اولین نشست کارگروه مشترک موافقتنامه موقت تشکیل منطقه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا از طریق ویدئو کنفرانس بین روسای مشترک (از طرف ایران حمید زادبوم، رییس کل سازمان توسعه تجارت ایران و اسلپنف وزیر تجارت اوراسیا) و مشارکت کاظم جلالی سفیر ایران در مسکو و نمایندگان اتحادیه اقتصادی اوراسیا و دستگاه‌های ذیربط از ایران در سازمان توسعه تجارت ایران برگزار شد.
در این نشست ویدئو کنفرانسی مشترک نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، در خصوص عملکرد موافقتنامه موقت تشکیل منطقه تجارت آزاد بین ج. ا ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشور‌های عضو و راهکار‌های توسعه تجارت فیمابین تجارت ایران و کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا بحث و تبادل نظر صورت گرفت.
تسهیل همکاری در حوزه مواد غذایی و کالا‌های کشاورزی
در این نشست اسلپنف وزیر اقتصاد اتحادیه اوراسیا با اشاره اینکه در این جلسه مسئولین کلیدی اتحادیه اوراسیا حضور دارند، اظهار کرد: بدون شک شما اطلاعات کافی در خصوص وضعیت فعلی و تجاری دارید که با توجه به شرایط کنونی ظرفیت چندان مناسبی وجود ندارد.
وی با بیان اینکه تجارت متقابل با توجه به شیوع ویروس کرونا با روند کاهشی رو به رو بوده است، افزود: اکنون نگرش مثبتی نسبت به تجارت در حوزه مواد غذایی و کشاورزی وجود دارد و شاهد آن هستیم که تجارت ما با ایران رو به رشد است.
وزیر اقتصاد اتحادیه اوراسیا گفت: صادرات روغن آفتاب گردان و گندم از ایران به کشور‌های اتحادیه اوراسیا رشد داشته است و نشان می‌دهد که می‌توانیم همکاری‌های مناسبی در این زمینه‌ها داشته باشیم.
به گفته وی، بدون شک بحث تجارت ایران با کشور‌های اتحادیه اوراسیا با محدودیت‌ها و موانعی مواجه است که مشکلات موجود با بحث شیوع ویروس کرونا شرایط را سخت کرده است.
اسلپنف در راستای توسعه همکاری‌های ایران و اتحادیه اوراسیا نیز عنوان کرد: در حال حل مشکلات منشاء کالا در راستای این موافقتنامه هستیم و در این راستا توضیحاتی به همکاران اتحادیه اوراسیا ارائه کردیم و منتظر اظهار نظر همکاران خود هستیم.
وی تاکید کرد: امیدواریم این همکاری جایگاه خود را پیدا کرده و ما شاهد توسعه همکاری‌های ایران و اتحادیه اوراسیا باشیم.
بررسی مشکلات توافقنامه ایران و اتحادیه اوراسیا
حمید زادبوم، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران نیز در این جلسه اظهار کرد: همکاران ما از وزارت امور خارجه، وزارت نیرو، بانک مرکزی ج. ا ایران، سازمان استاندارد ایران، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت راه و شهرسازی، وزارت بهداشت، گمرک جمهوری اسلامی ایران، سازمان سرمایه گذاری، معاونت حقوقی ریاست جمهوری و اتاق بازرگانی ایران از طرف بخش خصوصی در این جلسه حضور دارند.
وی ضمن اظهار خوشحالی از اینکه موافقتنامه تجارت ترجیحی ایران و اتحادیه اوراسیا باعث اتصال کشور‌های دوست و همسایه شده است، گفت: در شرایط سختی که دنیا به ویژه ایران تحت تاثیر سیاست‌های غلط برخی کشور‌ها قرار دارد، این ارتباط جای خرسندی دارد.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: ایران اراده بالایی برای ادامه این موافقتنامه داشته و تقاضای توسعه همکاری متقابل را از اتحادیه اوراسیا دارد.
وی به تشریح دستور کار این جلسه پرداخت و گفت: هرچند در ماه‌های اخیر به دلیل شیوع ویروس کرونا و عدم تردد کامیون‌ها و بسته شدن مرز‌های ترانزیت و مسافری تجارت با افت همراه بوده است با این حال روابط تجاری ایران و اتحادیه اوراسیا از ابتدای اجرای این موافقتنامه تا انتهای خرداد، ۱۴ درصد رشد داشته است.
به گفته زادبوم، در صادرات برنج سفید، دانه سویا و دانه آفتابگردان محدودیت‌هایی به دلیل شیوع کرونا از سوی اتحادیه اوراسیا ایجاد شده بود که قرار بود تا ۳۰ ژوئن مرتفع شود، اما همچنان از رفع این محدودیت‌ها بی خبر هستیم.
وی به لزوم تبادل آمار‌های تجاری بین طرفین اشاره و اعلام کرد: ما تقاضای ارائه این آمار بر اساس کد‌های ۱۰ رقمی HS از طرف آن اتحادیه را داریم و آماده هستیم تا آمار خود را نیز بر اساس کد ۸ رقمی ایران به صورت ماهانه در اختیار اتحادیه اوراسیا قرار دهیم.
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران اظهار کرد: از روز آغاز موافقتنامه، ایران اجرای آن را با ابلاغ فهرست‌های کالایی به گمرکات انجام داد؛ هر چند که ارائه گواهی مبدا و مهر از سوی هر دو طرف با کمی تاخیر صورت گرفت، ولی در حال حاضر موارد به صورت کامل توسط طرفین اعلام شده است، مراجع ارتباطی میان دو طرف مشخص شده و تقاضا داریم اگر تغییراتی در مراجع اعلامی از طرف اوراسیا صورت می‌گیرد حتما به ما اطلاع داده شود.
به گفته وی، برخی الزامات مربوط به صادرات و واردات بین طرفین به زبان‌های فارسی و روسی است که مشکلاتی را ایجاد می‌کند و باید تلاش کرد این اسناد به زبان انگلیسی نیز منتشر گردد.
زادبوم همچنین افزود: اصلاحات در قوانین فنی یا بهداشتی مانند مقررات دامپزشکی اتحادیه اوراسیا مطابق ماده ۱۲-۱ باید به ایران اعلام شود.
نتوانستیم مرز‌ها را در ماه مارس بازگشایی کنیم
آندری اسلپنف وزیر اقتصاد اتحادیه اوراسیا در راستای پروتکل‌های بهداشتی اظهار کرد: جلسه تعیین پروتکل‌های بهداشتی شکل گرفته و پروتکل‌های تعیین شده به تایید دو طرف رسیده است.
وی ادامه داد: فعالیت‌های این جلسات از طرف کمیسیون اقتصادی اوراسیا انجام شد و رئیس دپارتمان و همچنین کارشناسان ما در این جلسه حضور داشتند که قرار شد تا ماه مارس مرز‌ها بازگشایی شود؛ اما به دلیل گسترش ویروس کرونا نتوانستیم این کار را انجام دهیم.
وزیر اقتصاد اتحادیه اوراسیا اظهار کرد: در این جلسه برای گسترش فعالیت‌های اقتصادی با ایران بحث کردیم که منتظر اعلام نظر همکاران هستیم و به محض اینکه نتیجه به دست ما برسد آن را اعلام خواهیم کرد.
وی با اشاره به اینکه آماده همکاری سازنده با همکاران ایرانی خود هستیم؛ عنوان کرد: بانک‌های ایران در امر پرداخت، مشکلات عمیق و بسیاری دارند و در حال حاضر نیازمند ارتباط با بانک مرکزی ایران هستیم؛ درخواست جلسات مجزا در خصوص مسائل بانکی داریم.
لزوم تشکیل کارگروه مالی برای حل مشکلات
در این راستا، حمید زادبوم رئیس سازمان توسعه تجارت ایران تاکید کرد: برخی از موضوعات باید در سطح کارشناسی بررسی شود و به نظر من کارگروه تجارت جای خوبی برای کنکاش بیشتر در ارتباط با موضوعات است.
وی ادامه داد: در مورد مشکلات تولیدکنندگان شیرینی و شکلات و مواد حلال، ما آماده مذاکره در دستگاه‌های ذیربط هستیم.
به گفته زادبوم، درباره تبادل اطلاعات الکترونیکی گمرکات آماده هر گونه همکاری و امضا موافقتنامه هستیم.
وی افزود: یکی از مشکلات اصلی تسویه مبادلات بانکی است که باید یک کارگروه در این زمینه ایجاد شود و قبلاً پیشنهاد آن از طرف ایران به اتحادیه اعلام شده است.
حمید زادبوم رئیس سازمان توسعه تجارت ایران در ادامه درباره مشکلات اجرای موافقتنامه نیز گفت: نمونه امضا گواهی مبدا به موقع انجام نشده و اکنون به نظر می‌رسد این مشکل مرتفع شده است، اما انتظار داریم بر اساس بند ۶ ماده ۶-۱۵ تجار بتوانند با تکمیل مدارک خود تا ۱۲ ماه از شرایط تخفیف استفاده کنند.
وی از عدم اطلاع تجار دو طرف از توانمندی‌های خود خبر داد و گفت: باید بانک اطلاعات لازم آماده شود تا از طریق اتاق‌های بازرگانی در اختیار تجار قرار گیرد. تسهیل روادید برای ایرانیان توسط کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا؛ پیشنهاد برای ایجاد کارگروه‌ها از جمله کارگروه فرعی همکاری بانکی ایران و اتحادیه اوراسیا، برگزاری نشست‌های تخصصی در خصوص استاندارد با سازمان استاندارد ایران و اتحادیه از جمله موارد مورد درخواست ما است.
زادبوم ادامه داد: انعقاد موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل سرمایه گذاری میان ایران و اوراسیا، تشکیل جلسات مشارکت در زمینه حمل و نقل ایران و اوراسیا یا ایجاد کارگروهی در این زمینه، تشکیل کارگروه تهاتر بین ایران و اوراسیا برای خرید کالا، کارگروه مناطق آزاد بین ایران و اوراسیا نیز از دیگر درخواست‌های ایران است.
تعیین زمان آغاز مذاکرات برای انعقاد موافقتنامه تجارت آزاد
حمید زادبوم در پایان با اشاره به اینکه قبل از سالگرد اجرایی شدن موافقتنامه لازم است مذاکرات تجارت آزاد آغاز شود، پیشنهاد برگزاری نشست مشترکی جهت بررسی خطوط اصلی این مذاکرات را برای اکتبر سال جاری مطرح کرد. طرف اوراسیایی خواستار ارائه پیشنهادات و نظرات در خصوص این مذاکره جهت بررسی بیشتر شد.
در پایان دو طرف ضمن ابراز خرسندی از دستاورد‌های این نشست آن را بسیار جامع و پربار دانسته و ابراز امیدواری کردند مذاکرات آتی بتواند گام بلندی در رسیدن به توسعه همکاری‌های تجاری بین طرفین باشد.
موافقتنامه موقت برای تشکیل منطقه تجارت آزاد بین ج. ا ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا پس از حدود ۲ سال مذاکره در اردیبهشت ۱۳۹۷ بین ج. ا ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل پنج عضو روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان و بلاروس، امضا و از پنجم آبان ۱۳۹۸ اجرایی شد. قرار است این موافقتنامه پس از سه سال و با انجام مذاکرات مربوط بین طرفین، به موافقتنامه تجارت آزاد تبدیل شود.
کارگروه مشترکی که اولین جلسه آن در ۱۷ تیر ۱۳۹۹ برگزار گردید، مطابق ماده ۱-۵ موافقتنامه مسئولیت نظارت بر اجرای موافقتنامه، بررسی راه‌های گسترش بیشتر روابط تجاری بین طرفها، ایجاد نهاد‌های فرعی و بررسی روند مذاکرات آتی برای انعقاد موافقتنامه تجارت آزاد را بر عهده دارد و جلسات این کارگروه به صورت سالانه برگزار می‌شود.