بروز بیماری در استخرهای پرورش ماهی قزل آلا به خاطر واردات بی‌رویه ماهی

بروز بیماری VHS در بین ماهیان سردآبی قزل‌‌‌آلا از اوایل سال 92 موجب خسارت به پرورش دهندگان این ماهی شده، طوری که در برخی از استان‌های پروش‌دهنده از جمله اصفهان، چهار محال و بختیاری، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد مزارع پرورش ماهی تعطیل و صاحبان آن به لحاظ مالی متحمل خسارت شده‌اند.

بروز بیماری ویروسی VHS که هیچ گونه ضرری برای انسان ندارد، ظاهرا از واردات تخم چشم‌زده آلوده به کشور نشأت گرفته و صنعت پرورش ماهیان سردآبی را که رو به گسترش بود، با مشکل مواجه کرده و برخی تولید‌کنندگان ماهی قزل‌آلا را به خاک سیاه نشانده است.

در حالی که مسئولان سازمان دامپزشکی از بروز این بیماری در سال‌های 83 خبر می‌دهند، پرورش‌دهندگان در آن سال‌ها بروز این بیماری را تأیید نمی‌کنند و معتقدند بروز بیماری به صورت ناشناخته از ابتدای سال 92 رواج پیدا کرد و سازمان دامپزشکی پس از گذشت 10 ماه در حالی که خسارات زیادی را به تولید‌کنندگان وارد کرد، موفق به شناسایی ویروس مذکور شد.

مهدی خلج رئیس سازمان دامپزشکی کشور بروز این بیماری را در 5 استان کشور و  سال 83 عنوان می‌کند و معتقد است، افزایش تعداد و تراکم واحدهای آبزی‌پروری و وجود برخی مراکز پرورش و واحدهای غیر مجاز حد واسط و کاهش منابع آبی از عوامل گسترش این بیماری است.

وی همچنین معتقد است که هیچ موردی از بیماری VHS در محموله‌های مجاز وارد شده تخم ماهی چشم زده به کشور گزارش نشده است.

اما ارسلان قاسمی مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی، تکثیر، پرورش و صادرات آبزیان نظر دیگری دارد و معتقد است، اصلاح نژاد و نیاز داخلی به ماهی قزل‌آلا باعث شد، تا بخشی از تخم چشم‌زده از طریق واردات تأمین شود و به همین دلیل واردات در اندازه تجاری آغاز شد.

وی با بیان اینکه حدود 4 نفر برای واردات تخم چشم‌زده پیش قدم شدند، گفت: با حمایت‌هایی که شیلات از این افراد و گروه‌های خاص کرد و غفلت سازمان دامپزشکی از وظیفه نظارتی خود در مورد واردات این محصول، دو سال پیش تخم چشم‌زده آلوده به کشور وارد شد.

غلامرضا توکلی مسئول دامپزشکی استان اصفهان نیز در گفت‌وگو با فارس درباره میزان شیوع ویروس VHS، گفت: درگیری در سطح استان با ویروس مذکور زیاد نیست و تقریبا بیماری کنترل شده است.

وی با بیان اینکه خشکسالی از عوامل تأثیرگذار بر بروز بیماری بوده است، افزود: احتمال دارد، ورود این ویروس از طریق واردات باشد.

مسئول دامپزشکی استان اصفهان با بیان اینکه این بیماری برای انسان ضرری ندارد، گفت: وقتی چند آبزی‌پرور برای استخرهایشان از یک آب برای پرورش ماهی استفاده می‌کنند، در صورت بروز بیماری در یک مزرعه، بیماری به مزارع دیگر هم منتقل می‌شود.

وی اظهار داشت: فواصل استخرهای پرورش ماهی در اصفهان دارای حد فاصل قانونی و فاصله مجاز است.

مهدی احمدی پرورش دهنده قزل‌آلا در استان اصفهان در گفت‌‌وگو با فارس در مورد زمان بروز ویروس VHS در بین ماهیان قزل‌آلا و دلایل آن شیوع آن گفت: این مشکل از حدود دو سال پیش در بین مزارع پرورش ماهی ایجاد شد و دلیل آن هم عدم نظارت بر واردات تخم چشم‌زده از سوی سازمان دامپزشکی است.

وی با بیان اینکه در دو سال اخیر متحمل 3 میلیارد تومان خسارت شده است، افزود: عدم کنترل بر واردات تخم چشم‌زده از عوامل اصلی شیوع این بیماری در بین ماهیان سردآبی بوده است.

احمدی در پاسخ به این سؤال که آیا در سال 83 مزارع پرورش ماهی قزل‌آلا با این بیماری درگیر بودند، گفت: خیر در آن سال‌ها این مشکل وجود نداشت بلکه این مشکل از ابتدای سال 92 بروز کرد که متاسفانه مسئولان دامپزشکی این ویروس را شناسایی نکردند و در نتیجه پس از صرف هزینه‌های فراوان برای خرید دارو بالاخره در اواخر سال 92 ویروس شناسایی شد.

این پرورش دهنده ماهی قزل‌‌آلا با بیان اینکه مزرعه‌اش تعطیل است، گفت: مدتی مزرعه را خشک کردم و به ضدعفونی آن پرداختم اما با آغاز دوره جدید پرورش ماهی باز هم ویروس در مزرعه شیوع پیدا کرد و به همین دلیل مزرعه را تعطیل کرده‌ام.

وی با بیان اینکه ماهی در وزن زیر 50 گرم تلفات نمی‌دهد، گفت: تعطیلی مزارع پرورش ماهی موجب بروز مشکلاتی برای خانوارهایی که از طریق پرورش ماهی قزل‌‌آلا امرار معاش می‌کردند، به وجود آورده است.

احمدی بیان داشت: استان اصفهان رده سوم یا چهارم را در تولید ماهی قزل‌آلا دارد در حالی که تعداد زیادی از مزارع پرورش ماهیان سردآبی در این استان تعطیل شده و عده‌ای برای پرداخت بدهی خود مجبور به فروش خانه و وسیله نقلیه خود شده‌اند.

وی با بیان اینکه بیمه هیچ‌گونه حمایتی از آبزی‌پروران نمی‌کند، گفت: غرامت پرداختی از سوی بیمه بسیار ناچیز است و حتی در برخی موارد مبلغ اندکی را به صورت اقساطی که تولید‌کننده پرداخت می‌کنند که هیچ دردی را دوا نمی‌کند.

این پرورش دهنده ماهی سردآبی با انتقاد از کیفیت غذای ماهی گفت: غذای ماهیان بدون نظارت و بسیار بی‌کیفیت تولید می‌شود.

* خسارت میلیاردی به پرورش دهندگان صنعت ماهیان سردآبی

حمدی با اشاره به خسارات میلیاردی به پرورش دهندگان ماهی قزل‌آلا گفت: دولت حدود 10 میلیارد تومان بودجه برای آسیب‌دیدگان پرورش ماهی قزل‌آلا ناشی از ویروس VHS در نظر گرفته که شنیده‌ها حاکی است از آن مبلغ هم چیزی به تولید‌کنندگان پرداخت نمی‌شود و هزینه مذکور قرار است صرف مبارزه با این بیماری شود.

قدیر نبی‌زاده پرورش دهنده دیگر ماهی قزل‌‌آلا در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی فارس در چهار محال و بختیاری درباره وضعیت مزرعه‌اش بعد از بروز ویروس VHS و چگونگی بروز این ویروس، گفت: عدم رعایت قوانین وارداتی و واردات بدون نظارت تخم چشم‌زده باعث بروز و شیوع این بیماری در بین ماهیان سردآبی شد.

وی افزود: همچنین صدور مجوز‌های متعدد و بی‌ضابطه بدون توجه به رعایت فواصل قانونی بین استخرهای پرورش ماهی و عدم وجود غذای با کیفیت و مطلوب از عوامل دیگر مؤثر بر شیوع ویروس VHS در بین ماهیان سردآبی بوده است.

نبی‌زاده با بیان اینکه استخر پرورش ماهی‌اش خشک و با متحمل شدن خسارت حدود 400 میلیون تومانی در حال نابودی است، گفت: عدم رعایت فاصله برای دادن مجوز به استخرهای پرورش ماهی، آب‌هایی را که در آن ماهی قزل‌آلا پرورش داده می‌شود را به گندآب تبدیل کرده و این موضوع بر شیوع بیشتر ویروس تأثیرگذار بود‌ه است.

این پرورش دهنده ماهی با بیان اینکه درآمدش طی سال‌های متمادی از پرورش ماهی را در عرض دو سال از دست داده است، تصریح کرد: براثر خسارت توان پرداخت بدهی و وام‌هایش را ندارد، در حالی که هیچ ارگانی هم به آنها کمک نمی‌کند.

صفی‌الله جمشیدی پرورش دهنده دیگر ماهی قزل‌آلا در کهگیلویه و بویر‌احمد در گفت‌وگو با  فارس در مورد دلایل بروز ویرو VHS در بین ماهیان سردآبی، گفت: واردات تخم چشم‌زده بدون کنترل باعث آلودگی مزارع پرورش ماهیان سردآبی شد.

وی با بیان اینکه واردات از کشورهای مختلفی مانند اسپانیا، فرانسه، دانمارک انجام می‌شود، افزود: این بیماری مختص اروپا بود و در ایران در این زمینه با مشکلی مواجه نبودیم.

این پرورش دهنده در پاسخ به این سؤال که آیا در سال 83 با این بیماری درگیر بوده‌اید، گفت: بیماری از خرداد ماه 92 در بین ماهیان قزل‌آلا شیوع پیدا کرد و با عدم شناسایی به موقع این بیماری توسط دامپزشکی خسارات زیادی به تولید‌کنندگان وارد شد.

وی با بیان اینکه حدود 30 میلیون تومان صرف خرید دارو برای مبارزه با این ویروس کرده است، گفت: این در حالی است که این بیماری درمانی ندارد و صرف هزینه برای خرید دارو کاملا بی‌نتیجه است.

جمشیدی اظهار داشت: دی ماه 92 ویروس VHS توسط سازمان دامپزشکی شناسایی شد و تا آن زمان من و بسیاری از پرورش‌دهندگان متحمل خسارات هنگفتی شدیم.

وی با بیان اینکه بیش از 400 میلیون تومان خسارت دیده است، گفت: علیرغم اینکه  تمام زندگی‌ام را فروخته‌ام اما توان پرداخت بدهی‌ خود را ندارم.

این تولید‌کننده اظهار داشت: قرار بود از سوی دولت غرامتی هر چند ناچیز به تولید‌کنندگان خسارت دیده پرداخت شود که ظاهرا آن هم منتفی شده است.

جمشیدی به ناکارآمد بودن بیمه اشاره کرد و گفت: استخر پرورش ماهی من بیمه نبود، ولی اگر بیمه بود، خسارتی غرامتی پرداخت نمی‌کردند.

وی افزود: بسیاری از مزارع در سطح استان کهگیلویه و بویراحمد تعطیل شده‌اند و بخشی از اقتصاد این استان که به واسطه تولید ماهی قزل‌آلا رونق گرفته بود، فلج شده است.

این پرورش دهنده ماهی قزل آلا بیان داشت: از مهر سال 92 با تعطیل شدن مزارع پرورش ماهی بسیاری از افراد بیکار شده‌اند و خسارات سنگین و غیر قابل جبرانی به پرورش دهندگان وارد شده است.

علی احمدی پرورش دهنده دیگری در اصفهان درباره ویروس VHS، گفت: مقصر آلودگی مزارع پرورش ماهی  سازمان دامپزشکی است چرا که آنها بدون کنترل و نظارت اجازه واردات تخم‌چشم‌زده آلوده به کشور را داده‌اند.

وی با بیان اینکه بیشترین مصرفش از تخم چشم‌زده فرانسوی بوده است، گفت: خود سازمان دامپزشکی به ورود تخم چشم‌زده از مبادی غیرقانونی اذعان دارد.

احمدی با بیان اینکه مزرعه پرورش ماهی‌اش در اصفهان است، گفت: علیرغم اینکه باید مزارع پرورش ماهی باید دارای فواصل 3 تا 5 کیلومتری با یکدیگر باشند اما این موضوع رعایت نمی‌شود و شاهد تبدیل گاوداری‌های متروکه در چهار محال و بختیاری به مزارع پرورش ماهی قزل‌آلا بوده است.  

وی افزود: عدم رعایت فاصله بین مزارع پرورش ماهی موجب گسترش ویروس و بیماری‌ها می‌شود، چرا که فضول ته نشین شده در استخرها به استخرهای جانبی منتقل می‌شوند و در نتیجه تمامی استخرها را درگیر بیماری می‌کند.

احمدی با بیان اینکه ویروس VHS برای انسان خطری ایجاد نمی‌کند، گفت: این ویروس در سرما فعال می‌شود و در دمای بالاتر از 20 درجه نابود می‌شود، بنابراین حتی اگر ماهی خام آلوده به ویروس VHS توسط انسان مصرف شود مشکلی ایجاد نمی‌کند.

وی با بیان اینکه دمای بدن انسان 37 درجه است در حالی که این ویروس در دمای 20 درجه نابود می‌شود، گفت: از آنجا که ماهی معمولا به صورت پخته یا سرخ‌شده مصرف می‌شود، قبل از خورده شدن ماهی توسط انسان ویروس آن از بین می‌رود.

احمدی بیان داشت: احتمال بروز ویروس از طریق واردات تخم ‌چشم زده وجود دارد، ضمن اینکه عدم وجود غذای ماهی با کیفیت هم موجب ضعیف شدن ماهی‌‌ها و در نتیجه تأثیر بیشتر ویروس بر ماهیان شده است.

وی افزود: کارخانه تولید غذای ماهی غذای با کیفیت تولید نمی‌کنند و عدم برخورداری ماهی‌ها از غذای با کیفیت موجب ضعف بدن ماهی و در نتیجه تأثیر بیشتر ویروس بر ماهی و تلف شدن آن می‌شود.

این تولید‌کننده با بیان اینکه در دو سال گذشته بیش از 600 میلیون تومان ضرر کرده است، اظهار داشت: صندوق‌های بیمه‌ غرامت ناچیزی حدود 28 میلیون تومان به وی بابت خسارت پرداخت کرده‌اند که آن هم به دلیل اقساط معوق بانکی در بانک بلوکه شده است.

وی با بیان اینکه قبل از سال 92 با چنین ویروسی در بین ماهیان سردآبی مواجه نشده بود، گفت: بروز این بیماری از ابتدای سال 92 بوده و با ظهور آن خسارات زیادی به دست‌اندرکاران این صنعت وارد شده است.

براساس این گزارش: بروز ویروس VHS در برخی از استان‌های پرورش ماهی قزل‌آلا اگر به صورت جدی مورد مبارزه قرار نگیرد، می‌‌تواند این صنعت را که اقتصاد بسیاری از خانواده‌ها به آن وابسته است را با مخاطرات جدی و حتی نابودی مواجه کند.