یکی از دغدغه های همیشگی کارگران موضوع تامین معیشت و چگونگی حفظ و افزایش قدرت خرید خانوار است که متاسفانه به دلیل رشد نامناسب دستمزدها در ده های اخیر، امروز کارگران می گویند قدرت خریدشان 72 درصد کاهش یافته است.
کارگران معتقدند حقوق و مزایای دریافتی کفاف هزینه های زندگی را نمی دهد و از اینرو آنها مجبور می شوند برخی نیازهای خود را حذف کنند و یا به صورت ناقص برنامه های زندگی خود را اجرا کنند؛ همچنین آنها می گویند به دلیل کسری شدید درآمدی ناچارا برخی نیازهای زندگی خود مانند تفریحات و سفرها را حذف و یا به حداقل ممکن رسانده اند و تنها به فکر تامین نیازهای اصلی زندگی مانند خوراک، پوشاک، مسکن، درمان و مواردی از این دست هستند.
به تازگی برخی اقتصاددانان و کارشناسان اقتصادی کشور نیاز ماهیانه یک خانوار 4 نفره را 2 میلیون و 500 هزارتومان اعلام کرده اند و معتقدند هرگونه دریافتی کمتر از این میزان به معنی برخوردن با مسائل و مشکلات تامین معیشت خواهد بود.
نتایج بررسی وضعیت معیشت خانوار
مطالعات و بررسی های میدانی نمایندگان کارگران نیز نشان می دهد که مبالغ مورد نیاز خانوار در خوشبینانه ترین حالت و با حذف برخی موارد غیرضروری در ماه نمی تواند کمتر از 2 میلیون و 200 هزارتومان تا 2 میلیون و 700 هزارتومان باشد.
در عین حال، برخی گروه های کارگری ارقامی را ارائه کرده اند که این نیاز ماهیانه را بیشتر از 3 میلیون تومان نشان می دهد. آخرین گزارش مرکز آمار ایران به عنوان مرجع رسمی اعلام آمار کشور نیز حاکی از افزایش نیاز ماهیانه یک خانوار شهری به یک میلیون و 822 هزارتومان است.
اهمیت ارقام اعلام شده درباره زندگی کارگران در این است که بدانیم بخش قابل توجهی از کارگران در حال حاضر تنها حداقل دستمزد 609 هزارتومانی را در هر ماه دریافت می کنند که به گفته وزیر کار این دریافتی در حالت متوسط برای بیشتر آنها تنها یک میلیون تومان است.
بنابراین ارقام به خوبی نشان دهنده فاصله شدید بین نیازهای واقعی خانوار و درآمدهای فعلی است. حل نشدن و باقی ماندن مسائل معیشتی برای کارگران باعث شده که ایران در ردیف کشورهای با حقوق و دستمزد پایین قرار بگیرد تا جایی که طبق اعلام سازمان جهانی کار، دستمزد پرداختی در برخی کشورها تا چند برابر ارقام فعلی پرداخت شده در ایران است.
نمایندگان کارگران اعلام کرده اند بررسی های جدید آنها از وضعیت تامین معیشت خانوار در فاصله سال های 83 تا پایان 92 بر اساس گزارش رسمی بانک مرکزی نشان می دهد که با وجود افزایش 4.5 برابری حداقل مزد در فاصله این سال ها، اما هزینه معیشت خانوار همواره از درآمدها جلوتر بوده و این شکاف در سال های اخیر بیشتر نیز شده است.
در یک مرحله، اجرای عجولانه فاز اول هدفمندی یارانه ها باعث وارد آمدن آسیب های جدی معیشتی به خانوارهای کم درآمد کشور از جمله کارگران شد؛ آسیب هایی که تا به امروز باقی مانده، بیشتر شده و هنوز جبران نشده است.
کارگران بر این مسئله تاکید دارند که در شرایط فعلی که قدرت خرید آنها افت زیادی داشته و حقوق و دستمزد فعلی حداکثر کفاف تامین هزینه های 10 روز اول ماه را می دهد، دولت باید با برنامه های حمایتی و غذایی از معیشت آنها حمایت کند.
آمارها نشان می دهند که خانوارهای ایرانی برای جبران بخشی از کسری درآمدی خود، جلوگیری از افت قدرت خرید و مقابله با افزایش قیمت ها در فاصله سال های 83 تا پایان 92، بخش قابل توجهی از نیازهای غذایی خود را کاهش داده اند.
افت قدرت خرید خانوارهای کم درآمد
میزان مصرف ماهیانه برنج خانوار از 180 کیلوگرم سالیانه در سال 83 به 119 کیلوگرم در سال 92 کاهش یافته است که به اعتقاد نمایندگان کارگران، این کاهش مصرف نه به دلیل جایگزین شدن اقلام غذایی دیگر به جای برنج؛ بلکه به دلیل افزایش قیمت، افت قدرت خرید و همچنین کسری درآمدی و در نتیجه تصمیم به کاهش مصرف اتفاق افتاده است.
همچنین آمارها نشان می دهد که میزان مصرف نان نیز از 506 کیلوگرم در سال 83 به 350 کیلوگرم در سال 92 کاهش یافته و در این بخش مصرف گوشت دام نیز از 60 کیلوگرم به 40 کیلوگرم افت کرده است.
از سویی میزان مصرف ماهی خانوار نیز از 20 کیلوگرم به 13 کیلوگرم رسیده و مصرف شیر خانوار نیز از 211 کیلوگرم به 138 کیلوگرم افت کرده است. مصرف ماست از 95 کیلوگرم به 82 کیلوگرم و مصرف تخم مرغ نیز از 40 به 36 کیلوگرم افت نشان می دهد.
نکته دیگر حائز اهمیت در گزارش بانک مرکزی از افت میزان مصرف اقلام خوراکی خانوار در طول 10 سال مورد بررسی، کاهش ادامه دار میزان مصرف برنج، نان، تخم مرغ، شیر، گوشت، ماهی و سایر اقلام به صورت سال به سال است. به عبارتی با گذشت هر سال، آمارها نشان می دهد که میزان مصرف خانوار در حال کاهش است و این مسئله می تواند حتی سلامت جامعه را نیز تهدید کند که البته این مسئله در مورد خانوارهای کم درآمد نمود بیشتری دارد.
جدول افت اقلام مصرفی خانوار در فاصله سال های 83 تا 92
(گزارش بانک مرکزی)
