«کاهش مصرف» و «قربانی‌شدن تولید برای کنترل تورم» 2 آسیب به صنعت لبنیات

اوایل انقلاب، 400 میلیون دلار محصول لبنی به کشور وارد می‌شد و بیش از 80 درصد شیر و لبنیات مصرفی کشور، بسته‌بندی سنتی و غیربهداشتی داشت، اما هم اکنون نزدیک به 100درصد محصولات لبنی تولیدی کشور، صنعتی و بهداشتی است و نه تنها واردات محصول به کشور قطع شده، بلکه ایران، صادرکننده محصولات لبنی به بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای همسایه است؛ در این شرایط اما، تولیدکنندگان صنایع لبنی در مورد سرنوشت صنعت لبنیات به دلیل سود اندک (یک و نیم تا سه درصد) و نحوه پرداخت مالیات، ابراز نگرانی می‌کنند.

در حال حاضر، حدود 1070 برند فعال لبنی در کشور داریم که این برندسازی، رقابت قابل توجهی را در صنعت لبنیات رقم زده است. تنها در شرکت صنایع شیر ایران به عنوان بزرگ‌ترین شرکت لبنی، روزانه 3400 تن شیر خام تبدیل به محصول کیفی لبنی می‌شود و از این مقدار، روزانه 800 تن شیر خام صرفا برای تولید محصولات صادراتی در خط تولید قرار می‌گیرد. «پگاه» با 2100 میلیارد تومان فروش محصول تا پایان سال 92، بالاترین میزان فروش را در میان کل صنایع غذایی کشور داشته و این برند لبنی، تولیدکننده بیش از 700 نوع محصول در سراسر کشور است.

علی اسدیان، نایب رئیس هیات مدیره شرکت صنایع شیر ایران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، که به بهانه انتخاب شرکت متبوع به عنوان شرکت سرآمد صنعت غذا انجام شد، با مرور برخی چالش‌های صنعت شیر در سال‌های اخیر، «آثار مترتب بر هدفمندی یارانه‌ها» و «تحریم‌های بین‌المللی» را دو چالش عمده در این زمینه ذکر کرد و توضیح داد: قانون هدفمندی یارانه‌ها، دو آسیب برای صنعت لبنیات کشور به همراه داشت؛ اول «کاهش مصرف» و دوم «قربانی‌شدن تولید برای کنترل تورم».

براساس آمار بانک مرکزی، پس از اجرای هدفمندی یارانه‌ها، مصرف شیر در کشور 42 درصد کاهش پیدا کرد. از سوی دیگر، اجرای هدفمندی با افزایش شدید قیمت مواد اولیه از جمله سه برابر شدن قیمت شیر خام و محصولات پتروشیمی که تاثیر زیادی در بسته بندی محصولات لبنی دارد، همراه شد و این در شرایطی است که برای جلوگیری از جهش تورمی به صنایع لبنی اجازه افزایش قیمت داده نشد.

چالش دوم : تحریم ها

وی چالش دوم یعنی «تحریم‌ها» را مورد بررسی قرار داد و اعلام کرد: تحریم‌ها چند برابر شدن نرخ ارز را به دنبال داشت که این امر نیز به دو برابر شدن نیاز صنایع لبنی به نقدینگی منجر شد؛ در این میان، در سایر کشورها، منابع تامین‌کننده نقدینگی مورد نیاز بنگاه‌ها، متنوع است، اما در ایران، فقط بانک‌ها تامین‌کننده منابع مالی مورد نیاز هستند و این نحصار، منجر به این می‌شود که بانک‌ها شرایط دلخواه را به نوعی به تولیدکنندگان تحمیل کنند.

نایب رئیس هیات مدیره شرکت صنایع شیر ایران ادامه داد: البته «پگاه» پیش از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها، خود را به نوعی برای این شرایط آماده کرده بود و رویکرد «ارتقای کیفیت» در عین کاهش هزینه‌ها را درپیش گرفته بود؛ رویکردی که با «افزایش سهم بازار» را به همراه داشت.

به گفته وی، این افزایش سهم بازار البته، با تحقق چند پیش شرط به عنوان راهبردهای استراتژیک حاصل شد؛ 1) ارتقای بهره‌وری و بازسازی نیروی انسانی، ازجمله افزودن 350 کارشناس متخصص به مجموعه

 2) تغییر سیستم تولید با محوریت R&D (تحقیق و توسعه)؛ چنانچه از ورود نزدیک به 100 محصول جدید به بازار،

فروش 250 میلیارد تومانی معادل 12 درصد از کل فروش محصولات در سال گذشته حاصل شد. در سال جدید نیز، برنامه فروش 400 میلیارد تومانی محصولات جدید در دستور کار است و همین «تنوع محصول»، رمز ماندگاری «پگاه» در بازار است. بر این اساس، ما عملا بخش بزرگی از 35 درصد سهم بازار شیر یارانه‌ای از دست رفته خود در جریان هدفمندی یارانه‌ها را جبران کردیم،

 3) کاهش ضایعات و تغییر سیستم توزیع و فروش از «عمده‌فروشی» به «خرده‌فروشی»،

 4) ارتقای هوش مالی مدیران و کارمندان و اجرای راهکارهای قیمت تمام‌شده،

 5) توسعه صادرات؛ به منظور پوشش کاهش مصرف داخل کشور که اجرای این راهبرد برای جلوگیری از کاهش جذب شیر خام دامداران، بسیار اثرگذار بود. سهم صادرات «پگاه» برای سال جاری، 120 میلیون دلار تعیین شده که در 6 ماه اول سال، از برنامه جلوتر بوده‌ایم. محصولات پگاه در حال حاضر به 24 کشور جهان صادر می‌شود.

اسدیان در ادامه به راهکارهای «ارتقای کیفیت محصولات» که به «افزایش سهم بازار» برای شرکت صنایع شیر ایران منجر شد، اشاره و اعلام کرد: تدوین استانداردهای داخلی «پگاه» که سختگیرانه‌تر از استانداردهای ملی بود، اجرای طرح نمونه‌برداری در سطح عرضه و انجام بیش از 24 هزار مورد آزمایش ا محصولات به طور سالانه، با هدف کسب اطمینان از سلامت محصولات، استقرار سیستم GMP برای جلوگیری از تسری آلودگی محیط به محصولات، استقرار سیستم کنترل مدیریت ضایعات و مراقبت‌های دوره‌ای و حضور «پگاه» در تدوین تمامی استانداردهای لبنیات، از جمله راهکارهای ارتقای کیفیت محصولات بوده است.

این قیمت گذاری در مرز حاشیه سود بحرانی است

اسدیان همچنین از روند قیمت‌گذاری‌ها و حاشیه سود اندک صنایع لبنی، انتقاد و این روند را «نگران کننده» توصیف کرد. وی با تاکید بر اینکه صنعت لبنیات در مرز حاشیه سود بحرانی است و براساس گزارش‌های رسمی، کمترین حاشیه سود را میان کل صنایع کشور دارد، گفت: این روند نمی‌تواند چندان تداوم پیدا کند، زیرا سهامداران در هر حال دنبال سرمایه‌گذاری برای کسب سود بیشتر هستند و این موضوع برای آینده صنعت لبنیات، خطرناک است.  وی در تبیین راهکار برای افزایش سود صنعت برای سهامداران عنوان کرد: با توجه به سود بیشتر تولید شیر خام در مقایسه با صنایع تبدیلی باید گفت؛ یک راهکار موثر در این زمینه، این است که سهامداران ما، دامداران باشند.

اسدیان ادامه داد: از سوی دیگر، واقعیت این است که در کشور ما، قیمت تمام شده شیر بالاتر از کشورهای دیگر است؛ این در حالی است که تفاوت قیمت تمام‌شده نباید از جیب تولیدکننده پرداخت شود و این هدف با اعطای «تسهیلات با بهره کمتر» و «حذف مالیات بر ارزش افزوده» محقق می‌شود؛ اساسا در هیچ کشوری روی صنایع غذایی سالم، مالیات بر ارزش افزوده وضع نمی‌کنند و مسوولان ما نیز باید به این واقعیت توجه داشته باشند که وضع این مالیات بر محصولات غذایی، مغایر با اهداف سلامت است.

 
بحران خروج شیر از سبد غذایی  ماحصل اختصاص 1% از مالیات صنایع غذایی برای سلامت

به گفته وی، نکته جالب ماجرا اینجا است که قرار است، دولت یک درصد از مالیات اخذ شده از صنایع غذایی را برای نظام سلامت هزینه کند، اما پیش از آن، مالیات اخذ شده از صنایع لبنی موجب افزایش قیمت تمام شده و خروج شیر از سبد غذایی مردم می‌شود که آثار مترتب بر کاهش مصرف هزینه‌ای به مراتب بیشتر از یک درصد به کشور تحمیل می‌کند.

نفیسه آفرین زاد – دنیای اقتصاد