صنعت چای سال هاست که با مشکلات زیادی درگیر است. مشخص نبودن خریدار برگ سبز، مشکلات کارخانه داران، حضور چای سنواتی در بازار، عدم رسیدگی به باغات و افت کیفیت بخش اعظم چای تولیدی باعث شده تا سرنوشت چای همانند رنگش سیاه شود.
در چنین شرایطی عدم پرداخت به موقع وجه برگ سبز به چایکاران که میزانش در مقایسه با دیگر محصولات کشاورزی بسیار اندک است، باعث شده تا بسیاری از کشاورزان در سالهای گذشته چای کاری را شغل مناسبی برای معیشت خود ندانسته و باغشان را تغییر کابری بدهند.
اما از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم، مسئولان از احیای صنعت چای سخن گفتند و به واسطه حضور محمدعلی نجفی در سمت استاندار گیلان، که خود روزگاری رئیس سازمان چای کشور بوده و از مشکلات این بخش اطلاعات کافی دارد، این امید در دل چایکاران زنده شد که بتوانند حرکتی نو را در این عرصه شاهد باشند.
از سوی دیگر حضور محمدباقر نوبخت در سطح عالی کشور امید دیگری را نیز برای چایکاران روشن کرده تا بتوانند از حضور وی در بخش تامین اعتبار برای برنامه‌های موجود در صنعت چای استفاده کنند.
در سال گذشته هرچند چایکاران به دلیل خشکسالی و کاهش بارندگی‌ها نتوانستند در فصل تابستان به برداشت برگ سبز بپردازند اما بهای برگ سبز تحویلی خود در بهار را به موقع دریافت کرده و با توجه به اینکه بسیاری از کار‌شناسان کشاورزی به زراعی را نیاز اصلی باغات چای می‌دانستند، وزیر کشاورزی نیز از اعطای تسهیلات به زراعی برای جوان سازی باغات خبر داد تا امید چایکاران به تحول در این صنعت درآمدزا از طریق برنامه های جدید دولت، رنگ و بوی واقعیت به خود بگیرد.
هرچند عملیات به زراعی را باید از اواخر آبان ماه شروع کرد اما به دلیل پاره ای از مشکلات که عمده ترین آنها کمبود نقدینگی دولت بود، چایکاران نتوانستند تسهیلات به زراعی را در زمان مشخص دریافت کرده و پرداخت وام تا هفته آخر اسفند به تعویق افتاد. بخشی از این اعتبار که از ۶۰ میلیارد تومان مصوب به ۲۰ میلیارد تومان کاهش پیدا کرده بود، در چند مرحله به کشاورزان پرداخت شد و همچنان پرداخت آن به چایکاران ادامه دارد. البته با تشکیل صندوق توسعه چایکاران این نوید به کشاورزان داده شده که در سال آینده چایکاران بتوانند در زمان مشخص از تسهیلات بهزراعی بهره مند شوند.
چایکاران به امید روزهای بهتر
با این وجود افزایش قیمت برگ سبز درجه یک به دو هزار و صد تومان و دریافت بخشی از پول به زراعی، کشاورزان را به فصل زراعی جدید و همچنین وعده های مسئولان در این فصل امیدوار‌تر کرده است.
رئیس سازمان چای کشور در گفتگو با مهرمی گوید: برگ سبز امسال با توجه به عملیات به زراعی و عدم یخ زدگی شدید و هوای بهاری مناسب با کیفیت است و کارخانه داران نیز تا کنون چای خوبی تولید کرده و به فروش رسانده‌اند.
محمدولی روزبهان با بیان اینکه اعتماد چایکاران و ورودشان به باغ چای جای تشکر دارد می‌گوید: در ۵ هزار هکتار از باغات چای انواع هرس انجام گرفته است.
وی با اشاره به آسیب دیدگی باغات در سالهای گذشته بیان می‌کند: اگر هرس انجام نگیرد بوته‌ها بسیار ضعیف‌تر خواهند شد و اگرچه هرس کردن باعث کاهش میزان محصول امسال خواهد شد اما در کیفیت محصول بسیار تاثیرگذار است.
روزبهان هرس باغات چای را مساوی با احیا شدن باغات می داند و می افزاید: بدون شک هرس کردن باغات چای حداقل ۳۰ درصد بر ارتقای کیفیت محصول تاثیر خواهد گذاشت و در سال زراعی بعد می‌توانیم محصول کیفی تری داشته باشیم.
رئیس سازمان چای همچنین درباره تاخیر در پرداخت تسهیلات به زراعی به خبرنگار مهر توضیح می دهد: با وجود آنکه قرار بود پرداخت تسهیلات به زراعی در ماه آذر اتفاق بیافتد اما به دلیل مشکلات نقدینگی کشور این اعتبار در ۲۶ اسفند تامین و تخصیص پیدا کرد و سازمان چای نیز از ۲۷ اسفند سال گذشته اقدام به واریز این تسهیلات برای چایکاران کرده است.
وی با اشاره تشکیل صندوق توسعه چایکاران بیان می‌کند: امسال در موعد مشخص (ماه آذر) نسبت به پرداخت تسهیلات به زراعی اقدام خواهیم کرد و همچنین برای افزایش مکانیزاسیون در بخش چای، تسهیلاتی نیز برای آبیاری تحت فشار برای چایکاران در نظر گرفته شده است.
بعد از چند سالی که صنعت چای مورد بی مهری قرار گرفته بود، سرو سامان دادن به وضعیت موجود به طور حتم نیازمند زمان است و اگر چه در مرحله اول دولت در پرداخت به موقع تسهیلات با مشکل مواجه شد اما، بدون شک استمرار در این روند و مرور زمان مشکلات را برطرف خواهد کرد.
بازگشت چایکاران نیازمند زمان است
چایکار نمونه فومنی با اشاره به کاهش مساحت باغات گیلان به خبرنگار مهر می‌گوید: به دلیل مشکلاتی که در صنعت چای وجود داشته، میزان برگ سبز تولیدی چایکاران از ۳۰۰ هزار تن در دهه ۷۰ به ۴۰ هزار تن در سال گذشته رسیده است.
محمد حسین یاسینی ادامه می‌دهد: کاهش میزان تولید برگ سبز نیز منجر به کاهش چای خشک شده که این میزان از ۷۰ هزار تن به ۱۸ هزار تن رسیده است.
وی یکی از مشکلات چایکاران در هنگام تحویل برگ سبز را قانون مربوط به کسورات می‌داند و اعتقاد دارد: اگر چه در فصل بهار چایکاران مشکلی در تحویل برگ سبز چای ندارند اما به این مساله نگاه اصولی و استاندارد نمی‌شود.
این چایکار فومنی می‌گوید: حتی اگر برگ سبز رطوبت و چوب نداشته باشد ۱۰ درصد از میزان چای تحویلی کشاورز کسر می‌شود که این مساله در اندازه های بالا حجم زیادی از چای کشاورزان را کم می کند.
وی همچنین به وزن نیم کیلویی زنبیل‌هایی که چایکاران برگ سبز را درون آن به کارخانه تحویل می‌دهند اشاره می کند و می افزاید: در بسیاری از کارخانه‌ها برای هر زنبیل یک کیلو از چای کشاورزان کسر می‌شود که این بسیار ناعادلانه و غیر اصولی است.
یاسینی شرایط سال گذشته باغات را نامناسب می‌داند و ادامه می‌دهد: شرایط پارسال شوک بزرگی به بوته‌ها وارد کرد البته آن بوته‌هایی که جوانسازی شده بودند دچار مشکل نشدند.
وی همچنین مکانیزه شدن باغات را نیاز اصلی صنعت چای می‌داند و می‌گوید: باغاتی که مکانیزه و دارای آبیاری تحت فشار بودند آسیب کمتری دیدند که این امر لزوم مکانیزه شدن را بیش از پیش نمایان می کند.
این چایکار معتقد است برگشت چایکاران به باغ نیاز به زمان دارد و اگر کشاورزان بداند که از هر هکتار بین ۴ تا۵ میلیون درآمد خواهند داشت حتما دوباره وارد کار خواهند شد.
آمار بهزراعی واقعی نیست
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی کارخانه‌داران چای نیز درباره وضعیت صنعت چای در استان گیلان به خبرنگار مهر توضیح می دهد: متاسفانه خشکسالی‌های سال گذشته و همچنین کمبود نور خورشید در سال جدید، اثرات منفی بر روی بوته‌های چای گذاشته و کیفیت برگ سبز چای را پایین آورده است.
سعید رحمت‌سمیعی با اشاره به اینکه در فصل بهار مشکل برای دریافت برگ سبز از سوی کارخانه داران و تحویل از سوی چایکاران وجود ندارد، می گوید: ظرفیت پذیرش کارخانه‌ها روزانه ۳هزار تن برگ سبز است که در حال حاضر تنها روزی ۱۵۰۰ تن برگ سبز به کارخانه ها تحویل داده می شود و با توجه به خشکسالی پیش رو، این مقدار چندان افزایش پیدا نکرده و کارخانه داران در فصل تابستان با کاهش دریافت روبرو خواهند شد.
وی با انتقاد از دیرکرد پرداخت تسهیلات به زراعی به چایکاران می افزاید: به جای پرداخت یکجای تسهیلات بهتر بود تا این تسهیلات در چند مرحله به کشاورزان پرداخت می‌شد تا در مرحله اول برای هرس و بعد شخم و بقیه موارد مورد نیاز برنامه ریزی می‌شد.
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی کارخانه‌داران چای آمار به زراعی ۵ هزار هکتار را صادقانه نمی‌داند و می‌گوید: اگر این مقدار صحیح باشد باید در سال بعد تاثیر آن را ببینیم.
سمیعی که خود یکی از کارخانه داران چای درگیلان است اظهار می کند: کارخانه داران دغدغه زیادی برای احیای باغ‌های چای دارند چرا که اگر کشاورز چایکاری نکند می‌تواند زمین آن را بفروشد اما کارخانه بدون داشتن برگ سبز چای به عنوان مواد اولیه هیچ فایده‌ای براي کارخانه دار ندارد.
با این اوصاف چایکاران گیلانی امیدوارند تا سایه سیاه مشکلات از سر چای برداشته شود و بتوانند عطر خوش چای گیلان را دوباره به خانه‌ها برگردانند.
گزارش : مریم صابری