پسته در سال ۸۷ با چهار نماد معاملاتش را در بازار بورس کشور آغاز کرد، اما با وجود پیش‌بینی فعالان عرصه کشاورزی و بورس، این محصول مورد توجه قرار نگرفت و موجب حذف موقت و کاهش استقبال از آن در بازار سرمایه شد.
علت اصلی کمرنگ بودن این استقبال را می توان نقدینگی موجود در بازار فروش پسته تازه دانست که در این شرایط، بیشتر کشاورزان پس از برداشت، محصول خود را یا به صورت تازه به فروش می‌رسانند یا پس از خشک کردن پسته تازه، آن را به دلالان یا بازارهای محلی می‌سپارند.
پسته ایران در سال های اخیر با توجه به افزایش قیمت از جمله مواد خوراکی لوکس در سبد خانوار شناخته می‌شود که می‌توان با اندکی فرهنگ سازی آن را در بورس به خوبی جای نهاد.
هم اکنون، ایران حدود ۵۰۰ هزار هکتار باغ پسته دارد که طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی، بیش از ۹۰ درصد آن بارور است و تولید سالانه پسته در ایران، با توجه به وضعیت آب و هوایی و شرایط اقلیمی این محصول، متغیر است در حالی که با توجه به آمارهای وزارت جهاد کشاورزی، میزان تولید پسته در سال جاری بین ۲۲۰ تا ۲۵۰ هزار تن پیش‌بینی شد.
بورس پسته در حقیقت برای کمک به کشاورزی در کشور راه اندازی شده است که باید با ایجاد فرهنگ سازی و ساز و کار مناسب به سمت فرآوری و حضور فعال کشاورزان در بورس حرکت کرد.
پذیرش بورس، مشکل اصلی پسته کاران است
دبیر انجمن پسته استان سمنان ابراز داشت: با وجود تلاش‌های چندسال اخیر، هم چنان فرهنگ لازم برای زمینه سازی پذیرش بورس از سوی کشاورزان انجام نشده است و عمده پسته کاران، رغبتی برای حضور در بورس ندارند.
منصور عباسیان ادامه داد: برای حضور پسته در بورس کالا امسال چهار نفر از باغداران اعلام آمادگی کردند که با توجه به قیمت مناسب پسته در بازار فروش، باز هم نقدینگی بازار را به جای بورس انتخاب کردند.
وی اظهار داشت: بورس پسته خدمتی جدید برای باغداری نوین است که نیازمند اعتمادسازی و حمایت از چندین نفر برای پیش قدم شدن در این عرصه است.
عباسیان گفت: ۶۰ نفر در شهرستان دامغان دارای کارت بازرگانی هستند و فعالیت هایی چون فرآوری، صادرات، واردات و فروش عمده پسته را دنبال می کنند که باید از ظرفیت این افراد برای پیشبرد اهداف در حوزه بورس استفاده کرد.
وی افزود: صندوق حمایت از توسعه کشاورزی و انجمن پسته با همکاری هم و ارائه جذابیت‌های بازار بورس به پسته کاران، سعی می کنند تا بورس پسته را فعال کنند که برای این راه نیازمند حمایت باغداران هستیم.
عباسیان اضافه کرد: استان سمنان با توجه به قرار داشتن در مسیر زائران آستان علی بن موسی الرضا (ع) و محور ارتباطی شمال به جنوب، از موقعیت جغرافیایی خوبی برای فروش پسته در بازارهای محلی برخوردار است.
وی خاطر نشان کرد: با توجه به بازار مطلوب فروش محصول، بسیاری از باغداران معتقدند محصول خود را در بازارهای محلی به فروش برسانند تا بتوانند از نقدینگی سریع آن بهره مند شوند.
دبیر انجمن پسته استان سمنان تصریح کرد: معامله در بورس راهی مثبت و اثر بخش است که در شفافیت قیمت و تضمین پول باغدار نقش مهمی را ایفا می کند، حضور پسته در بورس علاوه بر رسیدن به جایگاه مطلوب می تواند با معرفی این محصول در معاملات جهانی، ایران را به کشور اول صادر کننده پسته جهان تبدیل کند.
شناسایی بهترین بازارها در بورس امکان‌پذیر است
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان دامغان گسترش بازاریابی را مهم ترین عامل برای حضور در بورس دانست و افزود: با توجه به وجود تضمین در بازار بورس و دسترسی بیشتر سرمایه داران به این امکان، باغداران دارای گواهی سپرده پسته می توانند با حضور در سازمان بورس، مناسب ترین بازارها را از آن خود کنند.
محسن طباطباییان تصریح کرد: با ورود پسته کاران به معاملات گواهی سپرده پسته در بورس کالا، این باغداران هستند که می‌توانند بازار را تصاحب کرده و محصول خود را به قیمت واقعی و روز به فروش برسانند و در کوتاه ترین زمان وجه حاصل از معامله را دریافت کنند.
وی ادامه داد: امروز بسیاری از دلالان با بازارگرمی و خرید محصول پسته از باغداران به قیمت غیرواقعی، کشاورزان را متحمل خسارت و سود ناشی از این محصول را از آن خود می کنند که با ورود به معاملات بورس، کشاورزان در این زمینه از قدرت بیشتری برخوردار خواهند شد.
طباطباییان اظهار داشت: تضمین خرید در بورس عاملی است که بسیاری از خریداران خارج کشور را به معامله در بورس تشویق می کند که با این اقدام می توان صادرات این محصول را نیز تا حد بسیار زیادی افزایش داد.
وی افزود: تاکنون کارگاه های آموزشی بسیاری برای پذیرش بورس در شهرستان دامغان برگزار شده است که باید در این زمینه افراد مشتاق را با حمایت های لازم در بورس وارد و این معاملات را در سطح باغداران نهادینه کرد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان دامغان گفت: امروز فرهنگ فرآوری و عدم تازه فروشی پسته در بین باغداران نهادینه شده است چرا که به سود حاصل از فرآوری محصولات پی برده اند و برای ورود به بورس نیز باید این فرآیند انجام گیرد تا پسته کاران بتوانند بهتر با نتایج حاصل از معامله در بورس آشنا شوند.
استقبال کمرنگ کشاورزان عامل ناکامی حضور پسته در بورس
فعال و کارشناس معاملات بورس گفت: سال گذشته پسته ایران با ۶ نماد کار خود را در بورس آغاز کرد که با توجه به مشکلات بسیار در سالجاری تنها نماد پسته فندقی رفسنجان در حال فعالیت است.
روح الله معلم ادامه داد: استقبال نکردن کشاورزان و اطلاع رسانی ضعیف در این امر می‌تواند از دلایل اصلی ناکامی پسته در بورس باشد.
وی تصریح کرد: انجمن‌های کشاورزی باید در زمینه بورس با انبارداران و تعاون روستایی شهرستان همکاری لازم را داشته باشند تا در کنار حمایت های جهاد کشاورزی بتوانند کارگاه های آموزشی کشاورز محور در این شهرستان برگزار کنند.
معلم به برگزاری چندین دوره کارگاه آموزشی در شهرستان اشاره کرد و گفت: تاکنون چند کارگاه آموزشی در حاشیه جشنواره پسته در دامغان برگزار شد که با توجه به مدرس بودن بنده در این کارگاه ها، با استقبال کمرنگ کشاورزان و پسته کاران مطرح شهرستان مواجه شدم.
فعال حوزه بورس اضافه کرد: جهاد کشاورزی باید با شناسایی پسته کاران و بازرگانان این بخش، کارگاه های آموزشی پربار را برگزار کند تا توجیه لازم در جهت پذیرش و عملیاتی شدن کارگاه ها در دستور کار قرار گیرد.
رونق بازار بورس پسته، نیازمند نشست‌های تخصصی
دبیر جشنواره ملی پسته ایران(دامغان) به اهمیت ورود پسته به بورس اشاره کرد و گفت: توجیه پسته کاران به سود ناشی از ورود این محصول به بورس می تواند این محصول راهبردی را به خوبی در سطح جهان معرفی کند.
وی افزود: در سال گذشته بازار بورس، پذیرش پسته را در دستور کار خود قرار داد که باتوجه به نرسیدن به حد نصاب ورود و خروج این محصول، این محصولات از تابلوی بورس خارج شد.
زارع زاده بیان کرد: برگزاری کارگاه های آموزشی در حاشیه جشنواره پسته بهانه‌ای است تا مسوولان این امر بتوانند زمینه لازم را برای کشاورز فراهم و با برگزاری دوره‌های آموزشی مداوم و پیوسته، این امر را محقق کنند.
دبیر جشنواره ملی پسته ایران-دامغان تصریح کرد: هم اکنون در حال برنامه ریزی برای برگزاری نشست های تخصصی هستیم تا بتوانیم با معرفی پسته در بازار بورس و رونق این محصول، پسته دامغان را به جایگاه اصلی خود که همان صادرات حداکثری است برسانیم.
طبق آخرین آمار از گمرک جمهوری اسلامی ایران، صادرات پسته ایرانی از سال ۱۳۹۲تا ۱۳۹۵ سهم ۲.۲ درصدی از ارزش کل صادرات کشور را داشته است. همچنین در سال ٩٥، بیش از ٦٩ هزار و ١٥٤ تن پسته تازه، خشک کرده، پسته با پوست و بدون پوست همچنین خلال پسته به کشورهای مختلف جهان صادر شده است. نکته دیگر اینکه با صادرات این محصول در سال ٩٥، درآمد ٦٣٦ میلیون و ٢٨٤ هزار و ٣٨١ دلاری نصیب کشور شده است. ارزش ریالی این میزان صادرات نیز بالغ بر ٢ هزار و ٤٥ میلیارد و ٤٤٥ میلیون و ٣٥ هزار و ٦٩٦ تومان در آمار گمرک به ثبت رسیده است.
آمارها حکایت از این دارند که پسته ایرانی به بیش از ٦٤ کشور جهان صادر می‌شود که بیشترین سهم خرید بازار پسته ایران به کشورهایی از جمله ایالات متحده امریکا، آلمان، اوکراین، قطر، شیلی، استرالیا، انگلستان، ایتالیا و فرانسه می‌رود.