کاوه شجاعی
وقتی او از دهلی نو سوار هواپیما به مقصد نیویورک شد، همه چیز آرام به نظر میرسید. تنها ماجرایی که پیش آمده بود، پرسشی بود که درباره مواد تشکیلدهنده نودلهای دودقیقهای مگی مطرح شده بود و کارکنان شرکت داشتند به آن رسیدگی میکردند. نستله که بزرگترین شرکت غذا و نوشیدنی دنیاست، از سی سال پیش شروع به فروش محصولات مگی در هند کرد و حضور نستله در زندگی مردم شبهقاره هند چیزی اندازه حضور کوکاکولا در زندگی آمریکاییها بوده. در سال ۲۰۱۴ میلادی، مردم هند بیش از 400 هزار تن نودل فوری مگی (با طعمهای ادویهدار مختلف) را مصرف کردند. در آن سال، فروش مگی تقریباً یکچهارمِ درآمد ۱.۶ میلیارد دلاری نستله از هند بود و نام مگی به عنوان یکی از پنج برند مورد اعتماد هند مطرح شد.
اما پرسشی که درباره مواد تشکیلدهنده نودل دودقیقهای مطرح شده بود دقیقاً چه بود و چرا اینقدر بر سرنوشت نستله تاثیر گذاشت؟
ماجرا به گزارش رئیس سلامت مواد غذایی ایالت اوتارپرادش برمیگشت؛ ایالتی که با ۲۰۵ میلیون جمعیت، پرجمعیتترین ایالت هند است. او ادعا کرده بود در یک بسته نودل فوری مگی که مورد آزمایش قرار گرفته، سرب به میزان هفت برابر مجاز یافت شده است. نستله بلافاصله آزمایشهای خودش را انجام و پاسخ داده بود که نودلها مشکلی ندارد و از لحاظ غذایی بیخطر و ایمن به شمار میآیند. کاجوریا انتظار داشت که مقامات بهداشتی اوتارپرادش این پاسخ را پذیرفته باشند و موضوع حل و فصل شده باشد. اما تلفنی که او در نیمههای شب دریافت کرد حاکی از خبر بدی بود: یک روزنامه پرتیراژ که به زبان هندی منتشر میشد، هشداری درباره سلامت نودلهای مگی منتشر کرده بود و حتی در آن آمده بود که مقامات سلامت و استاندارد مواد غذایی هند باید جلوی فروش محصولات مگی را در هند بگیرند.
کاجوریا از راه دور سعی کرد برنامهای برای مقابله با این وضع تدوین کند: نستله بیانیه رسمی منتشر نمیکرد اما به سوالات رسانهها پاسخ میداد. در عین حال یک هیئت سهنفره هم به ایالت اوتارپرادش اعزام میشدند تا موضوع را بررسی کنند. آن شب ۱۱ می ۲۰۱۵ بود.
اما موضوع حل نشد و خیلی سریع به ابعاد بحرانی رسید. چند روز بعد روزنامه پرتیراژ انگلیسیزبان هند - تایمز آو ایندیا- گزارش مشابهی درباره احتمال ناسالمبودن مگی منتشر کرد و موضوع در تلویزیون و رادیو و شبکههای اجتماعی و بهخصوص توئیتر واکنشهای منفی زیادی به دنبال آورد. در روز پنجم ژوئن، یعنی کمتر از یک ماه بعد از آن تماس کذایی، مقامات غذایی دولت هند اعلام کردند تولید، فروش و توزیع مگی در هند تا اطلاع ثانوی ممنوع خواهد بود. علت هم «وجود مواد ناسالم و خطرناک برای مصرف انسان» در این محصولات اعلام شده بود. گفته میشد این نتیجه بعد از انجام آزمایش در سی آزمایشگاه دولتی هند به دست آمده است
مصرفکنندگان خشمگین هندی به شکلهای مختلف انزجار خود را از مگی نشان دادند. در بعضی شهرها تظاهرکنندگانی به خیابانها آمدند و بستههای نودل مگی و عکس هنرپیشههای هالیوودی را که برای مگی تبلیغ کرده بودند آتش زدند. یکی از شبکههای تلویزیونی هند، این ماجرا را مشابه حادثه معروف بوپال - نشت گاز و نیز مواد سمی به زمین در کارخانه کودسازی یونیون کرباید و مرگ ساکنان منطقه بر اثر آن- قلمداد کرد.
سرنگونی مگی در هند ضربه سنگینی به نستله زد. نستله ۲۷۷ میلیون دلار ضرر از بابت توقف فروش مگی متحمل شد و ۷۰ میلیون دلار هم از بابت جمعکردن محصولات مگی از فروشگاهها در نقاط مختلف هند ضرر کرد. ضرری که متوجه اعتبار برند مگی شد نیز حدود ۲۰۰ میلیون دلار تخمین زده شد. حالا یک سال از ماجرا میگذرد. نودلهای مگی دوباره به قفسه فروشگاهها در هند برگشتهاند اما آینده واقعی برند مگی به دو پرونده قضایی بستگی دارد که در نظام قضایی هند به کندی پیش میروند.
نستله در عین حال در تلاش است متوجه شود که واقعاً اصل ماجرا چه بوده است. دقیقاً همین جاست که باید بررسی کرد و دید یک غول هانی مواد غذایی مثل نستله که ۱۵۰ سال سابقه فعالیت دارد، چطور خود را در میانه یک بحران بزرگ یافت و اقدامات دفاعیاش هم فقط باعث بدتر شدن اوضاع شد؟
ماجرای نستله در هند زنگ خطر را برای بسیاری از شرکتهای فعال در هند نیز به صدا درآورد. بازار هند یکی از بزرگترین بازارهای دنیاست و هر برندی میخواهد در آن حاضر باشد. اما واقعیت این است که هند در گذشته هم درگیریهای عجیب و غریبی با برخی از برندها داشته است.
در سال ۱۹۷۷ میلادی کوکاکولا مجبور شد از هند برود چون تحت فشار قرار گرفته بود که یا فرمول مخفی نوشابه را ارائه بدهد و یا از فعالیت در هند چشم بپوشد. کوکاکولا رفت و چند دهه بعد به هند برگشت؛ اما آن موقع هم اتهاماتی مبنی بر اینکه موادی شبیه کود در نوشیدنی گازدارش پیدا شده مطرح شد و دوباره فعالیتش در هند ممنوع شد.
والمارت نیز در سال ۲۰۱۳ میلادی مجبور شد برنامههایش را برای آغاز به کار در هند کنار بگذارد چون دولت اعلام کرده بود والمارت باید 30 درصد از محصولاتش را از کسب و کارهای محلی کوچک در هند تامین کند و تنها در این صورت میتوانست در هند فعالیت کند. والمارت به این نتیجه رسید که با توجه به کمبود برخی امکانات اساسی در هند نمیتواند چنین چیزی را عملی کند. همین اواخر فیسبوک نیز در هند با ماجرای جالبی روبهرو شد. فیسبوک اعلام کرده بود برنامه دسترسی رایگان به اینترنت را در هند اجرا میکند و عده زیادی از هندیها هم برای آن ثبتنام کرده بودند اما دولت هند این کار را غیرقانونی اعلام کرد. به موضوع مگی برگردیم. جزئیات این ماجرا میتواند درسی برای مدیران روابط عمومی و فارغالتحصیلان مدیریت بازرگانی باشد.
مگی روی قفسه است
سانجای سینگ اولین کسی بود که نتیجه عجیبی از آزمایش محصولات مگی دریافت کرد. او بازرس مواد غذایی در یک منطقه مرکزی ایالت اوتارپرادش است و معمولاً در جریان فستیوالهای شلوغ هند، بر غذایی که در دکههای خیابانی فروخته میشود نظارت میکند. سینگ در ماه مارس ۲۰۱۴ به یک فروشگاه مواد غذایی اعزام شده بود تا محصولات مختلفی را برای آزمایش مواد غذایی بفرستد. او یکی از بستههای مگی را که مورد علاقه دختر کوچکش هم بود برداشت و روی آن خواند: «به این محصول اماسجی اضافه نشده است.» او نودل مگی را فوری برای آزمایش فرستاد و چند هفته بعد نتیجه آن را دریافت کرد. در یکی از صفحات گزارش چشم او به میزان اماسجی موجود در مگی خورد و متعجب شد چون این میزان با آنچه روی بسته نوشته شده بود منافات داشت. این منافات به این معنی بود که نستله باید ۳۰۰ هزار روپیه (۴۵۰۰ دلار) جریمه شود. اگر نستله همان موقع جریمه را پرداخته بود ماجرا تمام شده بود. اما نستله وجود اماسجی را انکار کرد. نتیجه این شد که نمونه جدیدی از مگی برای آزمایش - این بار به کلکته- فرستاده شد. تقریباً یک سال بعد در ماه آوریل ۲۰۱۵، سینگ در دفترش بود که گزارش نتیجه آزمایش مگی به دستش رسید. گزارش خیلی دیر آمده بود چون نامه در راه کلکته در پست گم شده بود و تا شمال هند در نزدیکی هیمالیا رفته بود و بعد دوباره برگشته بود و او ماهها بعد تازه در اوتارپرادش ریافتش میکرد. این گزارش جامعتر از گزارش اول بود، اماسجی در آن حاضر بود و هم نکتهای غیرعادی در آن دیده میشد: حجم بالاتر از مجاز سرب. سرب به میزان اندکی در هوا، آب و خاک موجود است و در مواد غذایی هم خودش را نشان میدهد اما این سطح از سرب هفت برابر اندازه مجاز مواد غذایی بود و میتوانست تاثیر نامساعدی روی مصرفکنندگان بگذارد.
سینگ دو روز بعد دوباره به فروشگاه مواد غذایی رفت تا یک بسته دیگر از نودل فوری مگی را بردارد اما بار قبلی نودلهای مگی تمام شده بود و چیزی از آن موجود نبود. همانجا ناگهان زمین هم شروع به لرزیدن کرد. وقتی زمینلرزه متوقف شد همه ایستادند و ماجرا را به شوخی برگزار کردند اما بعداً فهمیدند همین زلزله در کشور همسایه هند- نپال- جان هزاران نفر را گرفته است. ظاهراً ستاره اقبال نودل مگی هم از همان زمان و با همان سرعت لرزید و سقوط کرد.
نستله مودب است
مقر نستله در هند یک ساختمان پنجطبقه بزرگ در گورگائون است که از آنجا تا دهلی نو سیدقیقه راه است. نستله فعالیتش در هند را از سال ۱۹۱۲ شروع کرد و 7 هزار نیرو در هند دارد. در سال ۱۹۸۳ که نستله نودلهای مگی را در هند عرضه کرد، کسی در این کشور نودل نخورده بود. اما قیمت ارزان و طعمهای مختلف ادویهدار مگی بهتدریج در دل مردم هند جا باز کرد.
گزارش آزمایشگاه کلکته در روز اول می ۲۰۱۵ به این ساختمان رسید. همراه آن، یک نامه هشدارآمیز از سوی رئیس بازرسی غذایی ایالت اوتارپرادش ارسال شده بود. اما نستله به صورت مرتب هر کارخانه را از لحاظ مواد اولیه، آب مورد استفاده و بستهبندی بررسی میکرد و هر شش ماه یک بار هم طبق قوانین هند باید محصول تمامشده را مورد آزمایش مجدد قرار میداد تا جلوی هر آلودگی در محصولات غذایی گرفته شود. بنابراین وقتی مسئولان نستله این نامه را دریافت کردند مطمئن بودند که صحت ندارد. بررسی مجدد آنها هم چیزی خلاف این را نشان نداد. بنابراین مسئولان نستله هند، اسناد بررسیهای خود را برای مقامات غذایی اوتارپرادش فرستادند و خواهان آن شدند که موضوع مختومه تلقی شود. حالا که نستله هند به این تصمیم خود برمیگردد، مشخص میشود که این موضع دفاعی به ضرر نستله تمام شد. نستله آنقدر به اطلاعات خود درباره محصولاتش و نیز کیفیت آنها اعتماد داشت که نمیتوانست تصور کند احتمال بروز مشکلی در این زمینه وجود دارد. اما وقتی رسانههای هند وارد ماجرا شدند، نستله کم آورد.
هنوز رسانههای هند را نشناختهاید
بسیاری فکر ميکنند فقط رسانههای آمریکایی خیلی جنجال میآفرینند و هر موضوعی را بزرگ میکنند. اما ماجرای رسانهها در هند خیلی عظیمتر از این حرفهاست. هند ۴۰۰ شبکه خبری دارد و در این شبکهها گاهی هشت صاحبنظر همزمان در برنامهها حضور دارند. ماجرای مگی، خوراک ساعتها صحبت و بحث خشمگینانه در برنامهها بود.
نستله متوجه شد که به رغم پاسخش به مقامات غذایی اوتارپرادش، گزارش در مورد آلودگی نودلهای فوری مگی به سرب در برخی رسانههای محلی مورد توجه قرار گرفته است. فضای شبکههای اجتماعی هم ناگهان شروع به واکنش به این موضوع کرد و صفحه فیسبوک مگی هم پر از کامنتهای خشمگینانه مردم شد. ظرف یک هفته، همه خواهان ممنوعشدن فروش مگی در هند شده بودند. اما نستله تا چند روز بعد بیانیه نداد و وقتی هم که بیانیهاش را منتشر کرد، تنها در آن تاکید کرده بود که محصولات مگی کاملاً برای مصرفکنندگان بیخطر هستند و دلیلی برای جمعکردن آنها وجود ندارد.
چرا نستله واکنش شدیدتری نشان نداد؟ ظاهراً روش نستله این است که به صورت اصولی با مقامات مذاکره کند و مستقیماً با رسانهها وارد جدال نشود. از سوی دیگر، کارکنان نستله هنوز داشتند روی آزمایشهای بیشتر و جمعآوری شواهد بیشتر برای اثبات سلامت محصول کار میکردند.
از نظر کسی که از بیرون به قضیه نگاه میکرد، این طور به نظر میآمد که نستله در مقابل طوفان حملات رسانهای فلج شده و این باعث میشد نستله خطاکار به نظر برسد. حتی شایعات هم بالا گرفته بود و برخی رسانهها از احتمال وجود خردهشیشه در محصولات مگی حرف میزدند!
این وضعیت رسانهای، فشار زیادی روی یودویر سینگ مالک بازرس کل مواد غذایی هند وارد آورد. او نمیدانست با شرکت بزرگی مثل نستله باید چطور برخورد کند. او از مقامات غذایی ایالتهای مختلف هند خواست محصولات مگی را آزمایش کنند و نتیجه را برای او بفرستند.
از یک مسئله فنی تا بحران جدی
مقر اصلی شرکت نستله در شهری کوچک و آرام در نزدیکی دریاچه ژنو در سوئیس قرار دارد. نستله غیر از حوزه بازاریابی، دنبال جلب توجه رسانهها نیست و آن را روش قدیمی و مهم خودش قلمداد میکند. فلسفه آنها این است که وقتی کسب و کار خوبی بسازی، محصولاتت بازخورد مثبتی میگیرند. پائول بولک مدیرعامل نستله مرد بلژیکی ۶۱ سالهای است که به شش زبان مسلط است و از سال ۱۹۷۹ در نستله کار کرده است. او در سال ۲۰۰۸ مدیرعامل شد و همیشه میدانست ممکن است با جنجالهایی در مسیر کارش مواجه شود اما به این ضربالمثل هم اعتقاد داشت که «درخت بزرگتر، راحتتر جلوی باد میایستد.» وقتی او برای اولین بار از ماجرای مگی مطلع شد، موضوع را یک مسئله کاملاً فنی تلقی کرد. حتماً آزمایشهای انجامشده دولتی ایراد داشتهاند و علت تفاوت آنها با نتیجه آزمایشهای نستله باید معلوم شود. اما در ماه ژوئن، او تازه از سیل حملات رسانهای متوجه شد که اشتباه محاسباتی بزرگی کرده و حالا باید خودش وارد قضیه شود تا روحیه کارکنان نستله هند را بالا ببرد. او بلافاصله راهی هند شد.
۲۴ ساعت وحشتناک
وقتی بولک به هند رسید، متوجه شد که روسای نستله هند قرار است به دیدار بازرس کل مواد غذایی بروند. او هم تصمیم گرفت همراهشان برود و البته هندیها با این امر مخالف بودند و میگفتند مقام او برای این جلسه زیادی ارشد است. اما بولک گفت آمدنش به هند برای حل همین مسئله است و در جلسه شرکت کرد. فضای جلسه بهشدت متشنج بود. مسئولان نستله هند به سینگ مالک گفتند نتیجه آزمایش ایالتهای مختلف هند در مورد مگی را دریافت نکردهاند و بنابراین دلیلی ندارد که دولت اینطور به آنها حمله کند. در مقابل، سینگ مالک به آنها گفت در کار دولت خدشهای وارد نیست و وظیفه خود نستلهایها است که آزمایش ایالتهای مختلف را پیگیری کنند. بولک هرچه به این حرفها بیشتر گوش میکرد، بیشتر متوجه بد بودن اوضاع میشد.
بولک متوجه شد که نستله نه نظر مثبت مقامات غذایی هند را جلب کرده و نه رسانهها را. او به این نتیجه رسید که این اوضاع بهتر نخواهد شد مگر آنکه محصولات مگی را از فروشگاهها جمع کنند. همزمان، برخی ایالات هند از جمله اوتارکاند در شمال این کشور -که یکی از بزرگترین کارخانههای نستله را در خود جا داده- ممنوعیت فروش مگی را تصویب کردند.
اما جمعکردن مگی از بازار خیلی کار سختی بود. مگی باید از ۳.۵ میلیون مرکز فروش در سراسر هند جمع میشد. از سوی دیگر، هر ایالت هند قوانین مخصوص خودش را دارد که دردسر جدیدی ایجاد میکرد، بهخصوص با توجه به بازرسی همه کامیونها در مرز ایالتها. سیزده روز طول کشید تا همه محصولات مگی را جمع کردند. اما مقامات سلامت مواد غذایی هند از این تحول جدید هم راضی نبودند چون نستله در بیانیهای که در خصوص جمعآوری مگی داده بود، باز هم بر سلامت محصول تاکید کرده بود. به همین جهت، دولت تصمیم گرفت فروش مگی را در سراسر هند بهکل ممنوع کند.
همزمان، بولک در هتل اوبروی دهلی نو نشست مطبوعاتی داشت و بر سلامت محصولات مگی و تعهد نستله به هند و همکاری با مقامات هندی تاکید میکرد. اما سیل سوالات خبرنگاران مبتنی بر این بود که چرا نستله اینقدر دیر وارد عمل شده؟ وقتی او بر سلامت محصولات مگی تاکید میکند آیا دارد عملکرد مقامات سلامت غذایی هند را زیر سوال میبرد؟
تنها ۲۴ ساعت از زمان ورود بولک به هند گذشته بود و تمام این مدت به تنش گذشته بود. وقتی بولک از هند میرفت نمیدانست چه میشود ولی احساس میکرد ماجرا دارد به خیر و خوشی تمام میشود.
در دادگاه میبینیمتان
گام بعدی این بود که مسئله به شکل قضایی دنبال شود. مقامات دولتی هند به نستله پانزده روز وقت داده بودند ماجرا را حل کند و در غیر این صورت، مگی برای همیشه در هند ممنوع میشد. نستله میدانست درافتادن با بالاترین مقام سلامت غذایی هند ریسک بزرگی است. اما در گزارش او جملهای آمده بود که میتوانست برای نستله خیلی گران تمام شود. در این جمله آمده بود که محصولات مگی «برای مصرف انسان، ناسالم و خطرناک هستند». نستله میدانست این جمله میتواند به معنی شکایت میلیونها مصرفکننده مگی در هند باشد. شش روز بعد از این اخطار دولتی، نستله به دادگاه عالی بمبئی شکایت کرد. شکایت نستله از بازرسی کل سلامت غذایی هند این بود که مقامات دولتی تنها بر اساس آزمایشهای محدود از برخی ایالتها، محصولات مگی را ممنوع کردهاند در حالی که نستله فرصتی برای ارائه اسناد قانونی در دفاع از خود نداشته است. درمقابل، مقامات دولتی هند میگفتند جمعآوری محصولات مگی توسط نستله نشاندهنده آلودهبودن آنها بوده و اگر نستله ریگی به کفش نداشت، ۳۷ هزار تن مگی را از سراسر هند جمع نمیکرد. در این میان، سوالی که همه را گرفتار خود کرد این بود که بالاخره سرب غیرمجاز در محصولات مگی وجود دارد یا نه؟ چرا آزمایشهای ایالتی آن را تایید میکرد و آزمایشهای شرکت نستله آن را رد میکرد؟ آیا ممکن بود تجهیزات آزمایشگاهی باعث چنین تفاوت نتیجهای باشند؟ کارشناسان تغذیه در هند معتقد بودند حتماً ایرادی در محصولات مگی وجود داشته که ناشی از شرایط کارخانهای محلی - مثل آب یا تجهیزات قدیمی یا بیتوجهی کارکنان- بوده است.
استاد یوگا و نودل
اما ماجرای دیگری همزمان در رسانهها ظاهر شده بود: یک هفته بعد از ممنوعیت مگی در هند، تبلیغهایی در هند با تصویر بابا رامدو - استاد پنجاهساله یوگا- ظاهر شد که نودلهای شرکت خودش (پاتانجالی) را به جای نودل خارجی به مردم معرفی میکرد. او به ضدیت با شرکتهای بزرگ چندملیتی شهرت دارد و محصولات غذایی و نوشیدنی شرکتهای خارجی را «زهر تدریجی» میخواند. مقامات نستله نمیتوانستند همزمانی این دو ماجرا را تصادفی قلمداد کنند. بهخصوص با توجه به اینکه بابا رامدو در مصاحبهای گفته بود: «مگی باید عذرخواهی کند و دولت هم باید اقدام جدی کن و از آنها بخواهد که بساط خود را جمع کنند و از هند بروند.»
در این میان، تحول دیگری رخ داد: دادگاه عالی بمبئی به نستله اجازه داد تولید مگی برای صادرات به خارج از هند را از سر بگیرد. سنگاپور، کانادا، انگلیس و استرالیا که مشتری این مگیهای صادراتی بودند، آزمایشهای خود را روی آنها انجام دادند و سلامت آنها را تایید کردند. مگی کار صادرات خود را از سر گرفت. اما این موضوع هم به دردسر جدیدی بدل شد. عدهای در هند میگفتند البته که محصول صادراتی مشکلی ندارد؛ نستله فقط برای محصول هندی خود به مواد و تجهیزات کمکیفیت راضی میشود. آن محصولات صادراتی از اول هم آلوده نبودهاند.
این فقط یکی از تئوریهای توطئهای بود که مطرح شد. عده دیگری میگفتند اصلاً ماجرا مربوط به مواد غذایی نبوده و ممکن است سیاسی باشد و از تیرهشدن روابط دولتهای هند و سوئیس به دلیل عدم شفافیت بانکی ناشی شده باشد. به هر حال، میتوان دلایل بیربط و مربوط زیادی را برای وقوع بحران مگی در هند ردیف کرد. اما کیلبیندر دوسانج از موسسه ارائه مشاوره یوراسیا گروپ میگوید علت اصلی بروز این بحران، چندلایه بودن و ناهماهنگی نهادهای مختلف بوده است. او میگوید وقتی هر ایالت هند قوانین و روشهای خودش را داشته باشد و بخواهد در چارچوب بوروکراسی هند، با دولت فدرال هم همکاری کند، نتیجهای پرتناقض به دست میآید چون استانداردهای مورد نظر هرکدام هم با بقیه متفاوت است.
نستله با مشتریان حرف میزند
در فاصلهای که دادگاه عالی بمبئی مشغول رسیدگی به پرونده بود، نستله در وبسایت خود بخشی مجزا برای پرونده مگی درست کرد و اسناد زیادی از جمله نتیجه آزمایشهای خود و گزارشهای کنترل کیفیت را در آن قرار داد. مصرفکنندگان مگی حالا خودشان میتوانستند موضوع را دنبال کنند.
نستله همچنین یک مدیر ارشد اجرایی جدید به هند آورد: سورش نارایانان که پستهای ارشد مختلفی را در نستله مصر، فیلیپین، لیبی و سودان در کارنامه خود داشت و خودش هم هندی بود. نارایانان بلافاصله بعد از حضور در هند، یک کنفرانس مطبوعاتی برگزار کرد و اعلام کرد که «مگی برمیگردد.» در ۱۳ آگوست ۲۰۱۵ و بعد از کش و قوسهای فراوان، دادگاه عالی بمبئی در حکمی ۱۴۵ صفحهای حق را به نستله داد. در حکم آمده بود که دولت بدون بررسی لازم، حکم به ممنوعیت مگی در هند داده است. بر اساس این حکم، نستله هند این اجازه را مییافت که با آزمایشهای جدید، استاندارد بودن محصول خود را ثابت کند و فروش مگی را از سر بگیرد.
مگی برگشت اما...
پنج ماه و چهار روز بعد از ممنوعیت مگی در هند توسط مقامات سلامت غذایی، مگی دوباره به قفسه فروشگاهها برگشت. نستله هم شروع به انجام تبلیغاتی کرد که به صورت مشخص جوانان هندی - و نه لزوماً خانوادهها- را هدف گرفته بود. در این میان، بازرسی کل غذایی دولت هند هم در دادگاه عالی بمبئی از نستله به خاطر ارائه محصولات ناسالم و مضر به مصرفکنندگان هندی شکایت کرد و خواهان ۹۹ میلیون دلار غرامت شد. این پرونده نیز هنوز در جریان است. نستله در عین حال با رقیب مهمی در بازار نودل مواجه است: بابا رامدو استاد یوگا و محصولاتش. او میگوید برخلاف محصولات خارجی، نودل سالمی را به مردم میدهد و قیمتش هم پایینتر است.
به هر حال، غول غذایی دنیا سال گذشته در هند درس بزرگی گرفت: بازارهای بزرگ در حال رشد بسیار غیرقابل پیشبینیاند و عوامل زیادی در آنها عمل میکند که خیلیهایشان تا لحظه وقوع، ناشناختهاند. باید انتظار هرچیزی را داشت و به تناسب همان هم واکنش نشان داد.
منبع: فورچون
منبع فارسی: ماهنامه آیندهنگر