بى مهرى هایى که متوجه صنعت لبنیات مى شود، بسیار زیاد اســت...

حسین چمنى، مشــاور انجمن  صنایع لبنى و مشاور مدیرعامل  صنایع شــیر ایــران (پــگاه) از  معدود کســانى است که عواقب مضــر ناشــى از کاهش مصرف شــیر در بین مــردم را بیش از همه احســاس مى کنــد و براى جلوگیــرى از ســونامى پوکى استخوان و زمین گیرى، با جان و دل مى جنگد. اگرچه بزرگ ترین دغدغه وى، بحث نهادینه کردن فرهنگ مصرف شیر در جامعه اســت اما صنعت لبنیــات، گاه و بــى گاه با بحران هایــى روبه رو مى شــود کــه مشــاور انجمن صنایع لبنى را بر آن مى دارد که با دســتى پر وارد میدان شده و سراپا از این صنعت حمایت کند.  

به بهانه خبــرى مبنى بر وجود  پالم در شــیر و ماست پرچرب از طرف وزیر بهداشت، با حسین چمنى به گفت وگو نشستیم تا از نظرات کارشناسانه وى در ارتباط با صنعت لبنیات آگاه شویم.

از نظر شما صنعت شیر کشور در چه شرایطى قرار دارد؟

حسین چمنی: به رغم اینکه سهم صنعت شیر در اقتصاد ملى بســیار بزرگ و در بسیارى از زمینه ها بى بدیل اســت، امــا این صنعــت، هیچ وقــت خالــى از بحــران نبوده زیــرا بى مهرى هایى که متوجه صنعت لبنیات مى شود، بسیار زیاد اســت. حداقل در 12سال گذشته، شاهد بى برنامگى و ســردرگمى دولــت در ایــن زمینــه بوده ایم. هرجــا که قرار بود به داد این صنعت برســند، صحنه را خالــى کردند و هنوز شــاهد آن نبوده ایــم که همه طرف هاى ذى نفــع از دامداران گرفته تــا کارخانه هــاى لبنى و مســئولانى که سیاست هاى کلان اقتصادى را اداره مى کنند دور هم بنشینند و یک تصمیم جامــع و درازمــدت بگیرنــد.

در صورتى که دو میلیون دامدار و 1070 برند در این حوزه حداقل فعالند و بخش مهمى از اشتغال کشــور به دســت این صنعت اســت. تولید شــیر در کشــور حدود هشــت میلیون تن است 24 هزارمیلیارد و گــردش مالى تومانى دارد. بنابراین مى توان از آن به عنوان رقابتى ترین صنعت کشــور یاد کرد. همین صنعت است که بالاترین رتبه صادرات را در میان صنایع غذایى کشور به خود اختصاص داده است. با در نظر گرفتن فاصلــه واردات 700 میلیون دلارى تا صادرات در ســال گذشــته، این صنعت 1/1 میلیارد دلار درآمد معــادل ارزى براى کشــور داشته است. اما در عین حال، ســود صنعت لبنیــات در ســال هاى اخیر بر طبق آمارهاى موجود تنها بین 5 /1 تا 4 درصد یعنى پایین ترین ســود تولید بــوده اســت. این درحالــى اســت که بــه گفته  ســازمان حمایت، سود مشروع 17 درصد ایــن صنعــت بایــد باشــد. هیچ سازمانى از رسیدن این صنعت به ســود قانونى اش حمایت نمى کند.

در بخشـى از سـخنانتان گفتید که بى مهرى هایى به این صنعت شـده، مى شود توضیح دهید؟

حسین چمنی: به عنوان مثال، حدود دو سال پیــش خبــرى دروغ مبنى بر وجــود وایتکس در شــیر در میان مردم منتشــر شــد. این درحالى است که تاکنون حتى یک مورد هم در سراسر کشور یافت نشــده که مشــکوک به داشتن وایتکس باشد.

به تازگــى هــم وزیــر محترم بهداشــت در مورد وجود پالم در شــیر و ماســت پرچــرب جملــه اى گفتنــد کــه حس بى اعتمادى را دوچندان کرد.

به نظر مى رسد دکتر هاشمى در زمانى کــه این جمله را به زبــان آورده یــادش رفته که وزیر است و کلمه به کلمه اش در ذهن مردم نفوذ مى کند.

یعنى از نظر شـما تخلفى صورت نگرفته؟

حسین چمنی: من به هیچ عنوان ادعا نمى کنم  کــه تخلــف در ایــن صنعــت غیرممکن اســت. اتفاقا به خاطر ســود پایین و مسائل حاشیه اى که لبنیات را درگیر کرده، زمینه تخلف وجــود دارد. امــا راهکار برخــورد با تخلــف در قانون به روشــنى بیان شده اســت. چرا بایــد به خاطر تخلفــى محدود مردم را دچار تشــویش کنیم؟

طبــق آخرین اطلاعاتــى که از سوى ســازمان ملى اســتاندارد منتشرشده در تولید شیر پرچرب هیچ گونه استفاده از پالم مشاهده نشده است. در سایر محصولات تنهــا پنــج شــرکت متخلــف شناسایى شــده اند اما این خبر به گونه اى منتشــر شد که تمام صنعت لبنیات را تحت الشــعاع قرار داد و صــادرات را هم دچار مشکل کرد. تخلف پنج شرکت در میان  1070برند مســئله غیرطبیعى و عجیبى نیســت.

البتــه معتقدم کــه زمینه هاى تخلــف را خــود دولتى هــا بــا سیاســت هاى غلطشــان ایجاد مى کنند. شما به من بگویید در کدام صنف، تخلف وجود ندارد؟

اما فضاى سنگینى که به تازگى به وجود آمــد، فرصت دفاع را از لبنیاتى ها گرفت.

توضیح شما چیست؟

حسین چمنی:یک ســوال از شــما مى پرسم؛ چه کســى روغن پالــم را وارد کشــور کرد؟ با مجوز چه کسى و با اصــرار چه مجموعه اى این کالا ارز دولتــى گرفته اســت؟

حدود 760  هزارتن سال گذشته از همیــن روغن توســط دولت وارد کشور شــد که ارزان ترین ارز هــم در اختیــارش قــرار گرفــت. گذشــته از اینهــا اگر تخلفى گسترده صورت گرفته، پس دســتگاه هاى ناظر وزارت بهداشت و ســازمان استاندارد کجا بودند؟ دستگاه هاى نظارتى مجازنــد و بایــد ســرزده وارد کارخانه ها شــوند و از هرجایى که بخواهند نمونه بردارى کنند، نمونه هاى تولید شده را از بازار جمع آورى کنند و مورد آزمایش قرار دهنــد و با تخلفات قبل از آنکه گســترده شــود، برخورد کننــد. اگر تخلف گســترده اى اتفاق افتاده قصور دستگاه هاى نظارتى بیش از تولیدکنندگان است. البته ما از تشدید نظارت اســتقبال مى کنیم، به شرطى که به معرفى خاطیان بینجامد و تمامى کارخانه ها زیر ســوال نرونــد. وزیــر بهداشــت بایــد مى گفت که »شــیر و ماســت پرچربى را که پالم دارد، نخورید؛ نه اینکه شــیر پرچرب نخورید چون پالم دارد.«

اصلا پالم چیست؟

حسین چمنی: سوال جالبى است. باید بگویم که کل چربى ها مضرند زیرا ما در استفاده از آنها دچار افراط شــده ایم. یعنى هم در میزان و هــم در ترکیــب. گزارشــى از طــرف مرکــز پژوهش هاى مجلس منتشــر شــده که در طی 50 ســال یعنى از ســال 1330 تا 1380 سرانه مصرف روغن نباتی برای هر فرد 30 برابر شده است . این افزایــش، ناشــى از تغییر نگاه مردم به نوع تغذیه اســت. در طى این سال ها روغن جامدى که از آفتابگردان، ذرت، کلزا و

غیره استحصال مى شد و نسبتا ســالم بــود، براى مانــدگارى بیشــتر با اســیدچرب ترانس هیدروژنــه کردنــد. امــا چند ســال پیش وزارت بهداشــت به این نتیجه رســی که روغن مایع با این ترکیب، سم است.  بــه همین خاطر در جلســات کارشناســى قــرار شــد که از روغن پالم به جاى آن استفاده شــود. روغن پالم هــم از یک

نــوع درخت نخل اســتحصال مى شــود و یک چربــى کاملا گیاهى است. ناگفته نماند که چون اسیدچرب این روغن هم زنجیر بلند بود، نمى توانســت جایگزیــن خوبــى باشــد. اما مســائل حاشــیه اى از جمله ارزان تر بــودن یا تحریم باعث شد که مســئولان مجوز ورود ایــن روغن را به کشــور صادر کننــد. پالم هم اکنون بین 35 تا 40درصد روغــن مصرفى دنیا را تشــکیل مى دهد و در هیــچ کشــورى ممنوع الورود یــا ممنوع المصــرف نیســت.

ســال گذشــته از 4 /1 میلیون تــن واردات روغــن، حــدود 760 هزارتــن آن پالــم بــوده اســت. با یک حســاب

سرانگشــتى مى بینیــد کــه ســرانه مصرف پالــم براى هر فرد ایرانى در ســال گذشــته 10 کیلوگرم بوده است.

پس چـرا ناگهان نـام این روغن سر زبان ها افتاد؟

حسین چمنی:مالزى و اندونزى هم اکنون 30 تا 40 درصد ســهم روغن دنیا را به خــود اختصاص داده اند و مى خواهند تمام جنگل هایشان را بــه نخل پالــم تبدیل کنند.  ایــن در حالى اســت که پیش از آن امریکایى ها روغن ســویا، ذرت و غیــره را بــه دنیا صادر مى کردنــد و بــازار را منحصرا در اختیــار داشــتند. بــا ورود روغــن پالم، کم کــم بازارهاى امریکا محدود و محدودتر شد تا جایى که بین این کشور و دو کشــور مهم صادرکننده پالم، جنگــى اقتصــادى در گرفت.

حال امریکایى ها از مضر بودن پالــم، رفرنســى علمــى تهیه کرده اند اما اگر به رفرنس هاى آسیاى جنوب شــرقى نگاهى بیندازیم، مزیت هاى این روغن به چشــم مى خورد. اگرچه در مورد مضــر بودن یا نبودن این روغن، بنده کارشــناس نیستم و نمى توانــم اظهارنظر کنم اما نکته اساسى اینجاست که پالم با مجوز وزارت بهداشــت وارد شده و مى شود.

آیا استفاده از چربى گیاهى در ترکیب شیر مضر است؟

حسین چمنی:نه لزوما. در دنیا بهترین کره اى که براى مصرف توصیه مى شود اســت کره Blend که ترکیبى از چربى گیاهى و شیر است. در کشــور ما هم تا به امروز هشت محصول لبنى مانند پنیرپیتزا، بســتنى، خامــه قنــادى، پنیر پروســس، شیرخشک صنعتى و غیــره تولیــد مى شــدند که مجوز اســتفاده از روغن یاهى را داشتند. این هشت محصول داراى اســتاندارد هســتند و ســازمان غــذا و داروى وزارت بهداشت چند صد پروانه ساخت براى تولید آنها صادر کرده است.

حــالا آقایان تصمیــم گرفتند مجوزهــاى خودشــان را پس بگیرند و گفته اند خط تولید این محصولات جز بستنى تا پایان شــهریور متوقــف شــود. حال ســوال این ــت که پرداخت خســارت به ســرمایه گذارانى که طبق مجوزهاى داده شــده از طرف شــما، براى تولید این محصــولات ســرمایه گذارى کرده انــد چــه مى شــود و بــه عهده کیســت؟

گذشته از اینها مشــتریان خارجى، محصولات صادراتى را بــا همان ترکیب از ما مى خواهند. بنابراین صادرات هــم با چالــش بزرگــى مواجه خواهد شد.

دوسـت داریم سخن آخر شما را بشنویم.

حسین چمنی: به نظر من، وزیر محترم بهداشت باید در رسانه ها حضور یابد و با صراحــت بگوید کــه در نحوه بیان یا برداشــت از این موضوع اشــتباه شده است. زیرا گروهى از مردم از مصرف لبنیات چشم پوشــیده اند و گروهى به سمت خریــد از لبنیاتى هاى ســنتى روى آورده اند که هیچ کدامشان از طرف دامپزشکى مجوز ندارند و اداره نظارت هم هیچ نظارتى بر آنهــا ندارد. طبــق آمارهاى منتشر شــده، تعداد مبتلایان به تب مالت در ســال گذشــته از 12  هزارنفر به 19 هزارنفــر افزایش یافته است. اگر سلامت مردم براى وزارت بهداشت مهم است پس باید در رفتار و گفتار خــود تجدید نظر کند و جلوى توزیع کننــدگان شــیر فلــه را بگیــرد. اگرچه به این راحتى ها نمى تــوان بى اعتمــادى مردم نســبت به صنعت لبنیات را از بین بــرد و مظلومیت هاى این صنعت همچنــان ادامه خواهد داشت. مردم بى اعتماد شده اند و هرچه انجام گیرد آب این رود به سرچشمه نمى گردد باز.

روزنامه  فرصت امروز