشته بیشترین افزایش قیمت را در مقایسه با سایر مواد غذایی داشته و در همین سالها با مسائلی نظیر کمبود مواد اولیه، لوازم بسته بندی و مشکلات حمل و نقل دست به گریبان بوده است مشکلاتی که به جرات می توان گفت درسال گذشته علائمی از آنها مشاهده نشده و صنعت روغن نباتی در سال 92 کمبودی در مواد اولیه نداشته و علاوه بر آن بررسیهای بازار نشان می دهد که بسیاری ازکارخانجات به ویژه در شش ماهه دوم سال محصولات خود را حتی تا 20 درصد زیر قیمت مصوب به فروش رسانده اند که این امر حاکی از وفور محصول و بازار رقابتی است.
حال با توجه به این شرایط و مطلوب بودن وضعیت تولید و توزیع روغن، مسوولان با چه دلایلی چنین تصمیمی را اتخاذ کرده اند؟
2- بر اساس متن نامه آقای سینکی، در سال گذشته 450 هزار تن روغن خام به رغم تامین ارز وارد کشور نشده است!!! و جای سوال اینجاست که آقای سینکی که هم در سال گذشته و هم در سال جاری از مسوولان مرتبط با این امر بوده اند چه اقدامی برای مشخص شدن وضعیت این ارز انجام داده اند؟ آیا با این ارز محصول دیگری وارد کشور شده است؟ یا اصولا ارزی داده نشده و یا اینکه ارز در جیب واردکنندگان مانده و کالایی نیز وارد نشده است؟!
3- ای کاش جناب آقای سینکی حال که در منصب قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی در امور بازرگانی قرار دارند و به خوبی آگاهند که وزارت جهاد کشاورزی وزرارتخانه ای تولیدی است از قالب بازرگانی خود به در می آمدند و از فرصت ایجاد شده ناشی از قانون انتزاع به نفع بخش کشاورزی و توسعه کشت دانه های روغنی یا لااقل واردات دانه های روغنی به منظور احیای صنعت روغنکشی استفاده می کردند تا علاوه بر توسعه کشت دانه های روغنی ( بر اساس سیاست وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر اختصاص 900هزار هکتار از اراضی گندم به کشت دانه های روغنی به منظور توسعه کشت دانه های روغنی) روحی تازه به کالبد صنعت به گوشه رانده شده روغنکشی می دمیدند تا با توجه به اینکه دغدغه اصلی دولت ایجاد اشتغال، تقویت تولید و رفع موانع آن است و در سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی نیز مورد نظر بوده است ضمن ایجاد اشتغال، ارزش افزوده حاصل از فعالیت روغنکشی نیز در داخل کشور ایجاد شده و نصیب صنعتگران کشورمان شود.
4- همانطور که می دانیم طی سالیان متمادی به ویژه در سال گذشته بخش قابل توجهی از واردات روغن خام توسط شرکت بازرگانی دولتی انجام شده است (حدود 80درصد درسال 92) که به نظر می رسد با توجه به موارد مطرح شده در نامه آقای سینکی و همچنین تعهد نامه واردات و توزیع روغن خام انجمن روغن نباتی، عملا شرکت بازرگانی دولتی به عنوان بازوی بازرگانی دولت، از این چرخه حذف شده یا سهم آن اندک خواهد شد و سوال اینجاست که چه کسانی یا چه گروهی جای شرکت بازرگانی دولتی را پر خواهند کرد؟ آیا کارخانجات کوچک و متوسط توان واردات روغن خام را دارند؟ یا قرار است پس از اجرایی شدن مفاد این نامه شهد فربه تر شدن تاجران سرشناس و مشهور روغن و یا حضور دلالان و واسطه ها در بازار روغن باشیم؟
و اما سوال مهمتر آنکه آیا این تدبیر دبیر محترم کارگروه تنظیم بازار مشمول کالاهای دیگری نظیر قند و شکر،کنجاله، گندم، گوشت قرمز، برنج، کره، جو و ذرت نیز خواهد شد؟
حال از شخصیتی همانند آقای سینکی که از مدیران برجسته و با سابقه حوزه بازرگانی به شمار می روند انتظار می رود ضمن بررسی موارد مطرح شده علاوه بر تنظیم بازار نیم نگاهی نیز به تولید در بخش های دیگر و کشاورزی داشته باشند تا در سایه تدبیر مدیران دولت یازدهم امیدهای به وجود آمده در کشاورزان و صنعتگران به نا امیدی نگراید.
متن کامل نامه سینکی به شرح زیر است:
جناب آقای افخمی راد معاون محترم وزیر در توسعه روابط اقتصادی و رییس کل سازمان توسعه تجارت ایران
جناب آقای کامیاب معاون محترم ارزی بانک جمهوری اسلامی ایران
جناب آقای کرباسیان رییس کل محترم گمرک جمهوری اسلامی ایران
جناب آقای قبله رییس محترم انجمن صنفی روغن نباتی ایران
سلام علیکم
با احترام ، با عنایت به تکالیف ابلاغی از سوی ستاد هدفمندسازی یارانه (موضوع جلسه 10/1/1393 ) و تصمیمات جلسه‌های مورخ 20/1/1393 و 10/2/1393 کارگروه تامین توزیع و ذخیره کالاهای اساسی ضروری مبنی بر ضرورت پایش مستمر روند تامین کالاهای اساسی و ضروری و اختیارات ناشی از اجرای قانون انتزاع وظایف تنظیم بازار از وزارت صنعت، معدن و تجارت و انتقال آن به وزارت جهاد کشاورزی به استحضار می‌رساند بررسی روند تامین ارز کالاهای اساسی و ضروری در سال 1392 و مقایسه آن با آمار ترخیص اعلامی گمرک جمهوری اسلامی ایران بیانگر عدم واردات حدود 450 هزار تن روغن خام علیرغم تامین ارز می‌باشد همچنین با توجه به ضرورت کنترل مقادیر واردات روغن پالم در سال 1393 ناشی از تصمیمات شورای سلامت (حداکثر معادل 30 درصد نیاز کشور) و واردات حدود 50 درصد روغن خام مورد نظر کشور در سال 1392 از نوع روغن پالم لطفا دستور فرمایید در خصوص موارد ذیل اقدام لازم متناسب با مسئولیت هر حوزه صورت پذیرد.
1- انجمن صنفی صنایع روغن نباتی مکلف می‌باشد، ضمن اخذ تعهد محضری تحویل کالا از کلیه متقاضیان واردات روغن خام، نسبت به رعایت زمانبندی واردات- حفظ ترکیب استاندارد واردات و برنامه ریزی توزیع کالا با الویت کارخانجات روغن نباتی در قالب تعهد فوق الذکر اقدام نماید.
2- از تاریخ ابلاغ این نامه هر گونه ثبت سفارش- تمدید و اصلاح ثبت سفارش واردات روغن خام منوط به ارایه تعهد محضری تحویل و رعایت زمانبندی واردات و ترکیب روغن به انجمن ذیربط بوده و کلیه عملیات فوق با تاییدیه انجمن انجام خواهد شد.
3- صدور کد تخصیص و تامین ارز کلیه ثبت سفارش های متقاضی دریافت ارز از این تاریخ منوط به ارایه تعهدنامه فوق و مکاتبه رسمی انجمن مربوطه خواهد بود.
تبصره: بانک مرکزی ج.ا.ا و گمرک ج.ا.ا مکلف می باشندکلیه ثبت سفارش های تامین ارز شده قبل از این تاریخ و محموله‌های ترخیص نشده را نیز منوط به ارایه تعهد تحویل کالا (بند1) در زمان کارسازی اسناد- انتقال ارز و یا در زمان ترخیص نمایند.
4-انجمن صنفی صنایع روغن نباتی به عنوان مسئول تنظیم بازار این کالا در سال 1393 تعیین و متعهد می گردد بگونه ای برنامه ریزی نماید واردات براساس برنامه زمانبندی ابلاغی (مصوب) توسط بخش خصوصی با در نظر گرفتن میزان سهم هر روغن از ایجاد هر گونه انحصار و یا تبعیض در بررسی تقاضای شرکت ها همچنین ایجاد انگیزه و روان سازی مکانیزم واردات ضمن واردات کالای فوق از کمبود این کالا در سطح عرضه با استفاده حداکثری از توان بخش خصوصی جلوگیری گردد.
بدیهی است انجمن مربوط مکلف به تنظیم مناسب بازار این کالا و پاسخگویی در مواقع لزوم خواد بود.