چند ماهی است که با تصمیم دولت برای آزادشدن واردات کالاهای اولویت ده با ارز متقاضی، باز هم رد پای کالاهای لوکس و دارای مشابه داخلی، به بازار باز شده است. کالاهایی که دولت می گوید باید تجارت آنها روان باشد و قرار نیست که واردات هیچ کالایی به جز خودروهای بالای 2500 سی سی به کشور ممنوع باشد؛ این در حالی است که دولت به این نکته نیز تاکید دارد که واردات این کالاها با پرداخت دو برابر تعرفه و با ارز متقاضی می توانند وارد کشور شوند.
از سوی دیگر، چند ماهی است که با رونق ورود ارزهای بلوکه شده به داخل کشور، بیم این می رود که این ارزها در خدمت افرادی قرار گیرد که نه مواد اولیه وارد می کنند و نه واردات نیازهای اساسی کشور را به عهده می گیرند، بلکه آنها به سمت واردات کالاهایی سوق می یابند که سود بیشتری برای آنها در بازار دارد این در شرایطی است که دولت گذشته به دلیل برخی محدودیت های ارزی، کالاها را در ده گروه دسته بندی کرد و واردات برخی از کالاها را موسوم به اولویت ده، به کشور ممنوع اعلام کرده بود. اما اکنون این واردات آزاد است..
از جمله کالاهایی که مدتی است که واردات آنها به کشور رونق گرفته است و در بازار به وفور بیشتری مشاهده می شود، میوه هایی است که اغلب از کشورهای خارجی وارد می شوند و البته نمونه های مشابه داخلی نیز به وفور دارند، اگرچه تولید خوب و مرغوب میوه در سال جاری و فراوانی آن با قیمت مناسب در بازار سبب شده است که اقبال مردم به این میوه های خارجی کمتر باشد، اما این میوه ها در شمال پایتخت و کلانشهرها، حتما مشتریان پر و پا قرصی دارد که ترجیح می دهند این میوه های لوکس خارجی را در ظروف پذیرایی و مصرف خود قرار دهند.
در این میان نگرانی هایی وجود دارد که به صراحت از سوی اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن نیز مطرح می شود، آنها می گویند که دلواپس این هستند که ارزهای بازگشتی به ایران، باز هم صرف واردات کالاهای لوکسی شود که نیازی به حضورشان در کشور نیست. این در حالی است که در جلسه اخیر هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران نیز به صراحت برخی اعضای هیات نمایندگان این نکته را مطرح کردند که باید دولت ساماندهی تخصیص ارز را به درستی انجام دهد و اجازه ندهد که دلارهای نفتی، باز هم صرف واردات میوه و دمپایی و سنگ قبر چینی شود.
البته ادعای دولت این است که هیچ ارز دولتی برای واردات این کالاها اختصاص داده نشده است، در حالیکه برآوردها نشانگر این است که همان ارزی که دولت به مرزنشینان بابت سهمیه های هر ساله آنها می دهد، با دخالت واسطه ها و دلالان، صرف واردات کالاهایی می شود که بیشتر گرایش به کالاهای لوکس دارد، یعنی حاشیه سود بالاتری دارند و به خصوص به دلیل اینکه حداقل یک سالی است که واردات آنها به دلیل محدودیت های ارزی و ممنوعیت های وارداتی، به کشور ممنوع شده است، برخی ها اکنون مشتاق خرید آن هستند و می خواهند باز هم فضایی را تجربه کنند که طیف متنوعی از کالاها را مصرف کنند.
این در شرایطی است که مرزنشینان باید بازوی وارداتی کمکی دولت باشند و کالاهای اساسی و مایحتاجی که همه ساله دولت به آنها فهرست می دهد را وارد کنند. اما اکنون علاوه بر اینکه برخی امارهای رسمی گمرک نشانگر واردات میوه های لوکس از جمله انبه، انگور شیلی، گلابی هندی و برخی دیگر از کالاها است، بازار نیز شاهد ورود همین کالاهای لوکس و خرید و فروش آنها است.
به گفته جواد اسماعیلی، مسئول طرح ساماندهی مرزنشینان در وزارت صنعت، معدن و تجارت، سالانه دولت به هر یک از یک میلیون و 700 هزار مرزنشین، 120 دلار ارز می دهد و آنها مجازند که کالاهای وارداتی که دولت اعلام کرده است را وارد کنند. وی در گفتگو با مهر می گوید: مرزنشینان باید 65 قلم کالایی را که دولت آنها را مکلف کرده است و مجاز به ورود هستند، را وارد کشور کنند. اما به هر حال تخلفاتی نیز ممکن است در این میان رخ دهد.
فعالان بازار میوه در بهجت آباد می گویند که ظرف ماههای اخیر، واردکنندگان از طریق مرزنشینان، پاملو ترکیه‌ای، سیب فرانسوی، سیب ترکیه‌ای، سیب شیلی، پرتقا مصری، توت فرنگی ترکیه، شلیل و آلوی چینی، لیموترش ترکیه، سیر چینی، آناناس آفریقایی و هندی، شاه بلوط و زنجبیل چینی و گلابی شیلی وارد کرده اند. اما این میوه ها مشتریان خاص خود را دارد و در نقاط خاصی از پایتخت به خصوص در شمال شهر عرضه می شود.
حتی سال گذشته نیز که به گفته مسئولان دولتی، واردات برخی از انواع میوه به کشور ممنوع بود، اما آمارهای گمرک نشانگر این بود که در 9 ماهه سال 92 معادل 41 تن انگور به ارزش 31 هزار و 570 دلار نیز وارد کشور شده بود. همچنین بر اساس این آمارها، در همین مدت بیش از 17 هزار تن گلابی هندی و انبه به ارزش 11.4 میلیون دلار وارد کشور شده و میزان و ارزش واردات آناناس نیز در همین مدت زمان به ترتیب به 1380 تن و 1.4 میلیون دلار رسیده بود.
البته آمارهای جدید گمرک نیز که تجارت خارجی ایران در دو ماهه ابتدایی سال جاری را نشان می دهد و امروز منتشر شده است، نشانگر این است که در دو ماهه سال جاری، 6 میلیون و 148 هزار تن کالا به ارزش 7 میلیارد و 688 میلیون دلار وارد کشور شده است که این میزان از لحاظ وزنی 45.74 درصد و از لحاظ ارزش دلاری، 34.78 درصد افزایش نشان می‌دهد.
این در حالی است که بر اساس گزارش گمرک، اقلام عمده وارداتی در این مدت شامل گندم به ارزش495 میلیون دلار، وسایل نقلیه با موتورپیستونی درونسوز با حجم سیلندر 1000 تا 1500 سانتیمتر مکعب به ارزش 263 میلیون دلار، کنجاله به ارزش 240 میلیون دلار، برنج به ارزش 235 میلیون دلار و روغن خام سویا به ارزش 172 میلیون دلار بوده است و میوه جزء کالاهای اولویت دار وارداتی به کشور نبوده است.
در عین حال، کشورهای عمده صادرکننده کالا به ایران در این مدت به ترتیب امارات متحده عربی، چین، هند، ترکیه و جمهوری کره بوده‌اند. در این مدت 2 میلیارد و 226 میلیون دلار کالا از کشور امارات متحده عربی، 1 میلیارد و 613 میلیون دلار از چین، 693 میلیون دلار از هند، 542 میلیون دلار از ترکیه و 459 میلیون دلار از جمهوری کره وارد کشور شده است.
به هرحال، آمارهای گمرک نشان از رونق واردات دارد و اگرچه ممکن است که واردات برخی کالاها حتی با پرداخت دو برابر تعرفه و ارز متقاضی، مقرون به صرفه باشد، اما به طور قطع به غیر از راه‌های رسمی، ممکن است که کالاهای لوکس از طریق راه‌های غیررسمی نیز وارد شود و بنابراین دولت باید نظارت بیشتری داشته باشد که در شرایطی که ارز در کشور از حالت بحران خارج شده است، این ارز روانه واردات کالاهای لوکسی نشود که کشور به آن کمتر نیاز دارد.
مهر