اگر قرار باشد محصولات غیرنفتی که از کشورمان به بازارهای جهانی راه می‌یابد را در یک جا جمع کنیم مطمئنا زعفران در آن خوش می‌درخشد.
زعفران یکی از محصولات استراتژیک و مهمترین محصول کشاورزی در ایران است که از نظر صادرات غیرنفتی نیز برای کشور اهمیت ویژه‌ای دارد.
طبق آمار ارائه شده از سوی گمرک، در سال گذشته میزان فروش عمده زعفران(بسته‌بندی بیش از 30 گرم) معادل با 0.1 هزار تن بوده که بر این اساس ایران در این مدت معادل با 84.1 میلیون دلار از طریق صادرات زعفران به دست آورده است.
درحال حاضر ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا است که رسیدن به جایگاه شایسته در زمینه صادرات این محصول نیازمند توجه ویژه مسئولین، حمایت از تولیدکنندگان، مدیریت بازار و رفع موانع صادرات است.
یکی از معضلات پیش روی این محصول، قاچاق آن به سایر کشورها و فروش زعفران با برندهای خارجی و به اسم کشورهای دیگر است.
تولید زعفران در ایران در سال 91 حدود 180 تا 200 تن برآورد شده که این مقدار در سال 92 مطابق آمار اعلام‌شده سازمان جهاد کشاورزی به 200 تا 250 تن رسیده است.
علیرغم افزایش 25 درصدی تولید زعفران در سال 92 نسبت به سال 91، صادرات زعفران حدود 15 درصد کاهش داشته است.
این موضوع بخوبی مشخص می‌کند که زعفران از کانال‌های غیر رسمی و بصورت قاچاق از کشور خارج شده است.
بخش قابل توجهی از زعفران ایران به افغانستان قاچاق می‌شود، افغانستان به دلیل اینکه خود تولیدکننده زعفران است، زعفران ایرانی را خریداری و با عنوان زعفران افغانی صادر می‌کند.
سابقه این معضل به سال‌ها پیش برمی‌گردد که شاید یکی از علل آن سیاست‌های نادرست و نابسامانی بازار باشد، زعفران با افت چشمگیر قیمت مواجه شد و کشاورزانی که درصدد جاگزینی زمین‌های زیر کشت زعفران با محصولات دیگری بودند، ناگزیر به فروش پیازهای زعفران شدند که میزان زیادی از این پیازها به افغانستان قاچاق و در آنجا کشت شد.
به عنوان مثال میزان قاچاق پیاز زعفران به افغانستان در سال 88 حدود 3 تن در روز برآورد شده است.
اما نکته مهم گمنامی زعفران ایرانی در بازارهای جهانی است، با این که بیش از 93 درصد زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود، اما به دلیل غفلت و فرصت‌طلبی سایر کشورهای رقیب، زعفران در دنیا بیشتر با نام کشورهایی مثل هند و افغانستان شناخته شده و زعفران ایرانی تقریبا ناشناخته مانده است.
** بی فروغ در بورس کالا
نکته بعدی که قابل تامل است کم فروغ بودن طلای سرخ ایرانی در بازار بورس کالاست، اگر قرار باشد کالایی جهانی شود ابتدا باید از زادگاهش رشد کند و بورس کالا مکانی است که کشف قیمت به دست مصرف کننده واقعی میرسد.
برخی از کارشناسان معتقدند، راحتی شرایط خریداری زعفران در بازار در کنار کاغذبازی خرید زعفران در بورس کالا موجب شده تا استقبال چندانی از عرضه طلای سرخ در بورس نشود.
دبیر شورای ملی زعفران نیز درخصوص دلایل ناموفق بودن عرضه زعفران در بورس کالا در صحبت‌هایش تصریح می‌کند: در بورس، خریدار بدون اینکه از قبل زعفران را دیده باشد باید آن را خریداری کند در چنین شرایطی مشخص است که عرضه طلای سرخ در بورس کالا ناموفق خواهد بود.
و البته در این میان از نقش دلالان هم نمی‌توان گذشت چرا که هر زمان این واسطه‌ها احساس خطر کنند، راه میانبری خواهند زد به دور کردن زعفران از تالار شیشه‌ای و کاملا محرز است که این دلالان برای کسب منافع بیشتر برای خود در پی آسیب زدن به تولیدکننده و تاجر هستند.
بر اساس این گزارش، همانطور که در ابتدا هم گفته شد از میان محصولات کشاورزی، زعفران از جمله ارزشمندترین محصولاتی است که با توجه به ویژگی‌های خاص خود، امکان گسترش تولید و صادرات آن وجود دارد، از کل محصولات غیرنفتی بخش کشاورزی، صادرات زعفران به علت ارزآوری آن از یک‌سو و ایجاد درآمد و اشتغال‌زایی روستاییان کشور از سوی دیگر لزوم توجه آن را دو چندان می‌کند.
در نتیجه بازاریابی بین المللی، تبلیغات، بسته بندی‌های مناسب و ممانعت از ورود دلالان و واسطه گران به عرصه تجارت طلای سرخ کمک می کند تا این محصول به بهترین شکل ممکن به بازار تجارت جهانی معرفی و عرضه شود.
باشگاه خبرنگاران