در شرایطی که دولت برای حمایت از مصرف‌کنندگان داخلی به تولید برخی از کالاهای اساسی و مصرفی مردم یارانه می‌دهد تا این محصولات با قیمت ارزان‌تری به دست آنها برسد، اما این تفاوت قیمت باعث خروج این محصولات به‌صورت قانونی و غیرقانونی از کشور شده است.
دولت برای جلوگیری از خروج این کالاها از کشور صادرات کالاهای اساسی را ممنوع کرده است اما این کالاها به‌صورت‌های مختلف از کشور خارج می‌شود. انتشار اخبار مربوط به کشف کالای قاچاق نیز به همین خاطر و ناشی از اختلاف قیمت کالاها در کشور با دیگر کشورها است.
پشت‌پرده خروج مواد غذایی مورد نیاز مردم از کشور
سوءاستفاده جدید از ارز 4200تومانی
اما یکی از روش‌های دیگری که کالاهای یارانهای از کشور خارج می‌شود خروج غیرمستقیم آنها با انجام یک مرحله فرآوری است، بر این اساس شکر یارانهای یا واردشده با ارز 4200تومانی، روغن وارداتی با ارز 4200تومانی و گندم تولیدشده داخل کشور را به‌صورت یارانهای در قالب شیرینی، شکلات و بیسکویت از کشور خارج و سود هنگفت و رانت عجیبی را نصیب صادر کنندگان می‌کنند.
ناگفته نماند که این صادرات رانتی در محصولات دیگری نیز وجود دارد که در پرونده قبلی به موضوع صادرات 120 میلیون دلاری آب‌نبات پرداخته شد و در آتی به سایر محصولات پرداخته می‌شود.
صادرات یارانه‌های عمومی
بر اساس اعلام خود انجمن بیسکویت، شیرینی و شکلات در سال گذشته حدود 800 میلیون دلار شیرینی، شکلات و بیسکویت به این شکل صادر شد که این رقم در سال 96 نیز، 598 میلیون دلار بوده است.
مغازه‌ای دبیر انجمن مربوطه اعتقادی به رانت یادشده ندارد و معتقد است که در صورتی که مشکلات تأمین مواد اولیه حل شود و مواد اولیه تولید برای آنها فراهم شود و دولت از این صنعت حمایت داشته باشد، می‌توانند صادرات یک و نیم میلیاردی تنها به کشورهای منطقه خاورمیانه داشته باشند.
البته واضح است صادرات به این شکل در واقع صادرات یارانه است و این صادرات در صورتی به‌نفع منافع ملی خواهد بود که مشمول عوارض صادراتی شوند یا این تولیدکنندگان برای صادرات محصولات خود از مواد اولیه وارداتی غیریارانه‌ای (ورود موقت) استفاده کنند.
مشروح مصاحبه جمشید مغازه‌ای دبیر انجمن بیسکویت، شیرینی و شکلات
جمشید مغازه‌ای دبیر انجمن بیسکویت، شیرینی و شکلات در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم اظهار کرد: آمار و اطلاعات صادرات شیرینی، شکلات و بیسکویت در سال جاری هنوز استحصال نشده است.
وی افزود: یکی از مشکلات عدیده ما در این صنعت تأمین مواد اولیه تولید از جمله روغن و شکر است وگرنه میزان صادرات ما بیشتر از مقدار فعلی بود، زیرا نتوانستیم به بخشی از تعهدات خود عمل کنیم.
مغازه‌ای در پاسخ به اینکه "چرا محصولاتی را صادر می‌کنید که برای تولید آنها از مواد اولیه یارانهای و ارز 4200تومانی استفاده شده است؟" گفت: «ما به ارز 4200تومانی کاری نداریم! آرد، روغن و شکر را از بازار داخلی تهیه می‌کنیم؛ همیشه نیز نمی‌توانیم این کالاها را با قیمت مصوب خریداری کنیم و قیمتهای خرید مواد اولیه متفاوت و در برخی از مواقع مواد اولیه کمیاب بوده است».
دبیر انجمن بیسکویت، شیرینی و شکلات ادامه داد: به‌طور مثال در مقاطعی مجبور شده‌ایم که هر کیلوگرم شکر را به‌قیمت 8000 تومان نیز خریداری کنیم.
وی اظهار داشت: شکر با نرخ مصوب دولتی را به‌صورت سهمیه‌ای به کارخانه‌ها پرداخت می‌کنند به‌طوری که هنوز سهمیه شکر اردیبهشت ما حمل نشده و به کارخانه‌ها نرسیده است و ما نگران توقف فعالیت کارخانه‌ها هستیم.
مغازه‌ای گفت: شکر دولتی که به صنایع ما اختصاص می‌یابد به‌طور کامل تکاپوی صنایع شیرینی، شکلات و بیسکویت را نمی‌دهد؛ به‌طوری که صنایع ماهانه 60 هزار تن شکر نیاز دارند اما بیشتر از 40 هزار تن در اختیار آنها قرار نمی‌گیرد و مجبور هستند بخشی از نیاز خود را از بازار آزاد تهیه کنند.
دبیر انجمن بیسکویت، شیرینی و شکلات در پاسخ به این مطلب که با در نظر گرفتن همه این تفاصیل قیمت تمام‌شده تولیدکننده شیرینی، شکلات و بیسکویت در ایران در مقایسه با دیگر کشورها بسیار کمتر و برای صادرات رقابتی است گفت: بله، قیمتهای ما برای صادرات در مقایسه با سایر کشورها رقابتی است.
وی تصریح کرد: قیمت محصولات خود را در بازار داخلی به‌دلیل اینکه کالاهای اساسی و مهم در سبد غذایی مردم نیست نمی‌توانیم افزایش دهیم (زیرا در صورت افزایش قیمت منجر به حذف آن از سبد خرید مردم می‌شود).
دبیر انجمن بیسکویت، شیرینی و شکلات در واکنش به صادرات رانتی این محصولات با توجه به یارانهای بودن مواد اولیه تولید گفت: آردی که در اختیار ما قرار می‌گیرد نیمه‌یارانه‌ای نیست و قیمت آزاد است به‌طوری که قیمت هر کیلوگرم گندم صنف و صنعت 1850 تومان و آرد آن 2300 تا 2400 تومان است.
(بنا بر این گزارش قیمت هرکیلوگرم گندم خارجی با احتساب ارز نیمایی 2500 تومان است که هزینه‌های حمل‌ونقل را نیز باید به آن اضافه کرد، بر این اساس آردی که در اختیار صنف و صنعت قرار می‌گیرد به‌شکلی نیمه‌یارانه‌ای به‌حساب می‌آید زیرا قیمت گندم اختصاصی به این بخش 1850 تومان است).
وی افزود: قیمت مصوب روغن نیز در بازار افزایش یافته است و در صورتی که بخواهیم از خارج از کشور هم وارد کنیم باید 40 درصد برای واردات تعرفه پرداخت کنیم؛ از طرفی اختصاص ارز به واردات نیز با تأخیر صورت می‌گیرد.
مغازه‌ای در واکنش به اینکه ارز اختصاصی برای واردات روغن 4200 تومان است و تفاوت زیادی با بازار آزاد و نفع زیادی برای واردکننده دارد گفت: بله، در صورتی که تکافوی کار ما را دهد 4200 است؛ البته توجه کنید که تنها قسمتی از مواد اولیه تولید روغن است و ما بخشی از نیاز خود را از بازار آزاد تهیه می‌کنیم.
وی اظهار داشت: البته با افزایش قیمت روغن، اکنون مسئله کمبود این محصول در بازار تا حدودی رفع شده است.
دبیر انجمن بیسکویت، شیرینی و شکلات اضافه کرد: قیمت مواد افزودنی تولید مانند اسیدهای خوراکی، کاکائو و گلوکز وارداتی است و با قیمتهای بالایی وارد می‌شود.
صادرات شیرینی، شکلات و بیسکویت به 66 کشور
وی اظهار داشت: محصولات ما به 66 کشور شامل کشورهای اروپای شرقی، جنوب شرقی آسیا، کشورهای حاشیه خلیج فارس، افغانستان عراق و غیره صادر می‌شود.