کارشناسان، صادرات غیر نفتی به خصوص کالاهای صنعتی را عامل مهمی میدانند که ضمن ایجاد ارزش افزوده بالا، وضعیت اشتغال در جامعه را بهبود بخشیده و کسب درآمدهای ارزی برای تامین نیازهای وارداتی در کشور را به همراه دارد. حال در این میان صنعت شیرینی و شکلات با توجه به پتانسیل بالای ارزآوری به عنوان دومین صنعت غذایی ارزآور کشور میتواند نقش مهمی در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی ایفا نماید.
نباید از نظر دور داشت که تولید صنعتی همچون تولیدات کشاورزی و غذایی از جمله محصولات شیرینی و شکلات ضریب تاثیرپذیری کشور از تحولات سیاسی و اقتصادی جهانی که بواسطه تکیه بر اقتصاد نفتی بوجود میآید را کاهش میدهد. به ویژه اینکه در تحولات نوین اقتصاد جهانی که به سمت حذف کلیه موانع غیرتعرفهای و کاهش تعرفهها حرکت میکند، به منظور افزایش سهم کشور در اقتصاد جهانی و دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی پایدار، جهش صادراتی امری الزامی بوده و عزم جدی را میطلبد.
امیررضا سوری، عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی نیز در این خصوص معتقد است، بخش صادرات از طریق منافع جانبی حاصله قادر است تا بر بهرهوری کل عوامل تولید اثر مثبت بگذارد و موجبات افزایش کل تولید اقتصاد را فراهم آورد. در این حال بخشهای غیرصادراتی نیز بطور غیرمستقیم به دو طریق استفاده از خدمات مدیریتی، استراتژی بازاریابی و بهبود تکنولوژی و همچنین توسعه حمل و نقل و ارتباطات و خدمات جانبی بواسطه رشد بخش صادراتی از منافع ناشی از افزایش صادرات بهره میبرند. غالبا بهرهوری عوامل صادراتی به دلیل استفاده از نیروی کار متخصص تر، فنآوری برتر و تقویت تحرک عوامل تولید از بهرهوری بخش غیرصادراتی بالاتر است.
بطور کلی تجارت منجر به افزایش تخصص و کارآیی در بخشهای صادراتی شده و در نهایت باعث تخصیص مجدد منابع از بخشهای غیرتجاری و غیرکارآ به بخشهای تجاری میگردد که این پدیده میتواند به رشد تولید کمک نماید. ضمن اینکه رشد صادرات بر رشد تولید اثرات جانبی نظیر افزایش بهرهوری عوامل تولید، کارآیی در تخصیص منابع، پیشرفت تکنولوژی و استفاده از تکنولوژیهای نوین، فراهم آوردن امکان بهرهگیری از صرفههای ناشی از مقیاس و افزایش تخصص نیروی کار را دارد. به این ترتیب صادرات، خود به عنوان یک عامل مهم و تأثیرگذار در تولید کل کشور به شمار میآید.
توسعه تجارت خارجی با رویکرد توسعه صادرات امکانات جدیدی را برای توسعه اقتصادی کشور، از طریق ارتقا سطح تخصصها و انتقال دانش وتکنولوژی فراهم کرده، امکانات ویژهای را برای استفاده مطلوبتر و اقتصادیتر از منابع طبیعی در جهت توسعه اقتصادی کشور فراهم مینماید و از همه مهمتر اینکه معضل محدود بودن بازارهای داخلی را مرتفع میسازد.
حال با توجه به نکات یاد شده به عنوان مزایای توجه به مقوله صادرات محصولات غیرنفتی که میتواند نقش مهمی در تحقق اقتصاد مقاومتی ایفا نماید، ولی همچنان موانع صادراتی برای صنعتگران ایرانی از جمله صنعت بزرگ شیرینی و شکلات مشکلآفرین است. به رغم حذف عوارض صادراتی که از عملکردهای موفق دولت یازدهم به شمار میآورد و توانسته امید زیادی برای صنعتگران صنعت شیرینی و شکلات برای صادرات محصولاتشان به ارمغان آورد ولی این روزها تعیین تعرفه ترجیهی صادرات و واردات میان ایران و ترکیه خارج از چارچوب کارشناسی، نگرانیهایی را برای دستاندرکاران این عرصه شیرین به همراه آورده است.
گفته میشود با توجه به اینکه سازمان توسعه تجارت ایران در ابتدا اطلاعی در این خصوص نداشته است ولی با توجه به پیگری انجمن صنفی صنایع بیسکوئیت، شیرینی و شکلات ایران مشخص شد که توافقاتی در این خصوص میان اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران با اتاق بازرگانی ترکیه در مورد ترجیحات تعرفهای بین ایران و ترکیه صورت پذیرفته است که نگرانی واحدهای تولیدی صنعت شیرینی و شکلات را بخصوص در زمینه واردات و صادرات محصولات این صنعت موجب گردیده است.
دبیر انجمن صنفی صنایع بیسکوئیت، شیرینی و شکلات ایران، تصمیمات اتخاذ شده در این مورد حساس، بدون حضور و نظر کارشناسی سازمان محترم توسعه و تجارت را منطقی نمیداند و معتقد است، انجمن متبوعش تا حذف کامل توافقنامهی مطروحه را در دستور کار خود قرار دهند.
کارشناسان معتقدند به منظور ارتقای صادرات محصولات شیرینی و شکلات میبایست تا جای ممکن موانع را از پیشپای بخش خصوصی برداشت. این امر نیز میطلبد تا بیش از گذشته به طراحیها، افزایش کیفیت، بهروز سازی محصولات و تنوع محصولات پرداخته شود. البته در بخش دولتی نیز تسهیل امور بنگاهها امری ضروری است، مواردی که هدف گذاری انجام شده را محقق میسازد.