زندگی و معیشت اهالی گیلان با خوشه‌های برنج پیوندی دیرینه دارد و نگاه شالی‌کاران در ایام کاشت و داشت و برداشت شالی به آسمان گره‌خورده است، چراکه کم‌آبی دل‌نگرانی بزرگی است که در سال‌های اخیر با زارعان برنج حتی در استان سرسبز و پر بارانی همچون گیلان همراه بوده است، البته باید گفت بارش‌های بی‌موقع در زمان برداشت نیز می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
آبگیری ۹۵ درصدی سد سفیدرود
امسال اما بارش‌های فراوان هفته‌های گذشته نویدبخش رفع نیاز شالی‌کاران گیلانی به آب است. با توجه به اینکه بخش قابل‌ملاحظه‌ای از شالیزارهای گیلان با آب سد سفیدرود سیراب می‌شوند، روز ۱۷ فروردین، خبر آبگیری بیش از ۹۵ درصدی ظرفیت این سد از سوی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان اعلام شد و وحید خرمی اظهار کرد: ذخیره آب پشت سد سفیدرود در حال حاضر به ۹۸۵ میلیون مترمکعب رسیده است.
تا این لحظه میزان ذخیره آب پشت سد سفیدرود به ۸۱۴ میلیون متر مکعب رسیده
وی با بیان اینکه سال گذشته تا این لحظه میزان ذخیره آب پشت سد سفیدرود به ۸۱۴ میلیون مترمکعب رسیده، افزود: میزان آورد سد با توجه به سیلاب‌هایی که در چند وقت اخیر رخ‌داده این روزها به ۵۲۸ مترمکعب بر ثانیه رسیده است که حجم آن نسبت به سال گذشته رشد چشمگیری داشته است.
خرمی همچنین از قرار داشتن سد سفیدرود در شرایط پایدار، مطمئن و مدیریت سیلاب‌ها در مخزن این سد خبر داد.
این موضوع موجب مسرت بود و به دنبال آن روز ۱۸ فروردین خبر سرریز شدن آب سد سفیدرود بر اثر بارش‌های اخیر در حوضه آبریز بالادست و آب گذاری کانال‌های کشاورزی گیلان منتشر شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان در گفت‌وگویی با اشاره به اهمیت سد سفیدرود به‌عنوان بزرگ‌ترین سد مخزنی گیلان، اظهار کرد: در حال حاضر آب کشاورزی موردنیاز ۱۷۲ هزار هکتار از مجموع ۲۳۸ هزار هکتار شالیزارهای موجود در استان گیلان به سد سفیدرود وابسته است و از این منبع تأمین می‌شود.
در این گفتگو مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تأسیسات آبی و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای گیلان نیز بیان کرد: یک میلیارد و ۵۲ میلیون مترمکعب آب پشت سد سفیدرود جمع شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۲۲۰ میلیون مترمکعب بیشتر است.
عمران مؤمنی با اشاره به رهاسازی آب کشاورزی از زارعان گیلانی خواست تا از وضعیت مطلوب فعلی به‌منظور تسریع در امر کشاورزی خود نهایت بهره را ببرند.
کم‌آبی، یکی از دل‌نگرانی‌های شالی‌کاران بود
برنج محصولی استراتژیک است که گردش چرخ معیشت شالی‌کاران، کارگران مزارع، شالی‌کوبی‌ها، فروشندگان ادوات و ابزار شالیکاری و فعالان صنایع تبدیلی برنج به آن وابسته است. از یاد نباید برد که کاهش بارندگی در سال‌های اخیر موجب نگرانی کشاورزان حتی در استان پربارانی چون گیلان شده بود. اما بارش‌های اخیر نویدبخش سال آبی مناسبی برای کشاورزان بوده است.
شالیکاری که شالیزارش در بخش پره سر شهرستان رضوانشهر قرار دارد، درباره وضعیت سال زارعی امسال به خبرنگار مهر می‌گوید: سال گذشته مشکل کم‌آبی داشتیم که به لطف خدا امسال با این معضل مواجه نیستیم اما باوجوداینکه بارندگی برایمان مفید است، اگر سرمای هوا به همین ترتیب ادامه یابد بر رشد نشا برنج تأثیر می‌گذارد و کشت را به تعویق می‌اندازد.
شاهین بیگلری درباره احتمال باتلاقی شدن شالیزارها بر اثر بارندگی نیز توضیح می‌دهد: زمین‌هایی که سمت کوهپایه قرار دارند دچار این مشکل نمی‌شوند اما مزارعی که به دریا نزدیک هستند، ممکن است دچار مشکل شوند.
وی در ادامه بر لزوم دقت نظر بیشتر عوامل ذی‌ربط در توزیع آب کشاورزی بین مزارع و اهمیت رعایت انصاف و عدالت در توزیع آب تأکید می‌کند.
افزایش بارندگی سبب تأخیر در شروع کار شالی
شالی‌کار اهل انزلی که زمین زراعی وی در روستای آبکنار قرار دارد به خبرنگار مهر می‌گوید: بارش‌های اخیر باعث شده آغاز کار کشاورزی ما با تأخیر همراه شود. سال‌های گذشته من کار کشاورزی خود را از ۲۵ اسفند و یا نهایت اول فروردین‌ماه شروع می‌کردم که امسال به نیمه دوم فروردین رسیده است.
بهنام عزیزان در مورد تأثیراتی که افزایش یا کاهش بارندگی بر کار شالیکاری می‌گذارد، می‌گوید: خوشبختانه در سال‌های گذشته که برخی از مناطق استان با کمبود تأمین منابع آب کشاورزی مواجه بود ما کمبود آب نداشتیم امسال هم با توجه به نوع خاک روستای ما افزایش بارش‌ها بر کارمان تأثیر نامطلوب نمی‌گذارد.
سختی کاری که بعد از برداشت بر تن شالی‌کاران می‌ماند
محمدرضا نیکزاد که یکی از شالی‌کاران روستای لختکی شهرستان شفت است با اشاره به وجود مشکل کم‌آبی در سال گذشته، می‌گوید: خدا را شکر امسال با توجه به بارش‌های خوبی که داشته‌ایم با مشکل کم‌آبی روبه‌رو نیستیم هرچند سرمای اخیر موجب تأخیر در انجام کار کشاورزی شده است.
وی با بیان اینکه اگر زمین‌های زراعی در فروردین‌ماه دچار خشکی باشند، کشاورزی به‌سختی انجام می‌شود، ادامه می‌دهد: سال گذشته ما به دلیل کمبود منابع آبی برای اینکه دچار مشکل نشویم با کمک سطل به خزانه‌هایمان آب می‌رساندیم چون زمین تشنه بود.
نفع فروش محصول برنج فقط به واسطه‌ها می‌رسد
نیکزاد با اشاره به اینکه متأسفانه شالی‌کاران تنها با مشکل کم‌آبی روبه‌رو نیستند؛ توضیح می‌دهد: پس از برداشت محصول بیشتر شالی‌کاران به سبب بدهی‌ها و هزینه‌هایی که انجام داده‌اند مجبور هستند محصولشان را با قیمت پایان به فروش برسانند درحالی‌که مدتی بعد قیمت برنج افزایش پیدا می‌کند و منفعتش تنها به واسطه‌ها می‌رسد.
پیش‌بینی تولید یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تن برنج
تلاش برای توسعه کشاورزی گیلان، به‌ویژه افزایش تولید برنج و اندیشیدن به تمهیدات کارآمد به‌منظور برنامه‌ریزی صحیح و رفع مشکلات شالی‌کاران ازجمله مواردی است که نگاه‌ها را متوجه سازمان جهاد کشاورزی استان می‌کند.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: با توجه به افزایش بارندگی، سد سپیدرود سرریز شده و ذخیره این سد در حال حاضر به بیش از یک میلیارد مترمکعب آب رسیده است.
۲۳۸ هزار هکتار از اراضی شالیکاری استان گیلان زیر کشت برنج است
ابراهیم اکبرزاده با بیان اینکه جهاد کشاورزی گیلان با توجه به این موضوع و بارش‌های مناسب در اسفند و فروردین بر تسریع در روند آماده‌سازی خزانه گیری و نشاکاری منطبق بر تقویم زراعی تأکید دارد، می‌افزاید: آماده کردن زمین شالیکاری با استفاده از نزولات آسمانی سبب مدیریت آب و در نهایت ذخیره‌سازی آب در پایان فصل زراعی می‌شود.
وی با بیان اینکه ۲۳۸ هزار هکتار از اراضی شالیکاری استان گیلان زیر کشت برنج است، میزان تولید برنج در سال گذشته را بیش از یک‌میلیون و ۱۰۰ هزار تن عنوان کرد و می‌گوید: به امید خدا در صورت تداوم شرایط و عدم بروز حوادث پیش‌بینی‌نشده از قبیل بارش باران‌های شدید در مراحل گلدهی و برداشت و سایر عوامل تنش‌زا، تولید سال زراعی امسال حدود یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تن پیش‌بینی می‌شود.
شالیکاری گیلان چشم‌انتظار حمایت
بارش‌های اخیر که در بسیاری از استان‌های غربی و جنوبی کشور سبب به راه افتادن سیل و تخریب و خسارت بسیار شده در استان گیلان به‌عنوان یکی از پربارش ترین استان‌های کشور نشان از سال آبیِ پر رونقی برای کشاورزان دارد اما از یاد نباید برد که توسعه و حتی بقای برنج‌کاری گیلان نیازمند حمایت ویژه مسئولان ذی‌ربط است.
شالی‌کاران گیلانی که به دلیل افزایش بارش‌ها و عدم نگرانی از تأمین منابع آبی خوشحال هستند از سوی دیگر نگرانی‌هایی همانند بالا بودن هزینه‌های تمام‌شده کشت برنج، یکپارچه نبودن اراضی کشاورزی، واردات برنج، برخوردار نبودن کشاورزان از تسهیلات بانکی مناسب و تغییر کاربری اراضی کشاورزی دارند که نیازمند توجه ویژه مسئولان به‌منظور رفع مشکلات این عرصه است.