با توسعه و افزایش شیر و لبنیات پاستوریزه و ممنوعیت عرضه لبنیات سنتی در شهرها ماست بندی‌ها و لبنیاتی‌های سنتی در شهرهای بزرگی مانند تهران خبری نبود کم کم داشت به خاطره تبدیل می شد اما در ماههای اخیر و به خصوص بعد از اعلام وجود ناخالصی هایی مانند پالم در لبنیات بار دیگر کار و بار ماست بندها و لبنیاتی‌های سنتی سکه شده و مثل قارچ در هر محله ای می رویند.
توصیه های وزارت بهداشت و نگرانی از گسترش بیماریهای مشترک بین انسان و دام مانند تب مالت باعث شده بود تا بسیاری از مردم ترجیح دهند ماست و شیر خود را از فرآورده های بسته بندی و مجوز دار خریداری کنند که به آنها سالم بودن این محصلات را تضمین می‌دادند.
صنعت شیر پاستوریزه خیلی زود توانست میان مردم جای خود را باز کند و مردم بدون ترس از ابتلا به بیماری‌هایی مانند تب مالت از محصولات لبنی استفاده کنند.
صف‌های طولانی برای گرفتن شیر شیشه‌ای در مقابل بقالی‌ها شکل می‌گرفت و زن و بچه و پیر و جوان صبح زود در انتظار خودروی حامل شیر می‌ایستادند. خیلی‌ها از شب قبل در صف زنبیل می‌گذاشتند تا شیرشان را بخرند.
با افزایش تعداد تولیدکنندگان لبنی، ذائقه مردم رفته رفته از شیرهای سنتی به سمت شیرهای بسته بندی پاستوریزه در حال تغییر بود تا اینکه سر و صدایی به پا شد، وزارت بهداشت رسماً اعلام کرد که در برخی لبنیات از روغن پالم استفاده می شود، خبری که مثل بمب همه جا پیچید و البته شاید بدون توضیحات کافی و همین علت هاله ای از شایعه نیز پیرامون این خبر را فراگرفت.
در گذشته نیز چنین اخبار و شایعاتی در رسانه ها بود، مثل آلودگی برخی شیرهای پاستوریزه به وایتکس یا استفاده از شیر خشک در برخی از این محصولات. حتی برخی مردم نیز تصورشان از این شیرها این است که این شیرها مثل آب هستند و اصلاً مزه ندارند که البته بسیاری از این شایعات و تصورات ناشی از اطلاع سانی ناقص و صحبتهای عوامانه بود.
حسن قاضی زاده هاشمی، وزیر بهداشت دوازدهم تیر در جمع خبرنگاران حاضر شد و تاکید کرد که مردم از خرید شیرهای پر چرب و برخی محصولات لبنی خودداری کنند چرا که چربی این محصولات به علت استفاده از روغن پالم است و طبیعی نیست.
وی گفت: «بسیاری از چربی‌های محصولات لبنی به خاطر روغن پالم است نه به خاطر چربی طبیعی شیر و مردم بدانند که هزینه را برای چه شیری پرداخت می‌کنند».
وزیر بهداشت که در حاشیه همایش ترویج تغذیه با شیر مادر صحبت می‌کرد، حتی در واکنش به این موضوع که می‌گویند این شیرها از شیرخشک تهیه می‌شوند واکنش نشان داد و گفت: نمی‌گویم شیر خشک خوب است اما روغن پالم به مراتب بدتر از آن است.
این اظهار نظر کافی بود تا ته مانده اطمینان مردم به کارخانه‌های لبنی از بین برود و بار دیگر به سمت ماست‌بندی‌هایی که چند وقتی بود با شکل و شمایل جدید کار خود را آغاز کرده بودند، متمایل شوند.
اکنون بار دیگر مردم در مقابل لبنیات فروش‌های سنتی صف می‌کشند و محصولات متنوع آنها را که فاقد هر گونه مجوزی از وزارت بهداشت یا سازمان استاندارد است، می‌خرند.
برخی از این مشتریان در پاسخ به این سوال که چرا محصولات کارخانه‌ای را خریداری نمی کنند می‌گویند: «شما مطمئنی که آن چیزی که به اسم شیر می‌فروشند واقعاً شیر است؟».
در حال گفت‌وگو با یکی از مشتریان لبنیاتی محل بودم که مرد جوانی با صدای بلند گفت: «آقا وایتکس داخل شیر می‌ریزند تا سفید بشه و خراب نشه». بلافاصله در تایید حرف‌های این مشتری، نفر دیگری گفت: «پالم آقا!! پالم! مگر خبر نداری که گفتن شیر و ماست کارخانه‌ای پالم داره؟».
به سراغ مسئول لبنیاتی رفتم تا از او در مورد محصولاتش سوال کنم. از او پرسیدم: «داخل یخچال انواع ماست؛ گوسفندی، گاوی و گاومیش داری، آیا شیر این حیوانات را هم می‌فروشید؟»
با روی گشاده گفت: «خیر! شیر گوسفند ماندگاری کمی دارد و درصد آلوده شدنش به میکروب بیشتر و نگهداری آن سخت است، بنابراین شیرگوسفند را به سرعت تبدیل به محصولات لبنی می‌کنیم. شیر گاومیش هم که خیلی چرب است و خودمان به کسی توصیه نمی‌کنیم که شیر گاومیش بخورد. این شیر را بیشتر به صورت سفارشی برای افراد خاص تهیه می‌کنیم. تنها شیر گاو است که به عموم می‌دهیم فروخته می‌شود.»
وقتی در مورد شیر گاو توضیح می‌داد به مخزن شیر پشت سرش اشاره کرد که روی آن برچسب بزرگی نصب شده بود و به مشتریان هشدار داده بود که حتماً شیر خریداری شده را به مدت 30 دقیقه بجوشانند.
از او در مورد این هشدار پرسیدم که گفت: شیر نجوشیده خطر ابتلا به تب مالت را افزایش می‌دهد و ما نیز از آنجایی که خودمان شیر را نمی‌جوشانیم، به مردم توصیه می‌کنیم که حتماً شیر خریداری شده را نیم ساعت بجوشانند، حتی در این موضوع به نصب هشدار در مغازه اکتفا نمی‌کنیم و به هر مشتری که شیر می‌خرد به صورت شفاهی نیز این موضوع را متذکر می‌شویم.»
در این مغازه انواع محصولات لبنی از قبیل شیر، ماست پرچرب، ماست گوسفند، ماست گاوی، ماست گاومیش، ماست چکیده، ماست ترش، سرشیر، دوغ و کشک به فروش می‌رسد.
یکی از مشتریان که برای خرید دوغ به این مغازه آمده بود در تعریف از محصولات این مغازه ها می‌گفت: «دوغ کارخانه ای که دوغ نیست، از این دوغ‌ها بخر این قدر غلیظ هست که باید با آب قاطیش کنی.»
دخترم شیر کارخانه‌ای دوست دارد/ تغییر ذائقه نسل جدید در مصرف شیر
در میان مشتریان دختربچه‌ای با روپوش مدرسه در کنار مادرش حضور داشت، به سمت او رفتم و پرسیدم: «شیری که از اینجا می‌خرید خوشمزه است؟ دوست داری؟» خجالت کشده بود و جوابی نمی‌داد، مادرش با خنده گفت: «دخترم شیر کارخانه‌ای دوست دارد. از مزه و بو این شیرها بدش میاد، اما خود من و شوهرم از شیرهای باز مصرف می‌کنیم.»
آرش رشیدیان، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با فارس علت گرایش کودکان به شیرهای کارخانه‌ای را تغییر ذائقه این افراد می‌داند و می‌گوید: این افراد از بدو تولد از شیرهای کارخانه‌ای استفاده کرده‌اند و اکنون ذائقه آنها شیرهای کارخانه‌ای را می‌پسندد. برعکس نسل قدیمی تر که به عقیده‌شان شیرهای کارخانه‌ای شیر نیست و شیرخشک است، نسل جدید شیر کارخانه‌ای را شیر می‌داند و تمایلی به مصرف شیر باز ندارد.»
توصیه به مصرف شیر کم چرب
رشیدیان همچنین به شهروندان توصیه کرد که از خوردن محصولات لبنی پرچرب حذر کنند چرا که چربی آنها از نوع حیوانی است و برای بدن ضررهایی به همراه دارد.
اما نکته جالب این است که گرچه رئیس سازمان غذا و دارو نیز به مانند رشیدیان به مردم توصیه می‌کند که از مصرف شیر پرچرب حذر کنند، بسیاری از شهروندان معتقدند که شیر باید چرب باشد و شیری که چربی ندارد از شیر خشک تولید شده اصلاً شیر نیست.
رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو در این مورد به فارس گفته است: توصیه ما این است که مردم از محصولات کم چرب لبنی استفاده کنند چرا که چربی موجود در این محصولات برای بدن مضر است.
محصولات لبنی باز بهداشتی نیست
رشیدیان معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در مورد نظارت بر فروشگاه‌های محصولات لبنی گفت: ما نظارت دقیقی بر فعالیت آنها داریم، گرچه مجوز فعالیت آنها را ما صادر نمی‌کنیم، اما بر محصولات آنها نظارت دقیق داریم.
وی با بیان اینکه مصرف این محصولات توصیه نمی‌شود تأکید کرد: مراحل استریزه و پاستوریزه کردن محصولات لبنی باید با دقت انجام شود و از آنجایی که این مراحل در فروشگاه‌های لبنی صورت نمی‌گیرد، احتمال آلودگی این محصولات به انواع میکروب‌ها نیز وجود دارد.
در این میان عده‌ای معتقدند که شیرهای آلوده‌ای که کارخانه‌ها از خرید آن از دامپروری‌ها خودداری می‌کنند، به فروشگاه‌های لبنیاتی فروخته می‌شوند و این موضوع ممکن است که مشکلاتی برای شهروندان ایجاد کند.
رشیدیان این موضوع را نه تایید کرد و نه تکذیب و تنها بر نظارت بارزسان بهداشت بر لبنیات فروشی‌ها تاکید کرد.
اما مدیر یکی از فوشگاه‌های لبنی با رد این موضوع گفت: ما محصولات خود را از دامپروری‌های مجاز و استاندارد خریداری می کنیم و حتی محصولاتی مانند شیر گوسفند که احتمال آلودگی آن زیاد است را به مشتریان نمی‌فروشیم.
وی تاکید کرد: شیر خریداری شده هیچ مشکلی ندارد چرا که از دامپروری‌های مجاز و مطمئن خریداری می‌شود.
ماست‌هایی که به جای ترشیدن، کپک می‌زنند/ خرید مسئولان بیمارستان از فروشگاه‌های لبنی
یکی از شهروندان مشتری پروپاقرص فروشگاه‌های لبنی و محصول ماست آنها است.
وی در مورد اینکه چرا به جای محصولات کارخانه‌ای از محصولات فروشگاه‌های لبنی استفاده می‌کند می‌گوید: «شما ماست کارخانه‌ای را 5 روز در یخچال نگهداری کنید به جای ترش شدن کپک های رنگ و وارنگ می‌زند اما ماست اینجا هم دیر ترش می‌شود و هم کپک نمی‌زد و آب نمی‌اندازد».
بسیاری از افرادی که به خرید ماست از لبنیات فروشی‌ها می‌پردازند کپک زدن ماست‌های کارخانه‌ای را دلیلی بر استفاده آنها از شیرخشک می‌دانند و می‌گویند: «ماست نباید کپک بزند».
یکی از مشتریان فروشگاه لبنی مدعی است که در بیمارستان ... مشغول به کار است و تمام پزشکان و مسئولان بیمارستان هم از فروشگاه‌های لبنی خرید می‌کنند.
وی در این زمینه می گوید: «من در بیمارستان ... کار می کنم و تمام پزشکان آنها خودشان از فروشگاه‌های لبنی خرید می کنند، چطور می شود که آنها محصولات کارخانه‌ای نمی‌خرند؟ خب معلوم است می دانند که این محصولات مشکل دارند.
پالم و رونق بازار فروشگاه‌های لبنی
وقتی وزیر بهداشت از وجود پالم در شیر و ماست سخن می‌گفت هرگز فکر نمی‌کرد که این حرف او در وهله اول به کاهش سرانه مصرف لبنیات در کشور منجر شود و در وهله دوم به کسب و کار فروشگاه‌های لبنی رونق ببخشد.
همسایه‌های فروشگاه‌های لبنی تاکید می‌کنند، از زمانی که قضیه پالم مطرح شده است، فروش این فروشگاه‌ها چند برابر شده و هیچگاه از مشتری خالی نمی شوند.
این کسب و کار آن قدر رونق گرفته که تعدادی از این فروشگاه‌ها به تاسیس شعبه‌های دیگری در نقاط مختلف تهران اقدام کرده‌اند و برای خود دبدبه و کبکبه‌ای به راه انداخته اند.
گرچه در توضیحات تکمیلی که دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو داد، بر عدم استفاده از پالم در شیر تاکید شده بود اما با این وجود مردم اطمینان خود را به محصولات کارخانه‌ای از دست داده‌اند.
شیر پالم ندارد/ مردم به محصولات لبنی اعتماد کنند
رئیس سازمان غذا و دارو در گفت‌وگوی تفصیلی با فارس گفته است: قبول داریم اطلاع‌رسانی ما درباره روغن پالم به مردم می‌توانست بهتر باشد به خاطر همین هم وزیر بهداشت به ما تذکر داد.
وی با بیان اینکه در شیر موردی از تخلف نداشتیم گفت: منظور لبنیات پرچرب بوده است و از چند صد شرکت لبنی که در کشور فعال هستند تنها تعدادی آن هم نه در تمامی استانها تخلف کرده‌اند.
دیناروند افزود: در ارزیابی اولیه 41 محصول بودند که شناسایی کرده بودیم. همان موقع هم جلوی ورودشان به بازار گرفته شد. در ارزیابی های تکمیلی هر کدام تأیید شد، کارهای قضایی آن هم پیگیری شد،تعلیق پروانه صورت گرفت. واقعاً این کارها انجام شده است.
بر اساس گفته‌های مسئولان بهداشت کشور مشخص است که مردم می توانند باردیگر به محصولات لبنی کارخانه‌ای اعتماد کنند و در استفاده از محصولات لبنی باز دقت کنند چرا که احتمال آلوده بودن این محصولات به میکروب وجود دارد.
تب مالت مهمترین بیماری ناشی از آلودگی شیر
بیماری تب مالت یا بروسلوز به عنوان یکی از مهمترین بیماریهای مشترک انسان و دام محسوب می‌شود.
باکتری بروسلا که ایجاد کننده بیماری است، طیف وسیعی از پستانداران اهلی و وحشی را مبتلا می‌سازد.
تب مالت از گاو، گوسفند یا بز آلوده به انسان منتقل می‌شود اما احتمال انتقال آن از انسان به انسان وجود ندارد.
تب مالت روی اعضای خون‌ساز بدن مانند مغز استخوان، گره‌های لنفاوی، کبد و طحال تاثیر می‌گذارد.
این بیماری در دو نوع حاد و مزمن دیده می‌شود. دوره نهفتگی این بیماری می‌تواند 5 تا 60 روز باشد و سپس خود را نشان دهد.
مصرف شیر، محصولات لبنی (کره، پنیر) یا محصولات گوشتی حیوانات آلوده موجب سرایت بیماری به انسان می‌شود.
برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری توصیه می‌شود که از مصرف شیر غیرپاستوریزه، پنیر و سایر لبنیات و گوشت‌های تایید نشده پرهیز شود.
بنابر این افرادی که تمایل به خرید محصولات لبنی دارند، باید مراقبت‌های لازم برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری را انجام دهند.
صبحانه