19 درصد اشتغال کشور معادل چهار میلیون فرصت شغلی در بخش کشاورزی فعال است و ۱۸ تا ۲۰ درصد صادرات غیرنفتی کشور نیز مربوط به بخش کشاورزی است، اما این اعداد و ارقام قطعا تنها بخشی از ظرفیتی است که ما در حوزه کشاورزی توانسته ایم فعال کنیم.
بر اساس آنچه از سخنان فعالان این حوزه بر می آید، بخش مهمی از ظرفیت های این گستره عظیم اقتصادی در سایه عدم مدیریت و نظارت صحیح، بی توجهی مسئولان و البته فعالان این بخش به منابع و ذخایر فیزیکی و غیر فیزیکی و بی تفاوتی فعالان این حوزه به ارتقای سواد عملی و حرفه ای، خام فروشی، ضعف قابل توجه در صنایع فراوری و بسته بندی، تضعیف صنایع وابسته، تحریم ها و ... غیر فعال مانده یا حتی آسیب دیده و از بین رفته است.
هفته جهاد کشاورزی فرصت خوبی است تا مهمترین دغدغه های برخی فعالان این حوزه را از آنان جویا شویم، بر این اساس از تعدادی از آنان خواستیم به ما بگویند که مهمترین مسائلی که اگر وزیر جهاد کشاورزی بودند پیگیری می کردند کدام ها بود.
البته پرس و جوی ما از فعالان این حوزه بیشتر از آنچیزی است که در این گزارش آمده، اما برخی حاضر به گفتگو نشدند، برخی عقیده دارند که نیازهایشان مشخص است و صحبت درباره آنها تکرار مکررات است، برخی نمی دانند چگونه مسائل شان را مطرح کنند و ...
برگزاری مهمانی با یک برگ مو!
مسلم فراهانی زنبوردار است و عقیده دارد که باید برای توسعه صنعت زنبورداری کارگروه تشکیل داد تا در این کارگروه برنامه های توسعه این صنعت بررسی شود و می گوید که اگر وزیر بود این کارگروه را تشکیل می داد.
وی افزود: پس از گذشت 42 سال از انقلاب اسلامی، هر سال هزاران میلیارد تومان بودجه کشور در بخش های مختلف هزینه می‌شود، اما در این 42 سال زنبور عسل سهم چندانی از این بودجه ها نداشته و در واقع این بخش در این مدت کمی داشته، اما توسعه همه جانبه نداشته است.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه زنبورداران استان مرکزی گفت: فرزندان ما به هیچ وجه حاضر به ادامه دادن شغل ما نیستند، چراکه با دیدن وضعیت کنونی ما از ادامه این کار پشیمان می شوند و ترجیح می دهند وقت خود را در کاری با درآمد بیشتر هزینه کنند.
فراهانی اضافه کرد: دولت بخش اندکی از وقت و انرژی که صرف تامین کود، سم و سایر نهاده های بخش کشاوری می‌کند، را صرف توسعه زنبورداری کشور کند، چراکه تامین نیازهای این بخش در تولید ثروت از حوزه کشاورزی بسیار بالاست و حتی ممکن است اگر آنچنان که باید به زنبورداری پرداخته شود، از بعضی بخش های دیگر که دولت درگیر تامین نهاده برای آنهاست ثروت بیشتری تولید شود، اما متاسفانه دولت در بخش زنبور اصلا احساس دغدغه نمی کند.
وی ادامه داد: حدود 8 سال پیش صندوق زنبور عسل کشور راه اندازی شد که مثل این صندوق مثل برگزاری یک مهمانی با یک برگ مو است به این معنی که این صندوق بهیچوجه جوابگوی نیاز این بخش نیست. در حال حاضر نیاز به تسهیلات تکلیفی ویژه در این بخش هست تا طرح های مشخصی در بخش زنبور عسل اجرا و اسباب توسعه این بخش فراهم شود.
این فعال حوزه زنبورداری خاطرنشان کرد: دولت سال ها اعتبارات زیادی را در حوزه دام سبک و سنگین هزینه کرده و نتیاج خوبی هم حاصل کرده است. البته بر کسی پوشیده نیست که وزیر مسئولیت های سنگینی در بخش های مختلف دارد، اما قطعا یکی از این مسئولیت های ارزشمند او همین توسعه بخش زنبورعسل است.
وی در خصوص توجه وزارت جهادکشاورزی به دانه های روغنی بیان کرد: اهتمام وزارت جهاد کشاورزی به تولید دانه های روغنی و افتخار او به افزایش تولید در این حوزه است، اما باید توجه داشت که فعالیت زنبور عسل می تواند تولیدات دانه های روغنی در واحد سطح را تا دو برابر و در باغات میوه تا پنج برابر افزایش دهد.
فراهانی در خصوص برداشت شبدر و یونجه گفت: فعالیت زنبور عسل می تواند بین 6 تا 10 برابر بذر یونجه و شبدر را افزایش دهد که این مهم با هیچ متد آبیاری ممکن نیست، اما دولت چشم خود را بر این بخش بسته و می‌داند که فعالان این حوزه به هر طریقی شده خود را سرپا نگه می‌دارند.
وی تصریح کرد: دولت طی قراردادی با تامین اجتماعی در سنوات گذشته تعدادی از نبورداران را بیمه کرد، اما به سبب عدم اجرای تعهدات، حدود هشت سال است که هیج زنبورداری بیمه نمی‌شود، این در حالی است که بیمه حمایتی تنها چراغ امید زنبورداران است.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه زنبورداران استان مرکزی افزود: استان مرکزی برای اولین بار در کشور توانسته ردیف اعتباری برای زنبورداری دریافت کند، اما متاسفانه شرایط مالی دولت خوب نبوده و نتوانسته اعتبارات خوبی را تزریق کند، البته پیگیری‌های مناسبی نیز صورت نگرفته است.
باید برای بیمه کشاورزان فکری کرد
داستان باغ و مزرعه، اما داستان دیگری است، حمید داوودآبادی یک کشاورز است و اولین چیزی که در پاسخ به سوال ما به عنوان دغدغه بیان می کند و اگر وزیر بود پیگیری می کرد، بیمه کشاورزان است.
او گفت: کشاورز بعد از سالیان طولانی فعالیت در این شغل سخت در نهایت بیمه و حامی ندارد، در نتیجه بنده اگر وزیر جهادکشاورزی بودم قطعا فکری برای بیمه کشاورزان می کردم تا کشاورز پس از 40 سال فعالیت در این عرصه حداقل بیمه بازنشستگی داشته باشد.
دخل و خرج گلخانه داری با هم نمی خواند
یکی از گلخانه داران امان آباد نیز سوال ما را با بیان مشکلات این حوزه پاسخ داد و افزود: در حال حاضر در این گلخانه خیار کشت می شود که نسبت به سال های گذشته قیمت آن تغییری نکرده، اما قیمت بذر و کود و هزینه کارگر افزایش یافته و در مجموع، هزینه تولید با درآمد همخوانی ندارد.
وی با بیان اینکه در این شرایط اگر گلخانه اصلا کار نکند، صرفه بیشتری حاصل می شود، گفت: وزارت جهاد کشاورزی باید امکانات، تجهیزات یا تسهیلاتی را به صورت بلاعوض یا حداقل با بهره کم در اختیار فعالان این حوزه قرار دهد.
این فعال کشاورزی اضافه کرد: متاسفانه قیمت ملک و زمین افزایش زیادی داشته، اما این افزایش قیمت ها این امید را به گلخانه دار می دهد که با فروش زمین در چنین بازاری، سرمایه خوبی بدست بیاورد و آنرا در زمینه دیگری هزینه کند.
وی کمبود آب و مشکلات زیرساختی جاده امان آباد را از دیگر مشکلاتی عنوان کرد که با آنها درگیر است و گفت: وزیر جهادکشاورزی باید مسیر جهش تولید را ایجاد کند، بویژه اینکه در حال حاضر ما در حال برگشت به عقب هستیم.
این گلخانه دار سود فعالیت در ساخت و ساز را بیشتر از کار در این حوزه عنوان کرد و گفت: هزینه ها با درآمدها همخوانی ندارد و گاها هزینه 10 برابر درآمد است.
وی ادامه داد: ایجاد یک شرکت تعاونی می تواند در ایجاد تعادل در قیمت کود و سم موثر باشد تا چنین قیمت های متفاوتی را شاهد نباشیم.
چرایی افزایش قیمت کود آهن؟
شهرستان محلات در استان مرکزی ثطب تولید گل و گیاه است و 100 سالی هست که مردم محلات تولید گل و گیاه را برای گذران زندگی برگزیده اند.
این حوزه هم حوزه پر چالشی است و با توجه به حساسیت و ویژگی های خاص محصولی که در این بخش تولید می شود دغدغه ها نیز متفاوت و متنوع است.
مجتبی ابراهیمی تولیدکننده گل رز در محلات معتقد است که اولین اقدام وزیر جهاد کشاورزی در این بخش باید ساماندهی نهاده ها باشد.
وی در این‌باره گفت: اگر وزیر جهاد کشاورزی بودم در اولین اقدام به ساماندهی نهاده‌ها می‌پرداختم چراکه مشکلات در این بخش زیاد است. برای مثال برای یک کیلو کود آهن باید یک ماه در صف باشیم و این سوال برای ما مطرح است که طی 15 روز از اواخر اسفندماه 98 تا 15 فروردین ماه 99 چه اتفاقی در کشور افتاد که قیمت کود از 180 هزار تومان به 250 هزار تومان رسید، در حالی که در این روزها تمامی مرزها برای صادرات بسته بوده است.
وی ادامه داد: مسلما این اتفاقات به دلیل نبود قدرت مدیریت رقم خورده است در حالی که اگر مدیر قدرت مدیریت و نظارت درست داشته باشد کشاورز و گلکار این چنین درگیر کمبود نهاده های تولید نمی شود.
بخش دولتی باید کوچک شود
بخش خصوصی عنصر مهمی در توسعه اقتصادی است و این اصل مهمی است که در تمامی دنیا به اثبات رسیده و درخصوص آن برنامه ریزی و تصمیم گیری می شود. در واقع استفاده از ظرفیت های بخش خصوصی البته با اعمال نظارت بر عملکرد یک عنصر مهم در توسعه هر بخش اقتصادی است.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی اراک معتقد است که در این حوزه باید امور را به بخش خصوصی سپرد.
او گفت که اگر وزیر جهادکشاورزی بود قطعا تمامی اختیارات را به بخش خصوصی واگذار می کرد چراکه بخش دولتی دیگر قدرت برنامه ریزی و مدیریت و اعتبار لازم برای اقدامات موثر در این حوزه را ندارد.
جلالوندی بیان کرد: تمامی تولیدکنندگان در حوزه کشاورزی جزو بخش خصوصی هستند در نتیجه بخش دولتی باید خود را کوچک کرده و به نظارت بپردازد چراکه نقش حاکمیتی دولت، به این بخش ضربه وارد می کند.
وی اضافه کرد: در حال حاضر دولت سهم اندکی در تولید کشاورزی دارد و ورود او به صادرات، واردات و تامین نهاده و ... سبب کشیده شدن ترمز این بخش شده است.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی اراک بیان کرد: اگر متولی تولید کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی است در نتیجه باید آب، سوخت و سایر ملزومات کشاورزی نیز در اختیار این وزارتخانه باشد و سایر نهادها و دستگاه‌ها در این عرصه تصمیم گیرنده نباشند چون قطعا تصمیم گیرنده های متعدد سبب ایجاد خلل و بی نظمی خواهند شد.
استان مرکزی با وجود صنعتی بودن در زمره ۱۰ استان نخست کشور در بخش کشاورزی است و ۹۰ هزار بهره بردار شامل ۲۰ درصد شاغلان استان در این حوزه فعال هستند.
670 هزار هکتار اراضی باغی و کشاورزی در استان مرکزی وجود دارد و 1.2 دهم درصد تولیدات کشاورزی مازاد بر نیاز استان به سایر مناطق ارسال می شود.
استان مرکزی با تولید حدود ۵۴ هزار تن گوشت سفید، ۵۳ هزار تن تولید گوشت قرمز، ۳۲۰ هزار تن شیر، حدود 37 هزار تن تولید تخم مرغ از جایگاه ویژه ای در تولیدات کشاورزی و دامداری کشور برخوردار است ولی مشکلات بزرگی هم در این حوزه دارد که باید برای رفع آنها چاره اندیشی کرد تا حداقل هم اشتغال در این حوزه ضربه نبیند، هم روند مهاجرت از روستا به شهر متوقف شود و هم امنیت غذایی لطمه نبیند.