هرساله برای تامین بخشی از کود شیمیایی مصرفی کشاورزان از خارج کشور واردات صورت می گیرد؛ دولت برای تعدیل هزینه های تولید واردات این محصولات را با ارز دولتی 4200 تومانی انجام می دهد.
اسنادی که به دست خبرگزاری تسنیم رسیده نشان می دهند بخشی از این کودهای شیمیایی، توسط برخی از افراد سود جو با عناوین دیگر از کشور خارج و با ارز آزاد صادر می‌شود و این فساد باعث شده که سود زیادی نصیب این متخلفان شود.
بنابراین گزارش اواخر اسفند ماه سال گذشته عباس کشاورز معاون وزیر کشاورزی در امور زراعت با ارسال نامه ای به مهرفرد معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی و همتای خود در وزارت جهاد کشاورزی با موضوع «مسائل مرتبط با صادرات انواع کودها» نوشت: "همانطور که مستضحرید معاونت زراعت در امور مربوط به کود از جمله واردات، ثبت سفارش، صادرات، پایش و توزیع انواع کودها نظارت دارد.
کنترل واردات و عرضه انواع مواد کودی تولیدی با توجه به ثبت انواع کودها در موسسه تحقیقات خاک و آب در حال انجام است. اما در زمینه صادرات انواع کودها هرچند که کمیته صادرات کود وزارت جهاد کشاورزی کنترل‌های لازم را انجام می‌دهد ولی گزارش‌های رسیده از گمرکات کشور به خصوص گمرکات شرق کشور نشان می‌دهد که کودهای مختلف از جمله کودهایی که با ارز دولتی وارد کشور میشوند با عناوین دیگر در خارج از فصل 31 کتاب مقررات صادرات و واردات صادر میشوند.
استفاده از عناوینی چون سولفات نیتروژن که با این عناوین سولفات آمونیوم را صادر می‌نمایند، یا خاک فسفات سنتی که سوپر فسفات تریپل را صادر می‌نمایند همچنین دی آمونیوم فسفات را در قبالب نمک طعام صادر کرده‌اند. بنابراین لازم است طی مکاتبه با گمرکات کشور موارد زیر متذکر شده و نظارت بر صادرات در این شرایط بیشتر گردد.
1- صادرات انواع مواد معدنی به شکل گرانوله
2- داشتن عناوین فسفر، نیتروژن، پتاسیم، سولفات نیترات، کلراید و گوگرد در اظهار متقاضی
در نهایت پیشنهاد می‌گردد در موراد صادرات انواع معدنی خارج از فصل 31 نظیر فصل 28 از وزارت جهاد کشاورزی برای صادرات این نوع مواد استعلام گردد."
صادرات کود دولتی به اسم خاک
بنابراین گزارش مهرفرد پیرو این نامه، در تاریخ 16 اسفند سال 97 نامه ای به میر اشرافی رییس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران با موضوع لزوم «تشدید نظارت بر صادرات انواع کود» نوشت که شرح آن در ذیل آمده است.
"به استحضار می‌رساند گزارش‌های واصله از گمرکات، به ویژه گمرکات شرق کشور، حاکی از آن است که کودهای مختلف از جمله کودهایی که با ارز دولتی وارد کشور میشوند با عناوین دیگری خارج از فصل 31 کتاب مقررات صادرات و واردات صادر میشوند.
به عنوان مثال کود مهمی به نام سولفات آمونیوم، تحت عنوان سولفات هیدروژن و یا خاک فسفات معدنی و کد سوپر فسفات تریپل و یا دی‌آمونیوم فسفات تحت عنوان نمک طعام صادر میشوند. لذا خواهشمند است به گمرکات کشور ابلاغ فرمائید نسبت به تشدید نظارت در موارد زیر اقدام نمایند و در صورت بروز هر گونه ابهام از موسسه تحقیقات خاک و آب وزارت متبوع استعلام شود.
1- صادرات انواع مواد معدنی به شکل گرانوله
2- داشتن عناوین فسفر، نیتروژن، پتاسیم، سولفات نیترات، کلراید و گوگرد در اظهار متقاضی
3- صادرات انواع مواد معدنی خارج از فصل 31 نظیر فصل 28 "
دستور دیرهنگام پیگیری در گمرک
بعد از این نامه نگاری ها بود که علی اکبر شادمانی مدیرکل دفتر صادرات به تازگی (29 اردیبهشت 98) با ارسال نامه ای به کلیه گمرکات اجرایی باموضوع «تاکید بر رعایت دقیق شرایط صادرات انواع کود» دستور پیگری و دقت برای جلوگیری از خروج (صادرات)کودهای شیمیایی داده که با ارز 4200 تومانی به کشور وارد میشوند. متن این نامه به شرح زیر است.
پیرو مفاد بخشنامه‌های شماره 559/252136 مورخ 92/12/21 و 433/93/190125 مورخ 93/10/16 و 463/93/200234 مورخ 93/11/01 و 117/97/438590 مورخ 97/04/17 با موضوع ضوابط صادرات انواع کودهای کشاورزی (شیمیایی، آلی و زیستی) بدین وسیله ضمن تاکید بر اجرای بخشنامه‌های فوق‌الذکر، به پیوست تصویرنامه شماره 97/501/7252 مورخ 97/12/16 معاونت توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی با موضوع تشدید نظارت بر صادرات انواع کود، موارد تاکیدی به شرح زیر جهت اجرا ابلاغ می‌گردد:
1- صادرات کلیه کودهای کشاورزی (شیمیایی، آلیف زیستی و نیز کود اوره با پوشش گوگردی) منوط به صدور مجوز سیستمی در اظهارنامه توسط نماینده وزارت جهاد کشاورزی (محمد کاظم رمضانی معرفی شده طی نامه واصله از آن وزارتخانه به شماره ثبت 1507992 مورخ 97/12/07) از طریق سامانه جامع امور گمرکی می‌باشد. بدیهی است توجه واحد ذیربط صدور مجوز صادرات در وزارت جهاد کشاورزی، به مفاد بند1 نامه شماره 97/504/4935 مورخ 97/09/13 دفتر توسعه صادرات آن وزارتخانه (مبنی بر ممنوعیت صادرات کلیه کودهای کشاورزی وارداتی با ارز دولتی و کلیه کودهای که در تولید آنها از ترکیب این کودها به هر میزانی استفاده شود) ضروری می‌باشد.
2- صادرات کود اوره (تولید واحدهای پتروشیمی) تحت تعرفه 31021000 صرفا توسط شرکت‌های تولیدی مندرج در جداول ضمیمه نامه شماره 60/90834 مورخ 97/04/09 وزارت صنعت، معدن و تجارت (ابلاغی طی بخشنامه شماره 117/97/438590 مورخ 97/04/17) امکان پذیر بوده و علاوه بر آن باستناد بخشنامه شماره 463/93/200234 مورخ 93/11/01 منوط به اخذ مجوز از شرکت ملی صنایع پتروشیمی است. لیکن تاکید می‌گردد صادرات کود اوره با پوشش گوگردی صرفا با اخذ مجوز از وزارت جهاد کشاورزی امکان‌پذیر می‌باشد.
3- با توجه به مشابهت ظاهری و عنوان بعشی از محصولات معدنی (از جمله کالاهای فصل 25 جداول ضمیمه کتاب مقررات صادرات و واردات)، محصولات و مواد شیمیایی (از جمله کالاهای فصول 28 و 29 همان جداول) با بعضی از انواع کودهای کشاورزی، بمنظور اجتناب از سوء استفاده‌های احتمالی ناشی از اظهار بعضی کالاهای دارای ممنوعیت، محدودیت و عوارض صادراتی، تحت عناوین مشابه دیگر، دستور فرمایید ترتیبی اتخاذ گردد در هر مورد به هنگام انجام تشریفات صادرات محصولات موصوف، با امعان نظر به نامه شماره 97/501/7252 مورخ 97/12/16 معاونت محترم توسعه بازگرانی و صنایع کشاورزی (تصویر پیوست)، نسبت به اعمال دقت کافی اقدام لازم معمول داشته و در صورت وجود ابهام یا در صورت نیاز با ارسال نمونه کالا به آزمایشگاه استاندارد، نسبت به استعلام و تعیین ماهیت کالا و اینکه آیا کالای مورد آزمایش، کودهای کشاورزی تلقی شده و یا می‌تواند بعنوان کودهای کشاورزی و یا مواد کمکی خاک مورد استفاده قرار گیرد، بررسی لازم را بعمل آورده و در صورتی که ابهامی در جوابیه آزمایشگاه استاندارد باشد با ارسال نمونه کالا به آزمایشگاه‌های همکار با وزارت جهاد کشاورزی و نمایندگان استانی موسسه تحقیقات خاک و آب در سطح کشور (موضوع بند 5 این بخشنامه)، جهت تعیین ماهیت و نوع کالا، درصد عناصر تشکیل دهنده، نام تجاری کالا، نام شیمیایی یا معدنی کالا، اقدام و در جوابیه آزمایشگاه، بطور دقیق مراتب را استعلام نمایند.
4- ضمنا ً فهرست آزمایشگاه‌های همکار با وزارت جهاد کشاورزی و نمایندگان استانی موسسه تحقیقات خاک و آب در سطح کشور و دامنه فعالیت آنها در فرایند صادرات کودهای کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی (ضمیمه نامه شماره 97/504/4535 مورخ 97/11/13 آن وزارتخانه) نیز جهت بهره‌برداری لازم ارسال می‌گردد.
در پایان تاکید می‌گردد صرفا مجوز سیستمی وزارت جهاد کشاورزی توسط نماینده معرفی شده که در سامانه جامع امور گمرکی به صورت درج نظر صادر می‌گردد، قابل پذیرش می‌باشد.
لذا شایسته است ضمن اقدام لازم، مراتب را به کلیه واحدهای تابعه نیز و بر حسن اجرای امر نظارت مستمر معمول نمایند.