صادرات شیرخشک به ۱۲ کشور با تصمیم غلط وزارت صمت همچنان متوقف است

در تابستان سال ۹۷ وزارت صمت دستور توقف صادرات شیر خشک را صادر کرد. دستوری که با اعتراض تولید کنندگان شیرخشک، دامداران و نمایندگان مجلس روبرو شد. آنها معتقد بودند دستور توقف صادرات شیرخشک خارج از اختیارات وزارت صمت و دستوری غیرقانونی است که در نهایت، روند پیشرفت و توسعه این صنعت را دچار مشکل می‌کند، بازارهای صادراتی حذف و کشور از درآمدهای ارزی محروم می‌شود.
علی رغم تعلل وزارت کشاورزی و وعده های مکرر وزرای صمت درطی  بیش از یک سال گذشته هنوز مشکل تولید کنندگان حل نشده و این صنعت ارز آور از صادرات و حضور در بازار های منطقه ای و جهانی محروم است. سیاوش سلیمی رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان شیرخشک کشور در گفتگویی به مسائل و مشکلات این صنعت پرداخته که متن این مصاحبه به شرح ذیل است:
چند کارخانه در ایران شیر خشک تولید می‌کنند، چند نفر در این صنعت مشغول به کار هستند، ظرفیت تولید و نیاز کشور چقدر است؟
-بیش از ۳۰ کارخانه تولید شیر خشک صنعتی در کشور داریم و بالغ بر پنج هزار نفر پرسنل مستقیم در این کارخانه‌ها مشغول کار هستند و ظرفیت تولید کشور بیش از ۲۰۰ هزار تن در سال است، ولی عملا ۱۰۰ هزار تن در سال تولید می‌شود که ۶۷ تا ۷۰ هزار تن مصرف کشور است ضمن اینکه حدود ۳۰ هزار تن هم مازاد بر نیاز داریم که می توانیم آن را صادر کنیم.
چند سال است که شیر خشک ایرانی صادر می‌شود، مقصد و بازارهای صادراتی شما کجاست؟
-از حدود ۵ یا ۶ سال پیش صادرات شیر خشک رونق گرفت. قبلاً چنین امکانی در کشور وجود نداشت اما با سرمایه گذاری صورت گرفته ایران توانایی تولید شیرخشک را از ابتدای دهه ۹۰ به دست آورد. البته اکنون بیش از یک سال است که صادرات ما به دستور وزارت صمت متوقف شده است. تا پیش از ممنوعیت صادرات شیرخشک در شهریور سال ۹۷؛ معمولا به ۱۲ کشور منطقه صادرات داشتیم کشورهای مانند امارات، قطر و حتی کشورهای شاخ آفریقا جزو خریداران شیرخشک ایران بودند.
حجم صادرات چقدر بود؟
-حجم صادرات ما در سال ۹۵ حدود ۳۰ هزار تن در سال بوده، سال ۹۶، ۲۶ هزار تن و تا ممنوعیت صادرات در سال ۹۷ که ۱.۶.۹۷ اتفاق افتاد، ما حدود ۱۴ هزار تن صادرات شیر خشک داشتیم.
چرا صادرات شیر خشک متوقف شده است؟
-وزارت صمت با تصمیمی یکطرفه و بدون مشورت با تشکل مربوطه، اقدام به ممنوعیت صادرات کرد و  توجیهی که  برای این قضیه داشتند  این بود که صادرات شیر خشک باعث شده  قیمت شیر بالا برود و مصرف‌کننده داخلی دچار مشکل شود، در صورتی که ما می‌دانیم صادرات شیر خشک ارتباطی با افزایش قیمت شیر ندارد. در این زمینه به وزارت صمت باید گفت اکنون صادرات انواع محصولات لبنی دیگر بدون هیچگونه محدودیتی انجام می گیرد اگر بحث قیمت شیر و کمبود شیر در داخل مطرح بود قطعاً باید در این حوزه هم ممنوعیت صادرات داشتیم اما این یک بام و دو هوا در تصمیم گیری سبب شده صنعت شیر خشک ایران بازارهای خود را از دست بدهد.
چه روندی را برای رفع ممنوعیت صادرات شیر خشک انجام دادید؟
-ما پیگیری‌های زیادی کردیم اما علی‌رغم همه این توجیهاتی که  داریم ، متاسفانه تا امروز موفق نشدیم که صادرات شیر خشک را آزاد کنیم. در تمامی جلسات، کارخانجات لبنی اعلام می‌کردند که ما این شیر خشک مازاد شما را می‌خریم، ولی متاسفانه تا کنون هیچ کاری انجام ندادند.
چند روز قبل جلسه‌ای داشتیم که شرکت تعاونی انجمن لبنی اعلام کرد که ما مازاد شیر خشک را می‌خریم. علی‌رغم قیمت خیلی پایینی که پیشنهاد دادند، قبول کردیم.
ما معتقدیم که الان کارخانجات لبنی دارای شیر خشک مازاد هستند، در انبارهای شرکت‌های مصرف‌کننده هم به اندازه کافی شیر خشک موجود است و در شرایطی که ایران تحریم است و صادرات نفتی مشکل دارد، صادرات غیرنفتی می‌تواند به کشور کمک کند.
ما از مسئولان ذیربط خواستیم که حداقل یک فاصله زمانی تعیین کنند، که اگر کارخانجات نخریدند، مجوز صادرات به ما داشته شود و در نهایت قرار شد که در ۱۵ روز، ۴۰ درصد این شیر خشک توسط شرکت تعاونی انجمن لبنی خریداری شود، مابقی آن هم در ۱۵ روز دوم خریداری شود. در غیر این صورت مجوز صادرات برای ما صادر شود.
امیدواریم که اینبار به قول خودشان عمل کنند و صادرات آزاد شود.   ضمن این‌که ۱۶ مهرماه امسال در دفتر مقررات و صادرات وزارت صمت، کارگروهی که در این زمینه تشکیل شد، با سه رأی موافق، یک رأی مخالف و یک رأی ممتنع مصوب کردند که صادرات شیر خشک، بدون هیچگونه عوارض صادرات انجام شود، ولی متاسفانه این مصوبه انجام نشد و مجددا جلسه مورخه سوم آذر امسال تشکیل شد که خواستند کارخانجات لبنی این شیر خشک مازاد را خریداری کنند. من امیدوارم هر کارگروهی که در زمینه تولید و صادرات شیر خشک تصمیم می‌گیرد، این تصمیمات را محترم بشمارند و به آن عمل کنند تا واحدهای صنعتی هم دچار مشکل نشوند.
چه گروهی سود می‌برند از این‌که کارخانجات شیر خشک، صادرات انجام ندهد و یا روند صادرات متوقف شود؟
-روند ممنوعیت صادرات شیر خشک بیش از یک سال است ادامه پیدا کرده، علی رغم  مازاد تولید عده ای سعی می کنند این ممنوعیت ادامه پیدا کند، قطعا گروه‌هایی از این قضیه سود می‌برند و مهمترین آن به نظر من بحثی است که کارخانجات لبنی روی قیمت شیر دارند. تا وقتی که واحدهای شیر خشک در کشور فعال نشده بود، دامداران وضعیت خوبی نداشتند، به‌خصوص در ایام تعطیل یا زمانی که شیر خام جذب نمی‌شد، مجبور بودند شیر خام تولیدی خودشان را به قیمت خیلی پایین عرضه کنند و این باعث می‌شد که صنعت گاوداری کشور رشد نکند، چون امنیتی برای جذب شیر نبود، ولی با وجود آمدن کارخانجات شیر خشک که قابلیت این را دارند که در حجم بالایی شیر را جذب کنند و تبدیل به کالایی کنند که این مجددا قابل برگشت به تولید است، این نگرانی دامداران هم از بین رفت و آن‌ها هم تشویق شدند که شیر بیشتری تولید کنند، ولی متاسفانه باید پیگیری شود که این عواملی را که باعث این ممنوعیت شده، سیستم‌های نظارتی کشور پیگیری کنند و ببینند که علت آن چیست؟
با آغاز صادرات مجدد شیر خشک، پیش‌بینی شما چیست؛ چه حجمی با چه ارزشی شیر خشک صادر شود؟
-من فکر می‌کنم که طبق روال سال‌های ۹۵ و ۹۶ ما نهایتا بتوانیم اگر صادرات شیر خشک آزاد شود، حدود ۳۰ هزار تن شیر خشک صادر کنیم که این هم تعادل بین جذب شیر خام و تولید محصولات لبنی را برای ما به وجود بیاورد و همچنین ما می‌توانیم با تولید این میزان شیر کشور را از واردات کره هم بی‌نیاز کنیم، چون کره مورد نیاز کشورمان وارداتی است و عملا هر سال مبالغ هنگفتی بابت واردات کره هزینه می‌شود. تولید کنندگان شیر خشک اکنون می توانند با تولید شیر خشک بدون چربی؛ کره حاصل از آن را به بازار عرضه کنند.
اکنون کارخانجات کره هم در کشور تاسیس در حال تاسیس است و اشتغال خوبی در این زمینه فراهم می کند. ما هم می توانیم برای کشور مزیت صادراتی ایجاد کنیم و هم از واردات کره بی نیاز شویم.