بی‌تردید بارندگی و مشکلات حمل و نقل در افزایش قیمت یک محصول موثر است، اما در شرایطی که تولید در سطح مطلوبی قرار دارد و قیمت خرید از تولیدکننده نیز پایین است باید به دنبال دلایل دیگری برای گرانی ناگهانی محصولات بود. آخرین محصولی که شاهد رشد نجومی قیمت آن بودیم، پیاز است. قیمت هر کیلوگرم از این محصول در مقطعی به مرز 16 هزار تومان رسید. بالا رفتن قیمت پیاز در حالی بود که وزارت جهادکشاورزی بارها اعلام کرد تولید در سطح مطلوبی است و قیمت خرید این محصول از کشاورزان بسیار پایین‌تر از قیمت عرضه در بازار است.
برخی از کارشناسان صادرات بی‌ضابطه را مقصر افزایش قیمت یک محصول علی‌رغم سطح مناسب تولید می‌دانند. آن‌ها تاکید دارند هر چند صادرات پویا رکن اصلی توسعه تولید است، اما اگر بی‌ضابطه باشد و نظارت بر آن صورت نگیرید زمینه حضور سودجویان را فراهم می‌کند و تبدیل به آفت تولید و بازار داخلی می‌شود.
رضا نورانی، رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با بیان اینکه تاثیر صادرات بی‌ضابطه بر تولید و بازار بسیار مخرب است، اظهار کرد: وقتی نظارتی بر صادرات وجود نداشته باشد سودجویان با کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف در هر بازاری که منافع آن‌ها را تامین کند پا می‌گذارند.
وی با تاکید بر اینکه حضور افراد در بازار محصولات کشاورزی مخرب‌تر از هر بازار دیگری است، افزود: حفظ تعادل در بازار محصولات کشاورزی با توجه به اثر آن بر امنیت غذایی بسیار اهمیت دارد.
نورانی ادامه داد: صادرات بی‌ضابطه معمولا مقطعی انجام می‌شود و در پی آن عرضه محصول به بازار داخلی کاهش می‌یابد و قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند.
این فعال بخش خصوصی توضیح داد که کاهش عرضه در پی صادرات بی ضابطه علاوه بر افزایش جهشی قیمت، تولید را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
به گفته نورانی، کشاورزان با تصور سود بیشتر به کشت محصولی که افزایش قیمت یافته است روی می‌آورند و با این اتفاق توازن عرضه و تقاضا به هم می‌خورد و با مازد تولید، کشاورزان زیان می‌بینند.
وی اظهار کرد: عدم نظارت بر صادرات موجب حضور تجار از کشور ترکیه در میادین میوه و تره بار شده و آن‌ها هر از چندگاهی به یکباره اقدام به خرید عمده از میادین می‌کنند، به نحوی که بازار از یک محصول خالی می‌شود.
نورانی گرانی در این شرایط را کاملا طبیعی دانست.
وی همچنین از حضور این تجار در مزارع کشاورزان خبر داد.
نورانی گفت: تجار ترک در فصل برداشت یک محصول خاص با حضور در مزارع یک استان اقدام به خرید قبل از عرضه به بازار می‌کنند به همین دلیل شاهد آن هستیم که محصول از استان خارج نشده و به بازار مصرف نمی‌رسد.
وی غیاب تجار داخلی در بازار را دلیل میدان گرفتن تجار خارجی در بازار محصولات کشاورزی عنوان کرد.
نورانی دلیل کاهش فعالیت تجار داخلی در بازار محصولات کشاورزی را قوانین و ضوابط دست و پا گیر برای تجار داخلی برشمرد.
رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران با تاکید بر اینکه یکی از این قوانین اجبار تجار به تسویه ارز در سامانه نیما است، گفت: معمولا مبلغ معاملات در بخش محصولات کشاورزی بالا نیست به همین دلیل اجبار تجار به تسویه ارز صادراتی در سامانه نیما برای آن‌ها به صرفه نیست، ضمن اینکه تجار داخلی برای ادامه صادرات محصولات کشاورزی نیاز به دریافت به روز پول دارند.
نورانی استفاده از ظرفیت بانک‌های ایرانی حاضر در خارج از کشور برای تسویه ارز، سرعت بخشیدن به تسویه ارز و استفاده از تشکل‌های بخش خصوصی را راهکارهای فعال کردن دوباره تجار داخلی و کوتاه کردن دست سودجویان خارجی از بازار محصولات کشاورزی کشور عنوان کرد.