سوهان، گز، نان برنجی، انواع شکلات تخته‌ای و آب نبات، همه رنگ‌ها و مدل های شکلات که به نوعی باید گفت ترکیب هنر و صنعت ایرانی است، در نمایشگاه شیرینی و شکلات یافت می‌شود.
می‌گویند در دنیا تنها دو نمایشگاه تخصصی شکلات برگزار می‌شود، یکی اوخر زمستان در آلمان و دیگر در ایران.
اکنون نیز 435 شرکت داخلی و خارجی جدید‌ترین طرح‌های شکلات و بسته‌بندی خود را در معرض نمایش گذاشته‌اند.
اگرچه تهیه شیرین شکلات سنتی در ایران تاریخی بسیار قدیمی دارد، اما قدمت شکلات صنعتی ایران به 70 سال پیش بر می‌گردد. زمانی که «شرکت داداش برادر» و «شکلات ما» تحت لیسانس برندهای خارجی کار را در کشور آغاز کردند.
حالا با گذشت 70 سال بخش خصوصی به نهایی توانسته تا صادرات نیم میلیارد دلاری غیرنفتی را از آن خود کند و شکلات ایرانی اکنون به 60 کشور دنیا از جمله کشورهایی اروپایی که خود صاحب صنعت شکلات هستند و آمریکا صادر می‌شود.
این صنعت در این سال‌ها مصائب زیادی را به خود دیده و تولید کنندگان شکلات از وضع عوارض 50 درصد بر سر راه صادرات طی 4 سال اخیر، پرداخت مالیات بر ارزش افزوده بابت مواد اولیه ای که از مالیات معاف شده‌اند، ورود کالاهای قاچاق بدون آنکه عوارضی بپردازند، تنها بازار داخلی را به مخاطره انداخته‌اند، تا جایی که دبیر انجمن شیرینی و شکلات می‌گوید، مجبوریم محصولات را با سود پایین‌تر از حاشیه سود بازار بفروشیم، تا بازار را حفظ کنیم.
خاک خورده‌های این صنعت معتقدند، شکلات از جمله محصولاتی است که طی این سال‌ها بدون کمک دولت روی پای خود ایستاده و حتی روی کمک بانک‌ها برای ارائه تسهیلات نمی‌توان حساب باز کرد.
جالب‌تر اینکه آمارها و ارقام می‌گوید سالانه ظرفیت تولید دو میلیون تن شکلات در کشور وجود دارد، ولی سال گذشته یک میلیون و 438 هزار تن شکلات در کشور تولید شده است که 211 هزار تن آن صادر شده و 438 میلیون دلار برای کشور ارز آوری داشته است و اکنون 80 هزار نفر در صنعت شکلات کشور مشغول به کار شده‌اند.
برخلاف باور عموم سرانه مصرف شکلات در ایران بسیار پایین‌تر از اروپاست و چیزی حدود 3.5 کیلوگرم در سال است، در حالی که این رقم در بین اروپاییان 18 کیلوگرم است.
پرویز بیوک مدیر شرکت شکلات شونیز از سختی‌های تولید و بازاریابی صادراتی می‌گوید که گاهی کار را دوچندان سخت می‌کند.
وی می‌گوید: زمانی یک نوع شکلات خاص فقط در یتالیا تولید می‌شد، اما امروز برند ایرانی با یک سوم قیمت در فروشگاه‌ها جای خود را پیدا کرده است. امروز بیش از 30 کشور صادرات شکلات داریم، حتی همان‌هایی که خودشان تولیدکننده شکلات‌های مرغوب هستند که اغلب کشورهای اروپایی و حتی آمریکا هم به چشم می‌خورد.
وی ورود آدامس و شکلات‌های قاچاق از مرزهای شرقی کشور را مخاطره‌ای برای تولید داخل عنوان کرده و می‌افزاید: تولیدکننده داخلی باید هزار یک هزینه از دستمزد نیروی انسانی گرفته تا انواع عوارض و مالیات را بپردازد، ولی مشابه خارجی با قیمتی پایین تر وارد بازار می‌شود و برخی خرده فروش‌ها هم که تنها به فکر سود خود هستند، این گونه کالاها را ترجیح می‌‌دهند.
«شکلات ما» را اغلب به عنوان قدیمی‌ترین برند تولید شکلات صنعتی در کشور می‌شناسند که به گفته فریدون درودی پایه‌گذار این شرکت از 60 سال پیش تحت لیسانس یک شرکت آلمانی در ایران کار آغاز شده و اکنون 85 درصد شکلات صنعتی مورد نیاز قنادی‌ها را تامین می‌کند.
وی می‌گوید: مشکلات پیش رو در این صنعت کم نبوده و نیست و شاید تنها بخشی که بدون کمک دولت توسط بخش خصوصی تاکنون پا گرفته صنعت شکلات باشد.
او معتقد است که هر روز باید به فکر نواوری در این صنعت بود تا جایی که حتی دیابتی‌ها هم می‌توانند شکلات بخورند، تولید شکلات بدون قند نیز افتخار تولید ملی است.
در میان تولیدکنندگان و صادر کنندگان شکلات ایرانی هستند کسانی که افت و خیزهای سیاسی را عاملی در کاهش صادرات و سخت‌تر شدن بازاریابی عنوان می‌کنند.
مدرس‌نیا مدیر پخش شرکت مینو (پخش قاسم ایران) در مورد نحوه بازاریابی و سختی‌های آن می‌گوید: کشورهای اروپایی استانداردهای خاص خود را برای صادرات دارند که با توجه به افت و خیزهای سیاسی اجازه برنامه‌ریزی و بازاریابی طولانی مدت را به ما نمی‌دهد، چرا که طی مراحل سازمان تجارت اروپا طولانی است.
وی اذعان می‌کند که چند باری نمونه‌هایی را برای عقد قرارداد، با فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای اروپا برده‌ایم، ولی با یک اتفاق سیاسی کار متوقف شده است.
مدرسی‌نیا در مورد امکان حضور صنایع غذایی از جمله شکلات ایرانی در بازار روسیه نیز به این نکته اشاره می‌کند که اگرچه به دنبال رایزنی برای صادرات محصولات خود به روسیه هستیم، اما سازمانهای زیرزمینی در روسیه کم نیستند که باید برای ورود به بازار روسیه به گونه‌ای با آنها تعامل داشته باشیم.
از میان مجموع شیرینی و شکلات عرضه شده در نمایشگاه تنها شیرینی‌های سنتی ایرانی بودند که نام و حروف فارسی را بر محصولات خود حک کرده بودند و بقیه برند‌ها تلاش داشتند تا هر چه بیشتر بسته بندی‌های خود را به مشابه خارجی نزدیک کنند، اما خبری از فونت و حروف فارسی روی اغلب بسته بندی ها نبود؛ موضوعی که تمام تولیدکنندگان بر آن صحه گذاشتند و رغبت مردم بر تهیه کالای لوکس و مشابه خارجی عنوان کردند.
فاطمه بیات
گزارش فارس از
سیزدهمین نمایشگاه بین المللی
شیرنی و شکلات