تولید پرتقال های یخی تیری از غیب بود که بر قلب استان های شمالی نشست و باغداران را نگران و مستاصل کرد، پرتقال های مازندران که همه ساله گل سرسبد ایام عید بود و طعم بی نظیرش کام مهمانان نوروزی را شیرین می کرد سال گذشته از هندوانه ابوجهل نیز تلختر شده بود و نمی توانست نیاز بازار مرکبات شب عید را تامین کند.
سرما آمد و زندگی باغداران شمالی بر باد رفت اما حکایت هر روز پیچیده تر می شد، بی‌مهری به محصول مرکبات مازندران در روزهایی که دوران بیماریش را می گذراند هر روز گسترده تر می شد، بازار دلالی مرکبات در مازندران به دنبال برف و سرمای شدید استان رونق گرفته و برخی از باغداران برای در امان ماندن محصولشان از سرما اقدام به برداشت پرتقال و نارنگی کردند و عرضه مازاد به بازار موجب کاهش شدید قیمت شد.
واسطه های بازار مرکبات در پی این سرمای ناگهانی و برخلاف اظهارات کارشناسی، برای کاهش و تعیین قیمت دلخواه چنین القا کردند که با توجه به آسیب پذیر شدن محصول بر اثر یخ زدگی، نگهداری و عرضه محصول در پایان سال با هدف افزایش قیمت، حتی در صورت افزایش قیمت، ضرر بیشتری را متوجه باغداران می‌کند.
در شرایطی که حدود سه میلیون تن تولید مرکبات استان دچار حوادث طبیعی شده بود، با تصمیم شورای تنظیم بازار مازندران، خرید پرتقال تلخ و درجه سه در دستور کار قرار گرفت تا باغداران بیشتر از این متضرر نشوند اما این وعده نیز تنها بر روی کاغذ ماند اما آیا امسال نیز اگر تیر غیب سرما اشک مرکبات را بر سر درختان منجمد کند چاره ای برای آن اندیشیده شده است؟
حسین صادقی، استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری می گوید: سرمازدگی در سال 95 پدیده ای به طور کامل اتفاقی بوده است. در تمام دنیا تنها یک بار در سال 1338 در کالیفرنیا سرمای زودهنگام موجب خسارات فراوانی به باغات میوه شده بود و از آن هنگام تا به امروز چنین پدیده ای رخ نداد.
استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری خاطرنشان می کند: 300 سال پیش نخستین نوع پرتقال از سوی پرتغالی ها در جنوب ایران کاشته شد اما این میوه خوشرنگ و لعاب امروزی با برند پرتقال مازندران 100تا150سال پیش وارد مازندران شد.
وی با بیان اینکه کاشت تجاری نارنگی نیز از1350به بعد با ورود نهال های نارنگی از ژاپن در مازندران آغاز شد، تصریح می کند: پرتقال اولیه، کوچک، تلخ و پر از هسته بوده است که در اثر تربیت مهندسی ژنتیکی و همچنین انتخاب نوع بهتر و کود کافی درشت تر و شیرین تر شده است. از آنجا که برای کاشت پرتقال هیچ استراتژی در میان باغداران وجود نداشت گونه ای از پرتقال تامسون متولد و برند مازندران شد و نخستین بار در سال 1364 در غرب مازندران پرورش یافت.
این استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری خاطرنشان می کند: تامسون ظاهری فریبنده و طعمی بسیار شیرین داشت اما در صنایع تبدیلی کاربردی ندارد و همین امر مهم ترین عاملی شد که سال گذشته باغداران مازندران بیشترین آسیب را در یخبندان تجربه کنند.
صادقی می گوید: موضوع یخبندان تنها چالش سال گذشته بود اما از امسال و سال های بعد چالش بزرگتری به نام تولید مازاد به وجود می‌آید. عرضه بیش از تقاضا در سال های بعدی مشکلات فراوانی برای بازار مرکبات مازندران ایجاد می‌کند. باید عرضه و تقاضا را متعادل کرد و واردات مرکبات در چنین شرایطی ضربه مهلکی به باغداران داخلی وارد می کند.
این استاد دانشگاه خاطرنشان می کند: اگر تولیدکنندگان داخلی می خواهند بازار مرکبات را در سال های آینده در دست گیرند و جلوی واردت گرفته شود باید به صورت فنی و علمی میوه ها را انبارکنند چرا که روش‌های سنتی نمی تواند پاسخگوی حجم فراوان مرکبات باشد. باغداران و سورتینگداران باید با متدهای روز دنیا آشنا شوند تا بتوانند در حوادث غیرقابل پیش بینی بازار را کنترل و مدیریت کنند.
وی در مورد چگونگی افزایش صادرات این برند مازندران یادآور می شود: پرتقال مازندران با کمی تغییر قابلیت صادر شدن را دارد اما متاسفانه سمپاشی بی رویه این محصول از مشکلات اساسی آن محسوب می‌شود. برای نگهداری و برداشت خوب این میوه نیاز به سمهای خطرناک نیست و نباید از سموم بیش از اندازه استفاده شود.
عبدالله رضیان نماینده مردم قائم‌شهر، سوادکوه، جویبار، سیمرغ و سوادکوه شمالی در مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص صادرات مرکبات و وضعیت موجود تولید این محصول معتقد است: با توجه به اینکه فصل برداشت مرکبات آغاز شده است کشاورزان به دلیل سرما و خسارت سال گذشته دلگرمی چندانی ندارند.
با توجه به اینکه مازاد تولید در استان داریم نوع تولید و چگونگی تولید بخشی از مشکلات در حوزه محصولات باغی است اما قسمت عمده مشکل در بخش صادرات است که توجه چندانی به آن نشده و برای مازاد تولید و صادرات آن اقدامی صورت نگرفته است.
امیر میران آملی، نایب رییس اتاق بازرگانی استان مازندران می گوید: هرچند برف و سرما سال گذشته خسارت شدیدی به کشاورزان استان وارد کرد اما دغدغه مازاد وجود نداشت اما امسال مازاد تولید داریم و این از بحران سرما بدتر است. هرچند با صادرات می توان از این تهدید فرصت ایجاد کرد اما متاسفانه برندسازی مرکبات در استان وجود ندارد.
وی می افزاید: برندسازی مربوط به دولت یا اتاق بازرگانی نیست بلکه تشکلها و اتحادیه ای مرتبط باید در حوزه تبلیغات و بازاریابی فعال باشند و برندی منحصربفرد از محصولات کشاورزی و مرکبات استان تهیه کنند.
میران می افزاید: اتاق بازرگانی تنها یک تریبون برای مشخص کردن مشکلات است اما کسانی که می خواهند دست به صادرات مرکبات بزنند می توانند به همراه هیئت های تجاری اتاق بازرگانی به کشورهای مختلف سفرکرده و آموزشهای لازم را ببینند. باید یک یا دو شرکت در استان تمامی مرکبات را جمع آوری و سورت کند و با برندی مشخص به کشورهایی که خواهان مرکبات مازندران هستند همچون کشورهای cis ، عراق، روسیه، افغانستان و حوزه خلیج فارس صادر کنند تا هم صادرات رونق بگیرد و هم مساله مازاد تولید رفع و رجوع شود و هم برند مرکبات مازندران شناسانده شود.
این فعال اقتصادی مازندران معتقد است: برای افزایش صادرات مرکبات در این استان دولت باید امکانات و خدمات مورد نیاز را در اختیار کشاورزان و صادرکنندگان این محصول قرار دهد. /ایسنا