دکتر سهیل اسکندری با بیان اینکه متأسفانه شیر در سبد غذایی خیلی از ایرانی‌ها جایی ندارد، اظهار کرد: آمارها از کاهش محسوس مصرف لبنیات حکایت دارند و اگر فکری برای آن نشود ۱۰ تا ۲۰ سال دیگر شاهد بیماری‌هایی نظیر پوکی استخوان، راشیتیسم و کوتاهی قد فرزندان‌مان خواهیم بود.
کوتاهی قد ایرانیان طی ۲۵ سال گذشته
وی با بیان اینکه کشور ژاپن با بهبود تغذیه موفق شده است در طول ۲۰ سال میانگین قد را ۱۰ سانتی‌متر افزایش دهد، اظهار کرد: در حالی که کشور ما با کوتاهی قد در طول ۲۵ سال گذشته روبه‌روست.
دلایل اصلی کاهش مصرف شیر
اسکندری در مورد میزان مصرف شیر، گفت: بر اساس سبد غذایی پیشنهادی برای افراد ۱۸ تا ۵۰ سال از سوی وزارت بهداشت کشور، هر فرد باید ماهانه ۸ لیتر شیر، ۳ کیلوگرم ماست و حدود ۵۰۰ گرم پنیر مصرف کند. این مقدار مطلوبی است اما در طول چند سال گذشته مصرف شیر و لبنیات به شکل محسوسی تا ۲۵ درصد کاهش یافته و با توجه به نقش بی‌بدیل و بدون جانشینی که شیر در تغذیه انسان دارد از این نظر یک کمبود فاحشی در وضعیت غذایی ما ایجاد شده است.
وی افزود: کارشناسان تغذیه دو دلیل اصلی را در این باره ذکر می‌کنند؛ نخست، کاهش قدرت خرید خانوار و دوم، هشدارهایی که درباره افزوده شدن بیش از حد روغن پالم به شیر و محصولات لبنی از سوی برخی کارخانه‌ها، داده شد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر در دنیا نزدیک به ۱۸۰ میلیون تن چربی و روغن تولید می‌شود که ۱۷ نوع چربی و روغن را شامل می‌شود، ادامه داد: از این میان روغن پالم ۳۹ درصد، سویا ۲۷ درصد، کلزا ۱۵ درصد، آفتابگردان ۹ درصد، نارگیل ۲ درصد، پنبه ۳ درصد، زیتون ۳ درصد و بادام زمینی ۲ درصد تولید را به خود اختصاص داده‌اند.
این عضو هیأت علمی انستیتو تحقیقات تغذیه با بیان اینکه یک سوم روغن مصرفی دنیا پالم است، گفت: البته ایران در این زمینه افراط کرد؛ به طوری که در آن مقطع زمانی بیش از یک دوم روغن مصرفی کشور را پالم تشکیل داده بود. در ایران ۳۰۰ نوع فراورده لبنی تولید می‌شود که ۸ نوع از آن‌ها شامل پنیر پروسس آنالوگ، پنیر تازه با چربی گیاهی، پنیر خامه‌ای با چربی گیاهی، پنیر پیتزا پروسس، اسپریدهای مخلوط، شیرخشک با چربی گیاهی، بستنی پروبیوتیک و بستنی با استفاده از چربی‌های گیاهی تا مردادماه سال ۱۳۹۳ از سوی وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد مجاز به مصرف چربی گیاهی بودند. در مرداد ماه سال ۹۳ شماری از مقام‌های دولتی از جمله وزیر بهداشت وجود روغن گیاهی در شیر پرچرب برخی از شرکت‌ها را تأیید کردند. تولیدکنندگان منکر استفاده از این روغن شدند و سازمان ملی استاندارد ایران این کار را ممنوع دانست.
ماهیت روغن پالم
اسکندری درباره ماهیت روغن پالم، اظهار کرد: روغن پالم از قسمت گوشتی میوه پالم استخراج و پس از پالایش (خنثی سازی، رنگبری و بوگیری) در حدود ۹۰ درصد برای مصرف خوراک انسان (تولید روغن‌های خانوار، مارگارین، قنادی، روغن مخصوص سرخ کردنی) و ۱۰ درصد باقیمانده در مصارف غیرخوراکی و عمدتاً در صابونسازی، تهیه خوراک دام و طیور و ساخت مواد شیمیایی مشتق شده از روغن، به مصرف می‌رسد.
وی ادامه داد: بزرگترین عرضه‌کننده این روغن کشور مالزی است و به عنوان روغنی بدون کلسترول در اکثر کشورهای آفریقایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و البته در بین روغن‌های گیاهی در رده آخر قرار دارد و به دلیل داشتن میزان بالای چربی‌های اشباع شده مانند میریستیک، پالمیتیک و استئاریک برای مصرف بعد از تمام روغن‌های گیاهی دیگر نظیر روغن زیتون، کنجد، کلزا، آفتابگردان و ذرت توصیه می‌شود.
این عضو هیأت علمی دانشگاه با بیان اینکه اسید چرب اشباع عمده در روغن پالم اسید پالمیتیک است، گفت: طبق مطالعات مصرف بیش از حد اسید پالمتیک، منجر به افزایش نسبت لیپوپروتئین کم چگال (کلسترول بد) به لیپوپروتئین پرچگال (کلسترول خوب) در پلاسمای خون شده و ممکن است به عنوان عامل ایجاد انسداد عروق کرونر و بروز بیماری‌های قلبی - عروقی محسوب شود.
اسیدهای چرب ترانس از مهم‌ترین عوامل بروز بیماری‌های قلبی-عروقی
وی با بیان اینکه روغن پالم فاقد اسید چرب ترانس و در عین حال جزو اسیدهای چرب مضر محسوب می‌شود، گفت: طبق تعریف سازمان غذا و دارو (FDA)، به مجموع اسیدهای چرب غیراشباع موجود که شامل یک یا تعداد بیشتری پیوند دوگانه در موقعیت ترانس باشند، اسیدهای چرب ترانس گویند. اسیدهای چرب ترانس به دلیل ارتباط‌شان با خطرات مرتبط با سلامتی، بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ به طوری که یکی از مهم‌ترین عوامل بروز بیماری‌های قلبی-عروقی، مقدار و نوع اسیدهای چرب ترانس است و اصولاً حالت ترانس در فرآیند هیدروژناسیون روغن‌های گیاهی و تبدیل آن به روغن جامد به وجود می‌آید که مضرات آن مانند اسیدهای چرب اشباع برآورد شده است.
عضو هیأت علمی انستیتو تحقیقات تغذیه وصنایع غذایی کشور با بیان اینکه ماجرای ضرر پالم در لبنیات مصرفی مردم خیلی زود دهان به دهان گشت و موجبات نگرانی مردم را فراهم ساخت، ادامه داد: گفته می‌شود لبنیات تولیدی تمام شرکت‌ها دارای پالم نبوده و تنها برخی شرکت‌ها پالم استفاده می‌کردند و اساساً میزان مصرف آن در برخی لبنیات‌ها با استانداردهایی تعریف شده بود.
اسکندری در خاتمه گفت: در مجموع روغن پالم استئارین به عنوان جزء جامد برای مخلوط چربی مارگارین مناسب است، حال اینکه پالم اولئین به عنوان جزء مایع می‌باشد.