نرخ تورم هدف بر چه مبنایی تعیین می‌شود؟

هر کشوری نرخ تورم هدف را بر مبنای وضعیت اقتصادی خود تعیین می‌کند و نمی‌توان نرخی یکسان را به‌عنوان نرخ تورم مناسب برای تمامی کشورها در نظر گرفت. دلیل این مسئله هم تفاوت در زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های اقتصادی کشورها است.

برای تعیین نرخ تورم هدف در کشورهای مختلف به فاکتورهایی توجه می‌شود که یکی از آنها نرخ رشد اقتصادی در کشور است. ریسک رکود اقتصادی در کشور، نرخ تورم کشورهای خارجی به‌خصوص کشورهایی که شرکای تجاری کشور اول هستند در کنار نرخ بهره بانکی از اصلی‌ترین فاکتورهای تعیین‌کننده نرخ تورم هدف محسوب می‌شود. از دیگر فاکتورهای تأثیرگذار در تعیین نرخ تورم هدف می‌توان به نرخ تورم در گذشته، انتظارات تورمی، هم‌گرایی قیمت‌ها و درنهایت چسبندگی دستمزد، انعطاف‌پذیری سیاست‌های پولی و نوسانات چرخه‌های اقتصادی هم اشاره کرد که همه آنها روی تعیین نرخ تورم هدف تأثیرگذار است. در کشورهای صنعتی نرخ تورم هدف در مرز ۲ درصد در نظر گرفته‌شده است زیرا در این کشورها شرایط اقتصادی ثبات زیادی دارد و اقتصاد در وضعیت سلامت است ولی در کشورهای در حال‌ توسعه تعیین کردن این نرخ پایین به دلیل غیرقابل‌دسترس بودن امری نادرست است. در کشورهای در حال ‌توسعه نرخ تورم یک‌رقمی در نظر گرفته می‌شود و در کشوری مانند روسیه نرخ ۴ درصد به‌عنوان نرخ تورم هدف در نظر گرفته‌شده است.

رومن هورواث، رئیس مرکز مطالعات اقتصادی در دانشگاه چارلز

نرخ تورم هدف اغلب به‌صورت یک بازه در نظر گرفته می‌شود و تلاش دولت و دستگاه‌های اقتصادی در حفظ تورم در این بازه است. تعیین یک بازه منطقی‌تر از تعیین یک رقم خاص است زیرا تأثیر عوامل خارجی روی اقتصاد ممکن است زمینه‌ساز تغییر نرخ تورم شود و درصورتی‌که یک بازه برای تورم در نظر گرفته شود، قرار گرفتن در آن گستره امکان‌پذیرتر خواهد بود.

تاکنون بیان‌شده است که نرخ تورم مناسب بر مبنای فاکتورهای اقتصاد کلان و عوامل اقتصادی حاکم بر کشور تعیین می‌شود ولی ارگانی که مسئولیت تعیین نرخ تورم هدف و وضع سیاست‌های اقتصادی و رصد تحولات را دارد، هم مهم است. در برخی از کشورها بانک مرکزی نرخ تورم هدف را تعیین می‌کند ولی در دیگر کشورها دولت در این سیاست نقش بازی می‌کند. درواقع سهم دولت در تعیین نرخ تورم هدف نشان‌دهنده میزان استقلال بانک مرکزی است. مطالعات ما نشان می‌دهد هرچه بانک مرکزی یک کشور مستقل‌تر و قابل‌اعتمادتر باشد، نرخ تورم هدف پایین‌تر خواهد بود. بانک‌های مرکزی ضعیف، توان تعیین نرخ تورم پایین و تلاش برای تحقق این هدف را ندارند و عملکرد مناسبی نیز در این عرصه ندارند. شفافیت عملکرد بانک مرکزی، استقلال بانک مرکزی و تأثیرگذاری ساختار اقتصادیِ آن روی وضعیت اقتصادی کشور و سیاست‌های وضع‌شده را می‌توان از اصلی‌ترین و مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار دانست.

آنانث نارایان، رئیس بخش مطالعات مالی در بانک استاندارد چارترد

عملکرد بازارهای یک کشور و سهم بازارهای آن در بازار جهانی در تعیین نرخ تورم هدف به‌خصوص در کشورهای در حال‌ توسعه و بازارهای در حال گذار بسیار تأثیرگذار است. در زمانی که بازارها عملکرد مناسبی داشته باشند امکان رسیدن به تورم پایین‌تر وجود دارد. حجم نقدینگی در بازار هم عاملی اثرگذار است. در بازارهایی که نقدینگی زیادی وجود دارد و سرعت گردش پول بالا است می‌توان تورم را کنترل کرد ولی زمانی که به دلیل حجم پایین نقدینگی، تلاش برای حفظ این نقدینگی در میان اشخاص وجود دارد و گردش منابع مالی با سرعت عادی در اقتصاد انجام نمی‌شود نرخ تورم هدف افزایش می‌یابد؛ زیرا هزینه استفاده از پول در فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی بیشتر می‌شود. البته حجم نقدینگی در بازار و نحوه استفاده از آن، دو فاکتور مجزا هستند و هردو در تعیین تورم تأثیرگذارند.

بانک مرکزی در هند برای تعیین نرخ تورم هدف علاوه بر تورم مواد غذایی و مسکن با حجم نقدینگی در بازار و سرعت گردش پول هم توجه دارد. درواقع علاوه بر فاکتورهای اقتصاد کلان و نرخ تورم گذشته، دو عامل ذکرشده هم تأثیرگذار است زیرا نشان می‌دهد اقتصاد هند در سال‌های آتی در کدام مسیر حرکت می‌کند و با چه سرعتی رشد خواهد کرد.

جانکو نیشیوکا، اقتصاددان بانک RBC

در ژاپن نرخ تورم هدف ۲ درصد در نظر گرفته‌شده است و این نرخ پایین‌ترین نرخ تورمی است که برای یک اقتصاد سالم در نظر گرفته می‌شود. بانک مرکزی بر مبنای شرایط اقتصادی، خطر رکود اقتصادی، چرخه‌های تجاری و درنهایت شرایط مالی ژاپن به‌خصوص بعد از تجربه دو دهه رکود اقتصادی این نرخ را به‌عنوان نرخ تورم هدف انتخاب کرد ولی در فصل اول سال جاری نرخ تورم حتی به رقم ۰.۵ درصد هم نزدیک نشد که فاصله زیادی از نرخ هدف را نشان می‌دهد. به نظر من ژاپن تا ۴ سال آینده هم نمی‌تواند به تورم ۴ درصدی برسد زیرا ارزش ین ژاپن در بازار جهانی بسیار بالا است و این مسئله باعث کاهش تقاضا برای کالاهای تولیدشده در ژاپن ر بازار جهانی و کاهش درآمد تجاری این کشور می‌شود. انتظارات تورمی پایین در ژاپن، تجربه تورم نزدیک به صفر درصد در کنار سیاست‌هایی که در مهروموم‌های اخیر در عرصه مالی و پولی اجرا شد زمینه را برای تبدیل‌شدن تورم ۲ درصدی به یک رؤیا برای مردم ژاپن فراهم کرد.