کشاورزی یکی از مهمترین بخش های اقتصادی فارس محسوب می شود که سهم قابل توجهی از تولید این منطقه را به خود اختصاص داده و مواردی از جمله کمبود آب،افزایش بهره‌وری و منافع ملی ،کشاورزی را به سمت کشت گلخانه‌ای سوق داده اما به نظر می رسد که ناتوانایی در تامین وثیقه مدنظر بانک ها به غول شکست ناپذیر این حوزه در این استان تبدیل شده است.
این چالش در فارس به گونه ای است که به گفته رییس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی این استان در خوشبینانه‌ترین حالت کمتر از ۳۰ درصد مجوزات صادر شده در حوزه گلخانه به بهره برداری منجر می شود و بیش از ۷۰ درصد آن پشت درب بانک ها معطل مانده تا متقاضی از خواسته خود منصرف شود.
پشیمان و منصرف
تراب حسینی یکی از سرمایه گذاران استان فارسی است که مجوز تاسیس گلخانه خود را دریافت کرده اما کار او برای ایجاد گلخانه در مرحله تامین وثیقه بانکی متوقف مانده است.
حسینی که اکنون از تصمیم خود برای تاسیس گلخانه علیرغم اخذ مجوزات لازم منصرف شده گفت: بانکی که برای اخذ تسهیلات احداث گلخانه به آن مراجعه کردم سند زمین کشاورزی‌ام را بعنوان وثیقه قبول نکرد.
وی ادامه داد: قصد ساخت گلخانه تولید گل رز به وسعت ۵ هزار مترمربع در حسین آباد شهرستان بیضا داشتم که به دلیل سختگیری بانکی و عدم دریافت تسهیلات منصرف شدم.
وی اضافه کرد: حدود سه سال پیش برای ساخت گلخانه اقدام کردم که بعد از طی روند اداری و اخذ مجوزهای لازم در مرحله دریافت تسهیلات بانکی کار متوقف شد.
حسینی عنوان کرد: بعد از اینکه با در بسته دریافت تسهیلات بانکی مواجه شدم دوباره از پا ننشسته و با تامین شخصی بخشی از هزینه‌ها دوباره قصد ساخت گلخانه کردم که با تورم زیاد و گرانی آهن و سایر مصالح برخورد کردم و بار دیگر کار متوقف شد.
گلخانه پشت دیوار وام ایستاد
غزال سعیدی یکی دیگر از کسانی است که مجوزهای لازم برای احداث گلخانه در روستای دهنو شهرستان پاسارگاد را اخذ کرد ولی کارش ماه‌ها است که در مرحله دریافت تسهیلات متوقف مانده است.
سعیدی گفت: فوندانسیون و زیرسازه گلخانه را با هزینه شخصی اجرا کردم و همچنین اشتراک گاز و برق نیز با هزینه سنگین علم کردن ستون برق و ... نیز با اعتبارات شخصی انجام شده است.
وی اظهار داشت: علیرغم اینکه درخواست تسهیلات خود را در بهمن ماه ۹۸ به بانک ارایه داده بودم اما بعد از شیوع کرونا اعطای تسهیلات یارانه‌ای ساخت گلخانه از محل صندوق توسعه ملی با کارمزد ۷ درصد متوقف شده و در حال حاضر کارکنان بانک عامل اظهار می کنند که دیگر این نوع وام به سازندگان گلخانه تعلق نخواهد گرفت و متقاضیان باید از وام‌های با کارمزد بالاتر و ۱۵ درصدی استفاده کنند.
سعیدی بیان کرد: مبلغی که اکنون برای ساخت گلخانه نیاز دارم حدود دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است که به دلیل عدم توانایی در تامین وثیقه مورد نیاز برای جذب تسهیلات علیرغم هزینه کرد شخصی بیش از ۳۰۰ میلیون تومان کار را تعطیل کردم.
وی ادامه داد: افزایش سود تسهیلات ساخت گلخانه از ۷ به ۱۵ درصد هم در شرایط کنونی کار را برای سازندگان بخش خصوصی سخت کرده بگونه ای که دیگر سرمایه گذاری در این حوزه مقرون به صرفه نخواهد بود.
وی اضافه کرد: بانک عامل اکنون حتی زیربار ارایه وام های تاسیس گلخانه با سود ۱۵ درصد هم نمی رود.
سعیدی بیان کرد: به دلیل همین سختگیری های بانکی و علیرغم اینکه تمام دارایی خود را صرف ایجاد زیرساخت آن کردم اما در حال حاضر قید ساخت گلخانه را زده‌ام.
وثیقه‌هایی که موجب دلسردی می شود
فیاض میان نیز یکی دیگر از سرمایه گذاران بخش خصوصی و متقاضی تاسیس گلخانه گیاهان دارویی، سبزی و صیفی در شیراز است ، گفت: به دلیل عدم توانایی در تامین وثیقه مورد درخواست بانک برای ارایه تسهیلات بانکی قریب به ۸ ماه است که روند ساخت گلخانه‌ام متوقف شده است.
میان ادامه داد: مجوز تاسیس گلخانه ام را دو سال پیش اخذ کردم و به دلیل عدم توانایی در اخذ تسهیلات بار دیگر سال گذشته آن را با وسعتی کمتر تمدید کردم اما نتوانستم کار را دنبال کنم.
وی اضافه کرد: بار اول و حدود ۲ سال پیش تقاضای ساخت گلخانه در وسعت ۹ هکتار دادم که در ادامه به دلیل اینکه نتوانستم ضمانت بانکی مورد نیاز را تامین کنم و همچنین به دلیل افزایش هزینه ها و تورم بالا حدود ۸ ماه پیش وسعت آن را به حدود ۲ هکتار کاهش دادم که تاکنون هم در این خصوص نتیجه ای نگرفته ام.
این سرمایه گذار بخش خصوصی اظهار داشت: این تقاضا از سوی من و بسیاری دیگر از فعالان بخش خصوصی متقاضی ساخت گلخانه وجود دارد که بانک‌ها اسناد زمین کشاورزی و محل ساخت گلخانه را به عنوان ضمانت تسهیلات قبول کنند.
وی اضافه کرد: در حال حاضر با توجه به گرانی تجهیزات مورد نیاز ساخت گلخانه به نظر درآمد حاصل از راه اندازی گلخانه نمی تواند جوابگوی پرداخت اقساط بانکی باشد مگر اینکه زمینه صادارت تولیدات گلخانه‌ای بیش از گذشته فراهم باشد.
ناتوانی برای تامین وثیقه
رییس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس به چالش های پیش رو توسعه گلخانه در فارس پرداخت و گفت: کشاورزان این استان برای احداث گلخانه و استفاده از تسهیلات بانکی در خصوص وثیقه با مشکلات جدی روبه رو هستند.
محمدباقر میری اضافه کرد: اغلب بانک های عامل برای پرداخت تسهیلات گلخانه ای اسناد ملکی روستایی را نمی پذیرند و یا اینکه ارزش وثیقه های کشاورزان با مبلغ وام دریافتی سازگاری ندارد و در نتیجه دریافت تسهیلات گلخانه ای در فارس کار هر کسی نیست و امری دشواری محسوب می شود.
او اظهار داشت: در سال گذشته ۴۷۰ فقره مجوز تاسیس گلخانه از سوی سازمان نظام مهندسی کشاوری و منابع طبیعی استان فارس صادر شده که از این تعداد تنها ۳۴ مورد آن تاکنون به بهره برداری رسیده است.
وی ادامه داد: بزرگترین چالش پیش روی توسعه گلخانه در استان فارس عدم توانایی لازم جهت ارایه وثیقه کافی برای دریافت تسهیلات بانکی است.
رییس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس اظهار داشت: در بسیاری موارد بانک های عامل فقط ۳۰ درصد تا ۴۰ درصد ارزش زمینی که قرار است گلخانه در آن احداث شود را بعنوان وثیقه تسهیلات می‌پذیرند.
وی بیان کرد: دولت اعتبارات بسیار خوبی برای توسعه گلخانه در کشور و استان فارس اختصاص داده و هیچ مشکلی در تامین آن نیست و این وام ها سقف مشخصی نیز ندارد و تنها مشکلی که در این خصوص وجود دارد سختگیری بانک ها در پذیرش وثیقه است.
میری بیان کرد: به دلیل وجود همین چالش در بهترین حالت تنها کمتر از ۳۰ درصد از پروانه های صادر شده برای تاسیس گلخانه در استان فارس به مرحله اخذ تسهیلات و تاسیس و بهره برداری می‌رسد و بیش از ۷۰ درصد از این پروانه ها که صادر شده به دلیل عدم توانایی در تامین وثیقه از گرفتن وام محروم و در نتیجه متقاضیان از ایجاد گلخانه منصرف می شوند.
او عنوان کرد: سالانه پروانه بهره برداری برای حدود ۷۰۰ هکتار گلخانه در استان فارس صادر و تحویل متقاضیان می شود اما به دلیل سختگیری بانکی و عدم توانایی بهره برداران در تامین وثیقه حدود ۳۰ درصد از این میزان گلخانه به بهره برداری می‌رسد.
کمبود منابع آبی همچنان مهمترین چالش کشاورزی فارس
وی در ادامه گفت: فارس در حوزه کشاورزی ،منابع طبیعی و سایر تولیدات دامی یکی از پتانسیل‌های کشور بشمار می رود.
میری با تاکید بر وجود چالش هایی در بخش تولیدات کشاورزی فارس افزود: کمبود منابع آبی مهمترین دغدغه حوزه کشاورزی این استان است بگونه ای که اکنون برای آبیاری اراضی کشاورزی از آبهای زیر زمینی استفاده می شود و به همین دلیل باید حتما برای منابع تولید از جمله آب ،خاک، سایر عناصر غذایی و مواد آلی برنامه ریزی و با مدیریت پایدار کشاورزی به پیش رویم.
وی عنوان کرد: توسعه گلخانه یکی از اهدافی است که سیاست های کلان دولت در حوزه کشاورزی بر مبنای آن تعریف شده که نتیجه آن بهره‌وری بیشتر و افزایش عملکرد در یک واحد سطح خواهد بود.
گلخانه بهترین راه حل
رییس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس ادامه داد: اگر هدف افزایش راندمان آبیاری و میزات تولید و همچنین کاهش مصرف آب باشد باید صنعت گلخانه در این استان توسعه یابد تا بتوان از ظرفیت موجود اشتغال در بخش کشاورزی استفاده و عملکرد را نیز بالا برد.
وی آفتابی بودن هوای این استان و شدت تابش نور را جز مولفه های مناسب برای توسعه گلخانه دانست و گفت: سیاست های خوبی در حوزه گسترش کشت گلخانه ای در دستور کار دولت فعلی قرار دارد که از جمله آن می توان به اعطای تسهیلات به متقاضیان این بخش اشاره کرد.
میری با بیان اینکه در حال حاضر نزدیک به ۵۶۰ هکتار گلخانه در فارس ایجاد شده،افزود: با احداث گلخانه محدودیت زمان کاشت برداشته می شود که این فرصت بسیار مناسبی برای افزایش سطح تولید است و قطعا جهش تولید با برنامه ریزی و بکارگیری سرمایه انسانی متخصص در این بخش محقق خواهد شد.
او با تاکید بر وجود دانش،مهارت فنی و نیروی انسانی متخصص کافی در حوزه گلخانه در فارس ،بیان کرد: قریب به ۱۶ هزار و ۷۰۰ نفر در این استان عضو سازمان نظام مهندسی کشاورزی فارس هستند که حدود ۶ هزار نفر از این اشخاص در حوزه گلخانه تخصص دارند.
وی در پاسخ به سوالی در خصوص دلیل عقب ماندگی فارس در حوزه گلخانه به نسبت بعضی از استان های کشور،گفت: صنعت گلخانه در بعضی مناطق جنوبی کشور مانند شهرستان عنبرآباد در استان کرمان برای اضافه کردن زمان کشت به مدت یک ماه ایجاد شده که این کار به دلیل برداشت زودتر محصولات و قیمت مناسب تر در بازار انجام شده است.
رییس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس موضوع آب را خصوصا در شهرستان های جنوبی استان فارس چالش بسیار جدی دانست و افزود: فارس یک دوره خشکسالی به مدت حدود ۲۲ سال بصورت مداوم را تجربه کرده که امیدواریم با ایجاد ترسالی های مستمر ،بهره از آبهای سطحی و افزایش سطح زیر کشت گلخانه در این استان را شاهد باشیم تا فرصتی برای تقویت منابع آبی زیرزمینی ایجاد شود.
تسهیل در روند صدور مجوز تاسیس گلخانه
رییس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس در ادامه سخنان خود بیان کرد: به دلیل اعتقاد راسخ دولت به توسعه کشت گلخانه ای روند صدور مجوز در این بخش بسیار تسهیل شده بگونه ای که در استان فارس هیچگونه استعلامی در این مسیر وجود ندارد و به شرطی که سند بنام متقاضی باشد و پروانه تامین آب اعم از قنات،چشمه و چاه نیز داشته باشد پروانه تاسیس گلخانه ظرف ۴۸ ساعت صادر و تحویل متقاضی خواهد شد.
وی با بیان اینکه پیش بینی می شود در سال ۹۹ میزان صدور پروانه بهره برداری از گلخانه رشد ۷۰ تا ۸۰ درصدی را به نسبت سال قبل شاهد باشد،گفت: مشکلی در زمینه دریافت مجوز تاسیس گلخانه در استان فارس وجود ندارد و تنها در مسیر توسعه این نوع کشت مشکل عدم تامین وثیقه بانکی وجود دارد.
میری عنوان کرد: وظیفه سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس،نظام مند کردن تخصص ها و نیازهای تولید در گرایش های متفاوت کشاورزی و دام و طیور است.
توسعه گلخانه ضرورت است نه انتخاب
استاد بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز گفت: ایجاد و توسعه کشت گلخانه‌ای اثر گذارترین اقدامی است که نقش موثری در تولید،اشتغالزایی و بهره وری آب در حوزه کشاورزی دارد و در شرایط کنونی امری ضروری و نه یک انتخاب است.
محمد بخشوده افزود: توسعه گلخانه نقش بسیار پررنگی در رونق تولید و ایجاد اشتغال پایدار دارد.
وی اضافه کرد: ویژگی‌های اقلیمی کشور خصوصا جنوب ایران و استان فارس نیازمند اصلاح الگو کشت است و به همین دلیل باید در روش تولید محصولات کشاورزی تغییر ایجاد شود که کشت گلخانه‌ای بهترین روش جایگزین برای کشاورزی سنتی است.
استاد بخش کشاورزی دانشگاه شیراز اظهار داشت: افزایش تولید در واحد سطح، تولید بیش از یک محصول در سال، افزایش کیفیت محصول تولیدی با کنترل دقیق و بهتر آفات و بیماری ها و در نتیجه آن افزایش صادرات و حفظ محیط زیست، صرفه جویی در مصرف آب، تنظیم برنامه کشت مطابق با نیاز بازار، تداوم تولید محصول در تمام فصول سال و اشتغالزایی مناسب از جمله مزایای توسعه کشت گلخانه‌ای است.
توسعه گلخانه در راستای تحقق جهش تولید است
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس توسعه گلخانه را یکی از مهمترین ضرورتهای جهش تولید در حوزه کشاورزی دانست و گفت: محورهای کاری این سازمان در سال ۹۹ که از سوی رهبر معظم انقلاب جهش تولید نام گذاری شده ابتدا افزیش بهره‌وری در حوزه کشاورزی است.
محمد مهدی قاسمی افزود: جایگزینی واردات و افزایش سطح تولیدات داخلی از دیگر برنامه های مهم جهاد کشاورزی فارس در سال ۹۹ است که اقداماتی در این باره از جمله توسعه سطح زیرکشت گلخانه در این استان پیش بینی شده است.
وی ادامه داد: توسعه صادرات دیگر برنامه ریزی مهم سال جاری در حوزه کشاورزی این استان است بدین نحو که محصولات تولیدی فارس به کشورهای که مراودات اقتصادی به آنها امکان پذیر است مانند عراق ،افغانستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر شود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس اضافه کرد: راه اندازی بنگاه های راکد و نیمه فعال در حوزه فرآوری بخش کشاورزی نیز موضوعی است که می تواند جهش اقتصادی را در این بخش رقم بزند که این مهم در دستور کار مدیران ارشد استان فارس و سازمان جهاد کشاورزی قرار دارد.
وی با اشاره به افزایش ۵ تا ۱۵ برابری بهره‌وری آب در کشت گلخانه‌ای، اظهار داشت: کشت گلخانه‌ای از طرح‌های مورد توجه در مناطق خشک و نیمه‌خشک به‌ویژه در استان فارس بشمار می رود که نقش موثری در رونق تولید و افزایش بهره وری دارد.
قاسمی بیان کرد: توسعه ۷ هزار هکتاری گلخانه در دستور کار سازمان جهادکشاورزی فارس قرار دارد و در این راستا استراتژی توسعه گلخانه‌ها تدوین شده و با اهتمام استاندار فارس حمایت‌های ویژه‌ای صورت پذیرفته که تخصیص منابع استانی بالغ بر ۱۸.۵ میلیارد تومان به عنوان یارانه سود تسهیلات به افرادی که تسهیلات ۱۵ درصدی برای احداث گلخانه گرفته‌اند از جمله این حمایت‌ها است.
وی گفت: برای اولین بار در کشور سه روستای گلخانه‌ای در فارس در حال ساخت است و علیرغم همه مشکلات و افزایش قیمت‌ها، سایر تسهیلات نظیر تسهیلات توسعه روستایی با سود ۶ درصد نیز برای تاسیس گلخانه اختصاص داده شده است.
قاسمی اضافه کرد: امیدوارم با کمک تسهیلات لحاظ شده و حمایت دولت ،کشاورزان این استان قسمتی از سطوح کشت خود را به خصوص در سبزی و صیفی به گلخانه منتقل کنند.